بۇگىن، 18 شىلدەدە حالىق جازۋشىسى، الاش جۇرتىنىڭ ارداقتى ازاماتى، كورنەكتى اقىن يسرايل ساپارباي 85 جاسقا قاراعان شاعىندا دۇنيەدەن ءوتتى. اقىن ارتىنان قاي قازاقتىڭ بولماسىن جادىنان وشپەيتىن، اۋەزدى اندەر مەن سىرلى جىرلار قالدىرىپ كەتتى. اqshamnews.kz ءتىلشىسى يسرايل ساپاربايدىڭ شىعارماشىلىعىنداعى تانىمال اندەردى نازارلارىڭىزعا ۇسىنادى.
"ماحاببات دەگەن قانداي-دى..."
ءدال وسى تىركەس ەستىلگەن بويدا اۋەنى دە بىردەن ەسكە تۇسەدى. ءبىرىنشى تارماعىنان-اق، اۋەنگە ەلىتىپ قوسىلا شىرقاي كەتەمىز. ەل اۋزىندا جۇرگەن "ماحاببات - ماڭگى ەرتەگى" ءانىنىڭ ءسوزىن اقىن يسرايل ساپارباي جازعان.
ءاننىڭ اۋەنىنىڭ اۆتورى - باۋىرجان تۇرعارايەۆ. كومپوزيتور ءاندى اتاۋىمەن بىرگە يسرايل اتامىزعا اكەلىپ، ادەمى ءسوز جازىپ بەرۋىن سۇراعان. ءاندى بىردەن ۇناتقان اقىن ءبىر وتىرعاندا اۋەنىنە بايلانا كەتىپ، "ماحاببات دەگەن قاندايدى، قاراساڭ كوزىڭ تالمايدى، ساعىنعان جانعا جەتە الماي، قانشاما گۇلدەر، قانشاما گۇلدەر سارعايدى" دەپ جازىپ بەرەدى.
ءاندى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ايگىلى ءانشى ساكەن قالىموۆ ورىندادى. كەيىننەن نۇر-مۇقاسان توبى دا ءوز رەپەرتۋارىنا قوستى. ءقازىر ونى جاستار اراسىندا كەڭىنەن تانىمال ەتكەن ءانشى قازىبەك قۇرايىش ايتىپ ءجۇر.
"ساعىنىش سازى"
بۇل ءان - يسرايل ساپاربايدىڭ اۆتورلىق تۋىندىسى. ءسوزىن دە، اۋەنىن دە ءوزى جازعان. سول سەبەپتى دە اقىن ءۇشىن ەرەكشە تۋىندى بولدى. سەبەبى بۇل ءان - عاشىقتىقتان تۋعان ەدى.
"ساعىنىش سازى" جاستىق شاعىمنىڭ كۋاسى بولعان، ءتۇرلى تاعدىرعا تولى ءان بولدى. 25-30 جاس ارالىعىندا جازعان ءانىم. وتباسىم، قىزىم بار كەز. ءبىراق اقىننىڭ جۇرەگى جاسىراتىنى جوق تاعى بىرەۋگە الىپ-ۇشىپ سوقتى. ءبىر جيىنعا بارعانىمدا ميكروفونمەن ءان ايتقان جاس قىزدى كورىپ، ۇناتىپ قالدىم. تانىسىپ، ءبىلىسىپ كوردىك. ءبىراق مەن ىستىقكولگە دەمالۋعا كەتەتىن بولدىم. سول دەمالىسىما جول تارتىپ، كولدىڭ جاعاسىندا باياۋ ءجۇرىپ وتىرىپ، "ساعىنىش سازى" ءانىنىڭ ءسوزى دە اۋەنى دە بىردەن اۋزىما ءتۇسىپ، ماحابباتتان تۋعان ەدى" دەيدى يسرايل ساپارباي بۇعان دەيىنگى سۇحباتتارىنىڭ بىرىندە.
كەيىن بۇل ءاندى ساكەن مايعازييەۆ پەن التىناي جورابايەۆا ورىندادى.
"ەگىز-لەبىز"
"ارناۋ" توبىنىڭ رەپەرتۋارىنداعى بۇل ءاندى بىلمەيتىن جان جوق شىعار. "كەلشى جانىما، الدەقايدا ۇشپاي" دەلىنەتىن قايىرماسى بار ادەمى ءاننىڭ دە ءسوزىن يسرايل اتامىز جازعان ەكەن. ال اۋەنىنىڭ اۆتورى كومپوزيتور جۇماعۇل قىدىرالييەۆ. بۇل ءاندى "ارناۋ" دۋەتىنەن بولەك تولقىن زابيروۆا دا ورىنداعان.
"ساعىندىم سەنى"
سىرلى دا، مۇڭعا تولى تاريحى بار ساعىنىش تۋرالى تاعى ءبىر ءان. بۇل ءاندى جۇرت اجار تۇزەلبەكقىزىمەن ورىنداۋىمەن العاش تانىعان بولاتىن. يسرايل ساپارباي ءسوزىن جازعان ءاننىڭ مۇڭلى تاريحى مىناداي:
نارىنقولدىق اقىن ورازالى دوسبوسىنوۆتى بىلمەيتىن جان جوق شىعار. ايتىس ونەرىنىڭ مايتالمانىنا اينالعان اقىن، وڭتۇستىكتىڭ ارۋى، ءانشى اجار تۇزەلبەكقىزىمەن وتاۋ قۇرادى. ايتىس ونەرىنىڭ شىڭىن باعىندىرىپ كەلە جاتقان شاعىندا، 2004 جىلى ورازالى دوسبوسىنوۆ جول اپاتىنان قازا تابادى. اقىننىڭ قازاسى بارشا قازاق جۇرتىنىڭ قابىرعاسىن قايىستىردى. اسىرەسە جارى اجارعا وتە اۋىر تيەدى. بىرنەشە جىل بويى قايعىدان قۇسا بولىپ، ورازالىنى جىبەرە الماي “ساعىندىم سەنى” ءانىن جارىققا شىعارادى. ءاننىڭ ءسوزىن جازعان يسرايل ساپارباي، ءانىنىڭ اۆتورى روزا ءالقوجا. اتالمىش اننەن سوڭ اجار دا، ورازالى سەكىلدى جول اپاتىنان اجال قۇشادى.
"مەن قازاق قىزدارىنا قايران قالام..."
جانارى جانى جازداي جايراڭداعان.
"قىز وسسە ەلدىڭ كوركى" – دەگەن ءسوزدى
قاپىسىز قالاي ايتقان قايران بابام، –
دەپ قازاق قىزىنىڭ بەينەسىن ءسوزبەن كوركەمدەگەن يسرايل ساپاربايدىڭ تۋىندىسى قازاق ولەڭدەرى ىشىندەگى شوقتىعى بيىك شىعارمالاردىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى. سىرعا باي ولەڭنىڭ ادەمى انمەن تولىعىپ، ۇيلەسىم تاپقانى نۇر ۇستىنە نۇر بولدى. الايدا وسى ولەڭگە رامازان تايماننىڭ كومپوزيتورلىعىمەن جازىلعان ءاننىڭ شىعۋ تاريحى جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ قۇربانى بولعان ءلاززات اسانوۆانىڭ رۋحىنا ارنالعانىن ءبىرى بىلسە، ءبىرى بىلمەيدى.
بۇل ءاندى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ءانشى جانار ايجانوۆا ورىندادى. ال ەل جادىندا بۇل ءاننىڭ ءۇنى نۇرلان ونەربايەۆتىڭ قوڭىر داۋسىمەن جاتتالىپ قالدى.
"قوشتاسۋدىڭ قيىنى-اي..."
سازگەر التىنبەك قورازبايەۆتىڭ اۋەنىنە، يسرايل ساپاربايدىڭ سوزىنە جازىلعان بۇل ءاندى دە بىلمەيتىن جان جوق شىعار. سەزىمگە تولى ماحابباتتىڭ ادەمى ۇندەستىگى سەزىلەتىن عاجاپ ءاندى ەل مەيرامبەك بەسپايەۆتىڭ ورىنداۋىمەن تانيدى. ال كەيىنگى بۋىنعا بۇل ءان تورەعالي تورەالى مەن ءمولدىر اۋەلبەكوۆانىڭ دۋەتىمەن تانىمال.
بۇل يسرايل ساپاربايدىڭ ەل اۋزىندا جۇرگەن ەستى اندەرىنىڭ ءبىر بولىگى عانا. بۇدان بولەك ونىڭ "ءبىر تامشى كوزدىڭ جاسىنداي"، "الاقاننان ۇشقان اققۋىم"، "سەن بولماساڭ"، "جۇلدىزىم"، "اق قانات اق قۇسىم" دەگەن سىندى تانىمال اندەرى كوپ.
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ يسرايل ساپاربايدىڭ وتباسىنا كوڭىل ايتۋ جەدەلحاتىن جولداعان بولاتىن