قمدب عۇلامالار كەڭەسى ينتەرنەت ساۋداسىنا قاتىستى ءپاتۋا شىعاردى، دەپ حابارلايدى almaty-akshamy.kz
قازىرگى تاڭدا ساتۋشى بەلگىلى ءبىر تاۋاردى تولىق سيپاتتاپ ينتەرنەت دۇكەن ارقىلى ساتا الادى. بۇل تاۋار ساتۋشىنىڭ مەنشىگىندە بولۋى دا، بولماۋى دا مۇمكىن. ساتىپ الۋشى ينتەرنەت دۇكەندەرىنەن وزىنە قاجەتتى تاۋارعا تاپسىرىس بەرگەندە، ساتۋشى ونى قابىلداپ، كەلىسىلگەن ۋاقىتىندا جەتكىزەدى.
1. مەنشىگىندەگى تاۋاردى ءوز پاراقشاسىندا ساتۋ. ياعني دۇكەن يەسى مەنشىگىندەگى زاتتاردى ينتەرنەت دۇكەن نەمەسە الەۋمەتتىك پاراقشالار ارقىلى ساتادى. بۇعان شاريعاتتا رۇقسات ەتىلەدى.
2. مەنشىگىندە جوق زاتتى ءوزىءنىڭ پاراقشاسىندا نەمەسە ينتەرنەت دۇكەندە ساتۋ. بۇل جەردە ساتۋشى كوتەرمە ساۋدا ورتالىعىمەن الدىن الا كەلىسىپ، كەيىن ول تاۋارعا قاتىستى بارلىق سيپاتتارىن جانە ماعلۇماتتارىن ينتەرنەت دۇكەنىندە كورسەتەدى. كليەنت تاراپىنان تاپسىرىس تۇسكەندە ساتۋشى تاۋاردىڭ اقشاسىن تولىق الىپ، كوتەرمە ساۋدا ورتالىعىنان زاتتى ساتىپ الىپ، كەلىسىلگەن ۋاقىتتا كليەنتكە جەتكىزەدى. بۇل ساۋدادا تاۋاردىڭ سيپاتى تولىق كورسەتىلگەندىكتەن، ءسالام كەلىسىمشارتى نەگىزىندە وعان رۇقسات ەتىلەدى.
ال تاۋاردىڭ تولەمىن تولىق الماسا، سونداي-اق تاۋاردىڭ نارىقتا بار-جوعى ءارى تاپسىرىس بەرگەن زاتتى جەتكىزۋى بەلگىسىز بولسا، مۇنداي ساۋداعا تىيىم سالىنادى.
3. ينتەرنەت دۇكەن يەسى ساتۋشىنىڭ تاۋارىن جارنامالاپ ساتۋ. بۇل كورىنىستە ينتەرنەت دۇكەن يەسى دەلدال رەتىندە ءار تاۋاردان بەلگىلى پايىزدى نەمەسە بەلگىلەنگەن قىزمەت اقىسىن الادى. يبن ابباس (اللا وعان رازى بولسىن): «ءبىر كىسىنىڭ باسقا بىرەۋگە: «مىنا كيىمدى مۇنشا باعاعا سات. ودان ارتىق باعاعا ساتساڭ، ءۇستىندەگى اقشا سەنىكى»، – دەپ ايتۋدىڭ وقاسى جوق»، – دەگەن (بۇحاري، 3/96). بۇل جاعدايدا تاۋاردى جەتكىزۋ جاۋاپكەرشىلىگى دەلدالعا ەمەس، ساتۋشىعا جۇكتەلەدى.
4. ينتەرنەت دۇكەن يەسى ساتۋشىنىڭ اتىنان ۋاكىلى رەتىندە ساتۋ. ۋاكىل ساتۋشىنىڭ اتىنان تاۋاردى ساتىپ، اقشاسىن الادى. «ءال-ماۋسۋعا ءال-فيقھيا ال-كۋۆەيتيا» كىتابىندا: «عالىمدار ساۋدا-ساتتىقتا ۋاكىل تاعايىنداۋ دىڭ رۇقسات ەكەنىنە ءبىراۋىزدان كەلىسكەن. ۋاكىلدىك اقىلى دا، اقىسىز دا بولۋى مۇمكىن»، – دەلىنگەن (ءال-ماۋسۋعا ءال-فيقھيا، 45/90). الايدا تاۋار يەسىنىڭ رۇقساتىنسىز بەلگىلەنگەن باعانىڭ ۇستىنەن قوسىپ ساتۋى دۇرىس ەمەس. ينتەرنەت دۇكەن ارقىلى ساۋدا جاساعان كەزدە ساۋدانىڭ ءرۇكىندەرى مەن شارتتارى تولىق تابىلۋى، الاياقتىققا، زاتتىڭ بەلگىسىزدىگىنە جول بەرىلمەۋى ءتيىس. ەگەر تاۋار باياندالعان سيپاتقا ساي بولماسا، مۇنداي جاعدايدا ساتىپ الۋشىنىڭ زاتتى كورگەننەن كەيىن قايتارىپ بەرۋىنە قۇقىعى بار.
- مەنشىگىندەگى تاۋاردى ينتەرنەت دۇكەن ارقىلى ساتۋعا رۇقسات ەتىلەدى.
2. مەنشىگىندەگى جوق تاۋاردى ءسالام ساۋداسىنىڭ شارتتارىنا ساي ساتۋعا بولادى.
3. ينتەرنەت دۇكەن يەسىنىڭ ساتۋ شىدان بەلگىلى ءبىر پايىزدى الۋى شاريعاتقا قايشى ەمەس.
4. تاۋار سيپاتتالعان سيپاتقا ساي بولماسا، ساتىپ الۋشىنىڭ ونى الماۋىنا قۇقىعى بار.
5. تاۋار بەلگىلى سەبەپتەرگە بايلانىستى كەلىسىلگەن مەرزىمدە جەتكىزىلمەسە، ساتىپ الۋشى اقشاسىن قايتارىپ الۋعا نەمەسە كەلىسىمدى بۇزىپ-بۇزباۋعا قۇقىلى.
6. تاۋار كەلىسىمگە ساي ءتيىستى مەرزىمدە جەتكىزىلگەن جاعدايدا ساتىپ الۋشى تاراپ كوزدەلگەن قاراجاتتى تولەۋگە مىندەتتى.