جەڭىل كولىكتى كەدەندىك راسىمدەۋ كەزىندە قانداي ماڭىزدى اقپاراتتى ءبىلۋ كەرەك؟ بۇل ساۋالعا مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى جاۋاپ بەردى، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz قازاقپاراتقا سىلتەمە جاساپ.
سىرتقى ەكونوميكالىق قىزمەتكە قاتىسۋشىلار اقشاسىن ۇنەمدەۋ ءۇشىن، تاۋارلاردىڭ كەدەندىك قۇنىن تومەندەتەدى، ياعني جالعان مالىمەتتەر نەگىزىندە كەدەندىك قۇندى دەكلاراسيالايدى.
جالپى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەدەن زاڭناماسىنا سايكەس اكەلىنەتىن تاۋارلاردىڭ (كولىك قۇرالدارىنىڭ) كەدەندىك قۇنى ولارمەن جاسالعان مامىلەنىڭ قۇنىن، ياعني وسى تاۋارلار ءۇشىن ءىس جۇزىندە تولەنگەن نەمەسە تولەنۋگە جاتاتىن باعاسىن جانە قازاقستانعا جەتكىزۋمەن بايلانىستى شىعىنداردى (تاسىمالداۋ، ساقتاندىرۋ) قامتيدى.
ءۇشىنشى ەلدەردەن كولىك قۇرالىن تازارتۋ كەزىندە تاۋارلار مەن اقپاراتتىڭ قۇنىن قابىلداۋ سەنىمدى، ساندىق جانە قۇجاتتارمەن راستالعان اقپاراتقا نەگىزدەلۋى كەرەك.
كەدەندىك قۇن تۋرالى سەنىمدى جانە قۇجاتتارمەن راستالعان مالىمەتتەردى ۇسىنعان جاعدايدا دەكلارانتتىڭ كەدەندىك قۇنى قابىلدانادى. مىسالى، جونەلتۋشى ەلدىڭ ەكسپورتتىق دەكلاراسياسى، شوت-فاكتۋرا، تاۋاردى جەتكىزۋگە ارنالعان كولىك شىعىندارى، ساتىپ الۋشى مەن ساتۋشى اراسىنداعى ساتىپ الۋ-ساتۋ شارتى، اۋكسيوننان تاۋار ساتىپ الىنعان جاعدايدا بانكتىك اۋدارىم نەمەسە اۋكسيوندىق ءتىزىم.
تاۋارلاردىڭ كەدەندىك قۇنىن باقىلاۋ ماقساتىندا مەملەكەتتىك كىرىستەر ورگاندارى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسيا القاسىنىڭ «ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتىڭ كەدەندىك اۋماعىنا اكەلىنەتىن تاۋارلاردىڭ كەدەندىك قۇنىنا كەدەندىك باقىلاۋدى جۇرگىزۋ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى» 2018 جىلعى 27 ناۋرىزداعى №42 شەشىمىن قولدانادى.
تاۋارلاردىڭ كەدەندىك قۇنىن باقىلاۋدى جۇزەگە اسىرۋ كەزىندە بىردەي نەمەسە ۇقساس تاۋارلاردىڭ (ۇقساس اۆتوكولىكتەردىڭ) باعاسىمەن سالىستىرعاندا اكەلىنەتىن تاۋارلاردىڭ تومەن باعاسىن انىقتاۋ – تاۋارلاردىڭ كەدەندىك قۇنىنا سەنىمسىز تۋدىراتىن بەلگىلەردىڭ ءبىرى. ال، اقپاراتتى كەز كەلگەن جولمەن الۋعا بولادى، ونىڭ ىشىندە ۆەب-سايتتاردىڭ باعاسى، اۋكسيوندار، ديلەرلەردىڭ اقپاراتى جانە كەدەن ورگاندارىنداعى مالىمەتتەر قولدانىلادى.
قارجى ءمينيسترىنىڭ 2021 جىلعى 29 ساۋىردەگى №414 بۇيرىعىنا سايكەس شارتتاردىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىنىڭ رەسمي سايتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا اكەلىنەتىن اۆتوكولىكتەردىڭ باعاسى تۋرالى اقپارات تۇراقتى تۇردە جاريالانادى.
سونىمەن قاتار، وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى گەرمانيانىڭ كەدەن ورگاندارىمەن بىرلەسە وتىرىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىندا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن كەدەندىك تولەمدەر مەن سالىقتاردى تولەۋدەن جالتارۋ فاكتىلەرىن انىقتادى. ناقتى قۇنى 292 مىڭ ەۋرو بولا تۇرا (Mercedes-Benz S680 MAYBACH)، دەكلارانت 181 مىڭ ەۋرو دەپ اۆتوكولىكتىڭ كەدەندىك قۇنىن تومەندەتىپ كورسەتكەن. سونىڭ ناتيجەسىندە ءبىر عانا كولىكتەن قوسىمشا 14 ميلليون تەڭگە وندىرىلگەن، ونداي مىسالدار كوپ. دەمەك، مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتىندە شىنايى اقپارات الۋ جانە زاڭ بۇزۋشىلاردى جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ ءۇشىن بارلىق تەتىكتەر بار.
كەدەندىك باجدار مەن سالىقتاردى تولەۋگە كەلەتىن بولساق. مىسالى، كولەمى 2500 تەكشە سانتيمەتر، كەدەندىك قۇنى 15 000 اقش دوللارىن قۇرايتىن 2021 جىلى شىعارىلعان جەڭىل اۆتوكولىك ءۇشىن، سول كۇنى قولدانىستا بولعان دوللار باعامى 448،12 بويىنشا دەكلاراسيا بەرگەن كەزدە مىناداي كەدەندىك تولەمدەر مەن سالىقتار تولەنەدى:
- تاۋارلاردى دەكلاراسيالاۋ ءۇشىن كەدەندىك الىم – 20 000 تەڭگە؛
- 8703231982 سەقتن كودى بويىنشا 15% مولشەرىندە اكەلىنەتىن كەدەندىك باج – 1 008 270 تەڭگە؛
- 12% ستاۆكا بويىنشا ققس ەسەپتەۋ تاۋارلاردىڭ جالپى سوماسىنىڭ، الىم جانە باج سالىعى سومالارىن قوسۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى – 927 608 تەڭگە.
كولىك قۇرالدارىنا «اكسيز» تولەۋ اۆتوموبيلدەر ءۇشىن قوزعالتقىش كولەمى 3000 تەكشە سانتيمەتردەن اساتىن جاعدايلاردا جۇزەگە اسىرىلادى.
ايتا كەتسەك، 2022 جىلى قازاقستانعا 55 251 جەڭىل كولىك اكەلىنىپ (31 895 تاۋارلارعا ارنالعان دەكلاراسيا)، ولارعا 216 ملرد تەڭگە سوماسىندا كەدەندىك تولەمدەر مەن سالىقتار (كتمس) تولەنگەن. بۇل – الدىڭعى جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 3،5 ەسەگە كوپ (18 115 اۆتوكولىك (8 858 تد)، كتمس 61،5 ملرد تەڭگە). ال، بيىلعى ءى توقساندا 83 ملرد تەڭگە سوماسىنا كتمس تولەي وتىرىپ، 25 277 جەڭىل اۆتوكولىك (14 409 تد) اكەلىندى، بۇل – وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 3،2 ەسە ارتىق (8 124 كولىك (4 848 تد)، كتمس 24،7 ملرد تەڭگە).