جاقسىنىڭ جارى
ادەبيەتتانۋ عىلىمىنا ادال ەڭبەك ەتكەن ەكى ادام بولسا، سونىڭ ءبىرى – Cارسەنبى ءداۋىتوۆ ەدى. تىيىم سالىنعان تاقىرىپتاردى زەرتتەپ، عىلىمي اينالىمعا ەنگىزۋگە سوۆەت زامانىنىڭ وزىندە-اق دەن قويعان عالىمنىڭ جانكەشتى ەڭبەگىن بۇگىندە بىرەۋ بىلسە، بىرەۋ بىلمەيدى.
سارسەنبى ءداۋىتوۆتىڭ مايقى بي، تولە بي، قازىبەك بي، ايتەكە بي سىندى قازاقتىڭ يگى جاقسىلارى مەن ابىلاي باستاعان حاندارى مەن باتىرلارى تۋرالى قۇندى مالىمەت، تىڭ دەرەككە تولى عىلىمي-تانىمدىق جيناقتارى ۇلت رۋحانياتىنا ولشەۋسىز ۇلەس بولىپ قوسىلدى. تەڭدەسسىز تالاي جادىگەردى قايتا تىرىلتكەن كورنەكتى عالىم، وسىدان 3 اي بۇرىن، 78 جاسىندا دۇنيەدەن ءوتتى.
ەڭبەگىن بۇلداماي-اق، قاراپايىم كۇن كەشكەن بىرەگەي تۇلعانىڭ ءومىر جولىنا ءبىر مەزەت وي جۇگىرتۋ ماقساتىندا ءبىز ول كىسىنىڭ ومىرلىك جارى ىزىمكۇل يمانبەكوۆامەن سۇحباتتاستىق.
– اعاڭ اۋەلدە ولەڭ جازعان، – دەپ باستادى اڭگىمەسىن ىزىمكۇل اپاي. –«سىباعا» اتتى تۇڭعىش جيناعى ءابدىلدا تاجىبايەۆتىڭ العىسوزىمەن شىققان. ودان كەيىن دە «تاۋ اياسىندا»، «جاڭعىرىق»، «التىن ۇرشىق»، «سارىبەل سازى» دەگەن ولەڭ جيناقتارى جارىق كوردى. اناسىن «اپا» دەيتىن ەدى. ءوزى ايتاتىن: «اپام «ولەڭنىڭ جولى اۋىر، ءتۇبى – زار. بالام، سەن ولەڭ جازباي-اق، باسقا سالاعا بارساڭ قايتەدى؟» دەدى. ءسويتىپ، ولەڭدى قويىپ، عىلىمعا كەتتىم» دەپ. ال ءابدىلدا اعا: «سەنىڭ ولەڭگە دەگەن قابىلەتىڭ، تالابىڭ جاقسى» دەپ ايتىپ جۇرەتىن. اللانىڭ جازۋى شىعار، ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنا لابورانت بولىپ باردى دا، عىلىمعا ءبىرجولا بەت بۇردى.
ول كەزدە ءالى جاس قوي. ينستيتۋتتا – كىلەڭ پروفەسسورلار، اكادەميكتەر. سارسەنبى ءوزى تۋمىسىنان ەلگەزەك. ۇلكەن كىسىلەردىڭ ايتقانىنان شىقپاي جۇگىرىپ جۇرەدى. ىسقاقوۆ دەگەن عالىم بولدى. «وبەد اكەلىپ بەر» دەپ اقشا بەرەدى ەكەن. ارتىلعان اقشاسىن بەرسە، «ونى وزىڭە قالدىر» دەپ المايتىن كورىنەدى. «ودان بولەك، اسحاناعا ەرتىپ بارىپ تاماق اپەرىپ، ونى دا ءوزى تولەيدى. قاتتى ىڭعايسىزدانامىن. تولەيىن دەسەم، «سەنىڭ قانشا ايلىق الاتىنىڭدى بىلەمىن، وندايىڭدى قوي، ساعان تولەتۋ ماعان ۇيات» دەپ كادىمگىدەي رەنجيتىن. سودان كەيىن ءوزىم دە ول كىسىگە بالا سياقتى ەركەلەيتىن بولدىم»، – دەپ كۇلىپ وتىراتىن.
– سارسەنبى اعا كىمدەرمەن جاقىن ارالاستى؟
– اعاڭ كىلەڭ اكادەميكتەردىڭ اراسىندا ءجۇردى. ءبىر قاسيەتى، ەشقاشان ىڭعايسىزدانبايتىن. مۇحامەدجان قاراتايەۆ، ءابدىلدا تاجىبايەۆ، ءمۇسىلىم بازاربايەۆ، سەرىك قيرابايەۆ، مىرزابەك دۇيسەنوۆ سياقتى تانىمال تۇلعالاردىڭ كوپشىلىگىمەن جاقسى سىيلاستى. كانديداتتىق جۇمىسىنا مىرزابەك اعا عىلىمي جەتەكشى بولدى. كادىمگىدەي وتباسىمىزبەن ارالاستىق. ول كەزدە «وربيتا» شاعىن اۋدانىندا 3 بولمەلى ۇيدە تۇراتىنبىز. 1 شيفونەر، 2 كرەسلودان باسقا ەشتەڭەمىز جوق. مىرزابەك اعا ۇيگە كەلەدى. مەن داستارحاندى زالعا جاساعىم كەلەدى. اس بولمە كىشكەنتاي ءارى ونداعى ورىندىقتاردىڭ ارقالىعى جوق. زالداعى كرەسلودا جايلانىپ وتىرسا دەيمىن عوي وزىمشە. سويتسەم، مىرزابەك اعا: «ىزىمكۇل، مەنىڭ ەڭ جاقسى كورەتىن جەرىم – كۋحنيا. كۋحنيا دەگەن، ول – بەرەكە. زۋرا ەكەۋمىز ىلعي كۋحنيادا شاي ىشەمىز. مەنىڭ جولداستارىم كەلسە دە كۋحنيادا شاي بەرەمىز. سودان كەيىن زالعا اڭگىمەلەسۋگە كەلەمىز. بۇدان كەيىن مەن كەلگەندە شايدى كۋحنيادا بەرەتىن بول»، – دەدى. وندا ءبىز جاڭادان ءۇي بولىپ، ەندى-ەندى ەس جيىپ كەلە جاتقانبىز. ول كىسى بولسا، عىلىم دوكتورى. زالعا كىرەدى دە: «كەز كەلگەن نارسەدەن ءلاززات الۋعا بولادى. زۋرا ەكەۋمىز وسىنداي كرەسلونى ءبىر كۇنى انا بۇرىشقا، ءبىر كۇنى مىنا بۇرىشقا قويامىز، جانىنا گۇل قويىپ قويامىز. سوندا ءۇيىڭ تۇرلەنىپ تۇرادى» دەپ، بىزگە سونى كادىمگىدەي قويىپ كورسەتەدى. سونداي قاراپايىم ەدى سول كىسىلەر...
– ءابدىلدا تاجىبايەۆپەن سىيلاستىعىنا اعانىڭ ولەڭ جازعانى سەبەپكەر بولدى ما؟
– سارسەنبى ءابدىلدا اعانىڭ ءتىپتى بالاسىنداي بولىپ كەتتى. ول كىسى توتە جازۋمەن جازعان ەكەن. سارسەنبى اراب جازۋىن بىلەتىندىكتەن، اعانىڭ جازعاندارىن وقىپ، كومەكتەسەتىن. ۇيىنە بارىپ-كەلىپ، سارا اپامىزدىڭ قوناعىن دا بىرگە كۇتىسىپ جۇردىك. ءابدىلدا اعا: «عىلىمدا ءجۇرسىڭ عوي، كانديداتتىق قورعاپ ال. ءبىراق دوكتورلىققا باسىڭدى قاتىرماي-اق قوي، ونىڭ اۋرەسى كوپ، قيىن عوي» دەيتىن. اعاڭ سودان دوكتورلىق قورعاۋعا كوپ جىل بويى ءمان بەرمەدى. بىلايىنشا، سەرىك قيرابايەۆ، رىمعالي نۇرعالييەۆتەرمەن قاتار ءجۇردى، بىرگە ىستەدى. سول كىسىلەردىڭ ايتۋىمەن كەيىن عانا كىرىستى. وندا دا رىمعالي نۇرعالييەۆ: «بۇل كىسىنى ەلدىڭ ءبارى «اكادەميك» دەپ ويلايدى. جانىمىزدا ءجۇرىپ «كانديدات» بولىپ جۇرگەنىنە ءتىپتى ءوزىمىز ۇيالامىز. قورعاسىن. ءسىز دە ايتىڭىز» دەپ ماعان ۇيگە زۆونداپ، اقىرىندا ءوزى جەتەكشى بولىپ قورعاتتى. اعاڭ «كەرەك ەمەس. وعان ۋاقىتىمدى كەتىرىپ قايتەم؟! قورعامايمىن» دەگەن. سودان، بەكەر وبالى قانە، ءبارى ۇگىتتەپ: «سارسەنبى – حالىقتىڭ ادامى. قاي جەرگە بارساق تا ونى باعالايدى، قۇرمەتتەيدى. ءبىلىمى بار. نەگە دوكتور بولماسقا؟!» دەدى. رىمعالي اعا ءتىپتى: «قيىندىقتان قاشپا، ءبىر رەتى بولادى» دەپ، ۇيگە كەلىپ تە اڭگىمەلەستى. سوندا: «ءبىز مۇنى «دالا اكادەميگى» دەيتىن بولدىق. اۋىلعا بارسا بىزدەن بەدەلدى بولىپ كەتەدى» دەگەنى ەسىمدە. شاماسى، ەسكى اڭگىمەلەردى كوپ بىلەتىندىكتەن، سارسەنبىنىڭ اڭگىمەسى ءوتىمدى بولعان بولۋى كەرەك.
– دوكتورلىق جۇمىسىن قوجا احمەت ءياساۋيدىڭ «ديۋاني حيكمەتى» بويىنشا قورعاعان ەكەن. وزىنە بۇرىننان تانىس تاقىرىپ قوي، قيىندىق تۋدىرماعان بولار؟..
– جازۋىن جازدى عوي. ءبىراق دوكتورلىق جۇمىسىن قورعاعان كەزدە قارسى شىققاندار كوپ بولدى. ۇلىمىز ساردار بارىپ قاتىسقان. «عالىمدار دەگەنىڭىز سۇمدىق ەكەن. بءىر-ءبىرىن تالاپ، جەپ قويۋعا بار عوي» دەپ تاڭ قالىپ كەلدى. سوندا زەينوللا قابدولوۆ: «بۇل – بۇعان دەيىن-اق مويىندالعان سارسەنبى. ول ءبارىمىزدىڭ كوزىمىز بولدى. اراب ءتىلىن ارامىزدا تەك وسى عانا ءبىلدى. ەشقانداي ارتىق اڭگىمەنىڭ قاجەتى جوق. ءبىراۋىزدان قورعاتامىز» دەپ، تالاستى توقتاتىپتى.
– ول كەزدە اراب ءتىلىن، توتە جازۋدى بىلەتىن ادام از ەدى عوي. كونە جازبالاردى وقي الاتىن مامان رەتىندە سارسەنبى اعانىڭ عىلىمعا قوسقان ۇلەسى زور بولعانى انىق قوي...
– ارينە. اعاڭ اراب جازۋىن ارعى بەتتە جۇرگەندە ۇيرەنگەن. سودان ەسكى ادەبي نۇسقالار مەن توتە جازۋداعى قولجازبالاردى كيريلليساعا تۇسىرۋدە تاپتىرمايتىن مامانعا اينالدى. اپتالاپ، ايلاپ، ارحيۆتەردە، ماسكەۋدە، لەنينگرادتا جۇرەتىن.
الاش ارىستارى اقتالا باستاعان تۇستا اxمەت بايتۇرسىن ۇلى، ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ، ماعجان جۇمابايەۆ، شاكارىم قۇدايبەردى ۇلىنىڭ ادەبي-عىلىمي مۇراسىن ماسكەۋدەن اكەلىپ، قازىرگى ارىپكە ءتۇسىرىپ، كىتاپقا شىعۋىنا ۇيىتقى بولدى.
ودان بولەك، سارسەنبىنىڭ قۇراستىرۋىمەن جارىق كورگەن بۇقار جىراۋ، تولە بي، ءماشھۇر ءجۇسىپ، قاراساي باتىر، دومالاق انا، مۇرات موڭكە ۇلى، ءسۇيىنباي ارون ۇلى، قازانعاپ، ورمانبەت بي، سونداي-اق قوجا احمەت ياسساۋي مۇرالارى كاسىبي زەرتتەۋلەرگە نەگىز بولعانىن ارىپتەستەرى قاتتى باعالايدى.
– سارسەنبى اعانىڭ دوكتورلىق ديسسەرتاسياسى جايلى ايگۇل ءىسماقوۆا كەزىندە «ديۋاني حيكمەت جانە قازاق پوەزياسى» مونوگرافياسى قازىرگى ادەبيەتتانۋعا تىڭ دەرەكتەر قوستى. تاۋەلسىز كەزگە دەيىن ارنايى زەرتتەلمەي كەلگەن قوجا احمەت ياسساۋي حيكمەتتەرى تۇڭعىش رەت ادەبيەتتانۋلىق زەرتتەۋگە ارقاۋ بولدى. «ديۋاني حيكمەتتىڭ» قازاق ادەبيەتىنىڭ قالىپتاسۋىنا، ءداستۇرلى ادەبيەتكە اسەر ەتكەنى كاسىبي دەڭگەيدە ايقىندالدى» دەپ جازعان ەكەن...
– شىنىمەن دە، ياسساۋي حيكمەتتەرى سوۆەت داۋىرىندە زەرتتەلمەك تۇگىلى، ەش جەردە ايتىلعان دا، وقىتىلعان دا ەمەس. دوكتورلىق جۇمىسىندا اعاڭ ول جونىندە: «سول كەزدەگى ات توبەلىندەي شىعىستانۋشى عالىمداردىڭ سوپىلىق جايىندا، ونىڭ شىعۋ تەگى، سوپىلاردىڭ ومىرگە، تىرشىلىككە كوزقاراسى، فيلوسوفيالىق وي-پىكىرى تۋرالى ءبىرسىپىرا ەڭبەكتەر جازىلعانى انىق. ءمىنە، وسى عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ ءىشىندە عانا قوجا احمەت ءياسساۋيدىڭ قىسقاشا ءومىربايانى، وزىندىك ۇستانعان باعىت-باعدارى جان-جاقتى تەرەڭ زەرتتەلمەسە دە اتالىپ، ايتىلىپ وتىرعان» دەپ جازدى.
ارحيۆتە كوپ وتىرعانى، قاتتى بەرىلگەنى سونشا، سارسەنبى قاي ماتەريالدىڭ قاي بۋمادا، قاي پاپكادا ەكەنىن دە ۇمىتپايتىن. ارىپتەستەرى زۆونداپ سۇراپ جاتاتىن. سوندا ارحيۆتەگى پاپكالارعا قاتىستى كىم نە سۇراسا دا، ءبارىن جاتقا ايتىپ بەرەتىن. ادامنىڭ قابىلەتىنە جادىنىڭ دا بەيىمدەلەتىنى عوي. مەن سوعان تاڭ قالاتىنمىن. جالپى، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى مىقتى ەدى. قانت ديابەتى بولدى دا، سودان كوپ زارداپ شەكتى عوي. ءبىر جاعىنان، باياعىدا جاستاۋ كەزىندە ىس ءتيىپ، ءولىم اۋزىنان قالعانى تاعى بار...
– ءيا، سول قايعىلى جاعدايدىڭ سالدارىنان العاشقى وتباسىنان ايىرىلعانى تۋرالى بۇرىن دا ەستىگەنىمىز بار ەدى. سارسەنبى اعا قايتىس بولعاندا ايگۇل ءىسماقوۆا دا ول كىسىنىڭ ومىردە كوپ قيىندىق كورگەنىن ايتىپ، سول وقيعانى ەسكە الىپتى...
– ءيا، ايگۇل «باسپاناعا ءزارۋ قىلعان سوۆەت زامانىندا بىرەۋدىڭ قۇلاعالى تۇرعان ەسكى ۇيىندە پاتەردە تۇرىپ، وتباسىنا ءيىس ءتيىپ، جەڭگەمىز بەن جاس بالالارى قايتىس بولعان ەدى» دەپ جازىپتى. ءبىراق ۇيدە ايەلى ەكەۋى عانا بولعان. بالالاردى اۋىلعا جىبەرگەن. ايەلى ءۇشىنشى سابيىنە جۇكتى ەكەن. ول كىسى بىردەن قايتىس بولىپ كەتكەن دە، سارسەنبى ءبىر اي بويى ەس-ءتۇسسىز، كومادا جاتقان. 27-28 جاستاعى كەزى. ايتەۋىر، قۇداي ساقتاپ، اياعىنان تۇرعان عوي. العاشقى جارىنان ءبىر ۇل، ءبىر قىز قالدى. ءبىز قوسىلعاندا ءىلياس 4-تە، زەرە 3-كە تولار-تولماس جاستا بولدى.
– سودان بالالاردى ءسىز ءوسىردىڭىز عوي؟..
– ءيا. ءىلياس اپامىزبەن ەكى ارادا: اۋىلدا، قالادا ءجۇردى. ال زەرە ءوز قولىمىزدا بولدى.
– ال سارسەنبى اعامەن قالاي تانىستىڭىز؟
– وعان كۇلاش احمەتوۆا سەبەپكەر بولدى. ەكەۋمىز بالا كەزدەن بىرگە وسكەنبىز. ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەننەن كەيىن ول الماتىدا قالدى. ول كەزدە گازەتتەرگە شىعىپ، اقىن رەتىندە تانىلىپ قالعان. مەن اۋىلعا كەتتىم دە، مەكتەپكە ءمۇعالىم بولدىم. ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەندەر از، مامان جوق كەز عوي. جاقسى ۇستاز رەتىندە اۋدانعا تانىلىپ، 3 جىل ءجۇردىم. كۇلاش: «كوپ بولسا، ديرەكتور بولارسىڭ، اۋدانعا قىزمەتكە بارارسىڭ. ودان نە شىعادى؟ سەن ودان دا الماتىعا كەلشى، بىرگە جۇرەيىك» دەپ جىلدا شاقىراتىن. ءۇش جىلدان كەيىن دەمالىس الىپ كەلسەم، كۇلاش 3 بولمەلى ءۇي الىپ جاتىر ەكەن. «بالالاردىڭ بولمەسىن ساعان بەرەمىن، وسى ۇيگە تىركەۋگە تۇراسىڭ، كەلسەڭشى ەندى» دەپ تاعى ايتتى. سودان بۇيرىق قوي، اقىرى كەلدىم.
ءبىراق اۋدانداعىلار «بىزگە مامان كەرەك» دەپ كەلىسپەي، تەك «مەن عىلىممەن اينالىسامىن، ديسسەرتاسيا قورعايمىن» دەگەن سوڭ عانا جىبەردى. نەگءىزى، سونداي ويىم بولدى. ۋنيۆەرسيتەت بىتىرەردە مىرزاتاي جولداسبەكوۆ: «ۇلبيكە جانە ونىڭ توڭىرەگى» دەگەن تاقىرىپتى ال. ءوزىڭ سول تالاس وڭىرىنەنسىڭ، ۇلبيكە دە – سول جاقتىڭ ادامى. ماتەريال جينا، وسى سەنىڭ كانديداتتىق جۇمىسىڭ بولادى» دەگەن. ءبىر جاعىنان سونى ويلاپ ءارى كۇلاشتىڭ شاقىرعانى بار، ءسويتىپ كەلسەم، «جەتەكشىم بولادى» دەگەن مىرزاتاي اعا تالدىقورعان ۋنيۆەرسيتەتىنە رەكتور بولىپ كەتىپتى. دالاعا كەلگەندەي بولىپ جامان بولدىم. اۋىلعا قايتا بارسام، ولار قۋانباسا رەنجىمەيتىن ەدى. ءبىراق ءوزىم ۇيالدىم، ءبىر جاعى، نامىستاندىم. ەل جاقتان كەتەردە اۋدانداعى ينسترۋكتور: «ىزىمكۇل، الماتىعا بارعاندا سەن كوپ بولسا كوررەكتور بولاسىڭ. ساعان مەكتەپتە مۇعالىمدىك جۇمىس جوق» دەگەن ەدى. سۇراستىرساق، شىنىمەن دە، ورىن جوق. ول كەزدە ءبىر عانا، №12 قازاق مەكتەبى عوي. قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى مۇعالىمىنە سۇرانىس جوق. اقىرى، شىنىمەن دە، الگى ينسترۋكتور ايتقانداي، باسپاعا كوررەكتور بولىپ كىردىم. ونىڭ ءوزىن دە كۇلاشتار سۇراستىرىپ ءجۇرىپ ارەڭ تاپتى.
كۇلاش سارسەنبىنىڭ «جالىن» باسپاسىنان شىققان كىتابىنا رەداكتور بولعان ەكەن. اڭگىمە اراسىندا «وسىنداي ءبىر جاقسى جىگىت بار، ايەلى قايتىس بولعان. ءوزى سونداي اقكوڭىل» دەپ ماقتايتىن. تانىستىق. قاراسام، شىنىمەن دە وتە قاراپايىم، ءبىلىمدى، جامان ادەتى جوق. ءبىراق قالاي بولار ەكەن، بالالارى بار، قيىن بولادى عوي دەپ قورقاقتادىم. كۇلاش: «قيىن بولمايدى، سەن مەيىرىمدىسىڭ، سالماقتىسىڭ. جاقسى قاراساڭ بالالار ءوز بالاڭداي بولىپ كەتەدى» دەپ اقىل قوستى. سارسەنبى دە: «مەنىڭ شەشەم كەرەمەت بالاجان. ەكى بالانى سۇراساڭ دا ساعان بەرمەيدى، ءوزى قارايدى» دەدى. ءسويتىپ، 1977 جىلى قوسىلدىق.
– تۇرمىسقا شىعۋىڭىزعا اتا-اناڭىز قارسى بولعان جوق پا؟
– الدىن الا ەشكىمگە ەشتەڭە ايتپادىم. ءبارى قوسىلعان سوڭ ءبىر-اق ەستىدى. الدىمداعى 3 اعامنان كەيىنگى جالعىز قىز ەدىم. اكەم – وزات شوپان رەتىندە «سوسياليستىك ەڭبەك ەرى» اتاعىن العان. ىشكەنى الدىندا، ىشپەگەنى ارتىندا دەگەندەي، سونداي اۋلەتتە وسكەن مەنى 2 بالالى ادامعا كۇيەۋگە شىعادى دەپ ەشكىم ويلاعان جوق. جەڭگەم كەلىپ جىلاپ: «ەركەجان، نەگە بۇلاي بولدى، وزىڭە سەنىمدىسىڭ بە؟!» دەپ ۋايىمدادى. قارسى بولعاندا نە ىستەيدى؟ تاعدىر شىعار. «ادامنىڭ باسى – اللانىڭ دوبى» دەگەن راس ەكەن عوي.
– ءوزىڭىز سول بويى ۇستازدىق قىزمەتكە ورالا المادىڭىز با؟
– باسپادان سوڭ ءبىراز جىل قازىرگى ۇلتتىق كىتاپحانادا، ودان كەيىن ى.التىنسارين اتىنداعى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىندا ىستەدىم.
سارسەنبى سول كەزدەن اۋىراتىن. ءوزىنىڭ قانت ديابەتى بار، وعان ۋلانعانى قوسىلعان. ەكى اي جۇمىس ىستەسە، ءبىر اي اۋىرىپ جاتادى. الدىڭعى ەكى بالادان كەيىن تاعى ەكى بالالى بولدىق. سوسىن قالاي جۇمىس ىستەيسىڭ؟! بالالاردان بۇرىن، ماعان سارسەنبىنىڭ سىرقاتى قاتتى قيىن ءتيدى. قايتا-قايتا اۋىرادى. اۋرۋحاناعا جاتقىزۋعا دا تانىس كەرەك. ءابدىلدا اعا بار كەزدە ءوزى زۆونداپ، ءسوۆميننىڭ اۋرۋحاناسىنا، اسكەري گوسپيتالدارعا جاتقىزاتىن. ءبىراق ايتەۋىر ءسويتىپ ءجۇرىپ تە، اعاڭ عىلىممەن اينالىسىپ، زەرتتەۋلەرىن جۇرگىزىپ، جازاتىنىن جازىپ كەتتى عوي.
– جالپى، وتاعاسى رەتىندە مىنەزى، بولمىسى قانداي ەدى؟
– بالا سياقتى بولاتىن. جايدارى ەدى. ءبىراق تەز رەنجيتىن. شاي بەرمەسەك تە وكپەلەپ قالاتىن. قانتى جوعارى بولعاندىقتان، «شاي زيان، سۋ ءىش» دەيتىنبىز. سوعان «سۋ ىشە المايمىن، سۋ ىشسەم تاماعىم اۋىرادى، ماعان شاي كەرەك» دەپ بالاشا بۇرتياتىن. ءبىراق قايتىمى تەز. وتە بالاجان ەدى. ءسال بىردەڭە بولسا: «مەن سەندەرگە دۇرىس جاعداي جاساي المادىم، دەنساۋلىعىم بولمادى» دەپ جىلاپ قالاتىن. سوندا بالالار دا: «ولاي دەمەشى، پاپا. ءبىزدى ءوسىردىڭ، وقىتتىڭ، قولىڭنان كەلگەننىڭ ءبارىن جاسادىڭ. بۇدان ارتىق نە ىستەيسىڭ؟» دەپ شىر-پىر بولاتىن. جاقسى اكە، جاقسى اتا بولدى. باۋىرلارىنا دا جاناشىر ەدى. «اۋىلداعىلاردىڭ جاعدايى قالاي بولىپ جاتىر ەكەن؟!» دەپ ۇنەمى ايتىپ، ويلاپ جۇرەتىن.
سوڭعى جىلدارى ءدىن جولىنا ءتۇستى. بەس ۋاقىت نامازىن قازا قىلماي وقيتىن. بالالارمەن دە ادالدىق، ادامگەرشىلىك، يماندىلىق تۇرعىسىندا سويلەسىپ، اقىلىن ايتىپ وتىراتىن. ەكى رەت ۇلكەن قاجىلىققا، 3 رەت ۋمراعا بارىپ كەلدى. سوڭعى 5-6 جىلدا سىرقاتىنا بايلانىستى، قاجىلىققا بارام دەسە، «قالاي بولادى، ونداي قيىن ساپاردى كوتەرە الا ما؟» دەپ ۋايىمدايتىنبىز. «ءدام-تۇزىم تاۋسىلسا سول جاقتا قالارمىن، وكىنىشىم جوق» دەپ قوشتاسىپ كەتەتىن. ول دا اللانىڭ بۇيىرتقان ءبىر نىعمەتى شىعار، پارىزىن وتەپ، امان-ەسەن قايتاتىن. ءسويتىپ: «مەن جىلتىڭداپ تاعى كەلدىم» دەپ كۇلدىرەتىن...
– «جاقسىنىڭ اتى، عالىمنىڭ حاتى ولمەيدى» دەيدى. سارسەنبى اعا جاقسى ادام ەدى. بىرەگەي عالىم ەدى. ەسىمى دە، ەڭبەگى دە ۇمىتىلماق ەمەس. اعامىزعا اللا و دۇنيەنىڭ راحاتىن ءناسىپ ەتسىن! اڭگىمەڭىزگە راحمەت!