پرومپت دەگەن نە جانە ول نە ءۇشىن كەرەك؟
زاماناۋي تەحنولوگيالار دامىعان سايىن جاساندى ينتەللەكتىنى كۇندەلىكتى ومىردە قولداناتىنداردىڭ قاراسى دا كوبەيىپ كەلەدى. دەگەنمەن جي-دەن ءوزىڭىز قالاعان جاۋاپتى الۋ ءۇشىن وعان دۇرىس تاپسىرما بەرە الۋىڭىز كەرەك. ايتپەسە، جالپىلاما نە ساپاسى تومەن جاۋاپ كەلۋى ابدەن مۇمكىن. ولاي بولسا، سۇرانىس ءھام پرومپتتى قالاي دۇرىس جازۋ كەرەگىنە قاتىستى نۇسقاۋلىققا نازار سالىڭىز.
پرومپت دەگەن نە جانە ول نە ءۇشىن كەرەك؟
پرومپت (اعىلشىنشا «prompt» – سۇرانىس) – جاساندى ينتەللەكتىگە باعىتتالاتىن ءماتىن نە اۋديو تۇرىندەگى سۇرانىس. پرومپت قالاي جاسالسا، جاۋاپ تا سوعان ساي بولادى. بىلايشا ايتقاندا، نەيرون جەلىسىنىڭ جۇمىسىنا باعىت بەرەتىن تاپسىرما دەسەك بولادى. نەعۇرلىم ناقتى ءارى تۇسىنىكتى قىلىپ جازا الساڭىز، سوعۇرلىم ءدال ءارى ساپالى جاۋاپ الا الاسىز. بىرەۋ ءماتىن گەنەراسيالاۋ ءۇشىن، بىرەۋ كود جازۋ ءۇشىن، ەندى ءبىرى ءتىپتى مۋزىكا جازۋ ءۇشىن جاساندى ينتەللەكتىنى قولدانادى. ChatGPT، Midjourney، DALL·E، DeepSeek جانە باسقا دا مودەلدەردىڭ قولدانۋشىسى كۇننەن كۇنگە كوبەيىپ كەلەدى.
پرومپتتى قالاي دۇرىس جازۋ كەرەك؟
ناتيجەسى كوڭىلدەن شىعۋى ءۇشىن پرومپت جازاردا بىرنەشە قاعيدانى قاتاڭ ۇستانۋ كەرەك. مىسالى:
سۇرانىس ناقتى ءارى ءدال بولسىن
ايتقانداي، نەعۇرلىم كەرەگىڭىزدى انىق جازساڭىز، سوعۇرلىم ءدال جاۋاپ برەدى. ايتالىق بىلاي:
«تەحنولوگيالار تاريحى تۋرالى ايتىپ بەرشى» دەسەڭىز، شاشىراڭقى جاۋاپ الاسىز.
ال ەندى «ۇيالى تەلەفونداردىڭ تانىمال مودەلدەرىنىڭ تاريحىن قىسقا ءارى قىزىق قىلىپ ايتىپ بەرشى» دەسەڭىز، جاۋابى كوڭىلدەن شىعادى.
ماتىنگە ءمان بەرىڭىز
ەگەر پرومپتتا ءمانماتىن (كونتەكست) بولماسا، جاساندى ينتەللەكت جاۋابىن تىم شاشىراتىپ جىبەرۋى مۇمكىن. ماسەلەن:
«پالاۋ باسۋدى ۇيرەتشى» دەسەڭىز، بۇل تىم جالپىلاما سۇرانىس بولادى.
ونىڭ ورنىنا «4 ادامعا، قوي ەتىنەن وزبەك پالاۋىن قالاي باسۋ كەرەگىن ايتىپ بەرشى» دەگەن جاقسىراق.
قانداي فورماتتاعى جاۋاپ كەرەگىن ايتىڭىز
ەگەر سىزگە بەلگىلى ءبىر ستيل نە فورماتتا جازىلعان جاۋاپ قاجەت دەسەڭىز، ونى مىندەتتى تۇردە ايتىڭىز.
«جاڭادان باستاپ جاتقاندارعا ارناپ سايت جاساۋدى ۇيرەتەتىن نۇسقاۋلىق دايىنداپ بەرشى».
«جاۋابىن كەستەگە سالىپ بەرشى».
«ساياحات تۋرالى پوست جازىپ بەرشى، 50 سوزدەن تۇرۋى كەرەك».
ۇلگى بار بولسا، كورسەتىڭىز
وزىڭىزگە نە كەرەگىن ۇلگى ءھام مىسال تۇرىندە كورسەتسەڭىز، جاساندى ينتەللەكت ءسىزدى جاقسىراق تۇسىنەدى. مىسالى:
ءونىمنىڭ سيپاتتاماسىن مىناداي ستيلگە سالىپ جازىپ بەرشى: «جۇمىسقا دا، ويناۋعا دا ارنالعان ءوزى جەپ-جەڭىل، ءبىراق قۋاتتى نوۋتبۋك».
ەگجەي-تەگجەيلى ايتىڭىز
اسىرەسە سۋرەت گەنەراسيالايتىن كەزدە ناقتىلاۋىڭىز كەرەك بولادى:
«روبوتتىڭ سۋرەتىن سال. كيبەرپانك ستيلىندە، تۇنگى قالانىڭ فونىندا، نەون وتتار قوس»»
«جاساندى ينتەللەكتپەن جۇمىس ىستەيتىن كومپانيانىڭ لوگوتيپىن سالىپ بەر، مينيماليزم ستيلىندە بولسىن».
ءساتتى پرومپتتار ۇلگىسى
ءماتىن جازۋعا:
«جاپونيانى ارالاۋعا ارنالعان تۋريستىك قىزىق مارشرۋت قۇراستىرىپ بەر. مادەنيەتىنە ەرەكشە ءمان بەر»
«ەلەكترونيكا ساتاتىن ينتەرنەت-دۇكەنىنە ارناپ ءوتىمدى ءماتىن جازىپ بەر. مىندەتتى تۇردە copywriting تەحنيكاسى قولدانىلۋى كەرەك».
سۋرەتكە:
«ۇشىپ جۇرگەن اۆتوكولىكتەرى بار فۋتۋريستىك قالانىڭ سۋرەتىن سالىپ بەر، كيبەرپانك ستيلىندە بولسىن».
«وتباسىمەن ساياباقتا وتىرعانداردىڭ سۋرەتىن سالىپ بەر، اكۆارەلمەن سالىنعان ستيلدە بولسىن».
باعدارلامالاۋعا:
« Python-دا سايتتاعى جاڭالىقتار اۆتومات ءتۇردن پارسيڭ جاسالاتىنداي سكريپت جازىپ بەر».
«كەيىنگى 30 كۇندە تىركەلگەن قولدانۋشىلار تاڭداپ الىناتىنداي SQL-سۇرانىس جاساپ بەر».
پرومپت جازعاندا ءجيى كەتەتىن قاتەلەر
سۇرانىس تىم جالپىلاما بولادى. سونىڭ كەسىرىنەن جاۋابى شاشىرايدى.
كەرەعار نۇسقاۋلار بولسا، جاساندى ينتەللەكت سىزگە نە كەرەگىن بىلمەي، شاتاسۋى مۇمكىن.
قۇرىلىمىن كورسەتپەسەڭىز، جاۋابىن ءدال ينتەرپرەتاسيالاۋعا قينالادى دا، حاوس بولادى.
پرومپتتى قالاي جاقسارتۋعا بولادى؟
ەگەر سۇراعان نارسەڭىزگە قول جەتكىزە الماساڭىز، وندا دامىتىپ، جاقسارتۋ ءۇشىن تاعى دا تاپسىرما بەرە الاسىز.
سۇرانىستى ناقتىلاپ، ەگجەي-تەگجەيلى دەرەك قوسىڭىز.
لوگيكالىق تۇرعىدان تۇسىنىكتى قىلىپ قايتا تاپسىرما بەرىڭىز.
نۇسقاۋ بەرىپ، ۇلگى قوسىپ جاۋاپتى دۇرىستاۋىن سۇراڭىز.
پرومپتتى ءساتتى جازۋعا كومەكتەسەتىن تەحنيكالار
ءرول بەرىڭىز
ايتالىق سىزگە بەلگىلى ءبىر مانەردە جازىلۋى كەرەك دەلىك. ونداي كەزدە جاساندى ينتەللەكتىگە ءرول بەرىپ قويىڭىز.
«ءوزىڭدى تاجىريبەلى قارجىگەرمىن دەپ ەسەپتە. ەندى قور نارىعى قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن قاراپايىم تىلدە ءتۇسىندىرىپ بەر. بالانىڭ ءوزى تۇسىنەتىندەي بولسىن».
«سەن — تەحنولوگيالار تۋرالى جازاتىن ءجۋرناليسسىڭ. كەيىنگى شىققان بالەن دەگەن سمارتفونعا شولۋ جازىپ بەر».
سۇرانىستى بىرنەشە بولىككە ءبولىڭىز
كەي سۇرانىستاردى جاقسارتۋ ءۇشىن بىرنەشە بولىككە ءبولۋ كەرەك بولادى.
«الدىمەن مىنا سمارتفوننىڭ باستى ەرەكشەلىكتەرىن جازىپ بەر. سودان كەيىن وسى ەرەكشەلىكتەردى كورسەتە وتىرىپ جارنامالىق ءماتىن جاز».
«جاساندى ينتەللەكت تۋرالى پوستقا 5 يدەيانى ويلاستىرىپ بەر. سودان كەيىن ەڭ قىزىعىن تاڭداپ ال دا، جازۋعا كىرىس».
كوديڭدى وڭتايلاندىرۋ كەرەك بولسا، ەستە ۇستايتىن تۇسى
ەگەر ءسىز كود گەنەراسيالاۋعا پرومپت جازعىڭىز كەلسە، وندا باعدارلامالاۋ ءتىلىن، كونتەكسىن، كىتاپحاناسىن كورسەتۋىڭىز كەرەك.
« Python-دا BeautifulSoup قولدانا وتىرىپ HTML-بەتتەرگە پارسيڭ جاسايتىن سكريپت جاساپ بەر».
« JavaScript-تە وبەكتىلەردى كۇنىنە قاراي سورتتايتىن فۋنكسيا جازىپ بەر».
ەسكە سالا كەتسەك، بۇعان دەيىن AI مەن ML قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن تۇسىندىرەتىن كىتاپتارعا شولۋ جاساعان ەدىك. جاساندى ينتەللەكت تۋرالى ۇزدىك 8 كىتاپتىڭ تىزىمىمەن وسى جەردەن تانىسا الاسىزدار.