مولەكۋلالىق بيولوگ، بيوتەحنولوگ، بيولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ءىلياس ەسماعامبەتوۆ كۆي-گە قارسى "سپۋتنيك V" ۆاكسيناسىن جاساعان عالىمدار توبىندا جۇمىس ىستەدى. ول ءدارىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى مەن تيىمدىلىگى تۋرالى ايتتى.
عالىمنىڭ ايتۋىنشا، ۆاكسينا جاساۋ ءادىسى 20 جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى بار. تەك الدىن الا تاجىريبە مەن تەحنولوگيالىق سحەمالاردىڭ ارقاسىندا قىسقا مەرزىمدە دايىن بولدى. ءى. ەسماعامبەتوۆ "سپۋتنيك V" جاساۋمەن اينالىساتىن كوماندادا ءدارى ءوندىرۋدىڭ تەحنولوگيالىق سحەماسىن پىسىقتاۋمەن اينالىستى.
"شىنىندا، وندىرىستىك سحەمالاردى ىسكە قوسۋ العاشقى كەزەڭدە قيىن بولدى. سەبەبى كوپتەگەن الاڭداردا بۇعان دەيىن كولەمدى ءوندىرىس تاجىريبەسى بولدى. وكىنىشتىسى، گامالەيا ينستيتۋتىندا جاپپاي ۆاكسيناعا ارنالعان پرەپاراتتى شىعارۋداعى العاشقى ۇلكەن تاجىريبە. سوندىقتان بەلگىلى ءبىر قيىندىقتار تۋىندادى"، – دەيدى عالىم.
"سپۋتنيك" ۆاكسيناسىن حالىقارالىق تانۋ كەزىندە، ددۇ-نى مويىنداۋداعى قيىندىقتاردىڭ سەبەپتەرى تۋرالى سۇراققا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، ءىلياس ەسماعامبەتوۆ ددۇ-نىڭ ءوزىنىڭ زاڭدارى مەن رەتتەۋشىسى بار ەكەنىن ايتتى. ولار ونى ساقتاۋعا مىندەتتى جانە بەلگىلى ءبىر پرەپاراتتى وسى ۇيىم تانۋى ءۇشىن تەكسەرۋلەردەن، ءبىرقاتار ساراپتاما مەن رەتتەۋشى ادىستەردەن ءوتۋى كەرەك. بۇل وتە ۇزاق پروسەسس. ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، ددۇ ءوز ساراپشىلارىمەن بىرگە كەلىپ، كلينيكالىق زەرتتەۋلەردىڭ بارلىق مالىمەتتەرىن تولىق قاراپ، وسى ۆاكسينانى شىعاراتىن بارلىق سايتتاردى باعالاۋى كەرەك: ولار ەۋروپالىق ستاندارتتارعا، ساپاعا سايكەس بولۋى ءۇشىن ددۇ ساراپشىلارى ەسەپ بەرەدى. سودان كەيىن شەشىم قابىلداۋعا جاۋاپتى ادامدار ولاردى زەرتتەپ، بارلىق وسى تارماقتار مەن ستاندارتتارعا سايكەس كەلە مە، جوق پا، سونى شەشەدى. بۇل وتە كۇردەلى پروسەسس.
"ەۋروپادا ۆاكسينا وندىرۋشىلەرى جۇيەنى ەۋروپالىق ستاندارتتارعا سايكەس جاسادى. تيىسىنشە، رەسەيلىك ستاندارتتار الەمدىك ستاندارتتاردان وزگەشە بولۋى مۇمكىن. بارلىعىن، سونىڭ ىشىندە كلينيكالىق زەرتتەۋلەردىڭ حاتتامالارى، بارلىق وندىرىستىك ەرەجەلەردى اعىلشىن تىلىنە اۋدارۋ كەرەك. بۇل ءبىراز ۋاقىتتى الادى. قىتايدا الەمدىك نارىققا شىعۋعا الدىن الا دايىندىق بولدى. مۇمكىن رەسەي فەدەراسياسى ءۇشىن بۇل ءدارى وسىنداي دەڭگەيگە جەتكەن كەزدەگى العاشقى تاجىريبە. ارينە، مۇنداي بيۋروكراتيالىق راسىمدەر تۋىنداۋى مۇمكىن"، – دەيدى عالىم.
ءىلياس ەسماعامبەتوۆ ۆاكسينا جايلى قوعامدا ايتىلىپ جاتقان قاۋەسەتتەر مەن اڭىزدارعا توقتالا كەلە، بۇل كۇردەلى ماسەلە ەكەنىن ايتتى. ينتەرنەتتە ۆاكسينا تۋرالى تۇسىنىكسىز بەينەلەر بار. ولار ۆاكسينا تۋرالى جالعان اقپارات جاريالايدى. كەيبىر عىلىمي دارەجەسى مەن اتاعى بار ادامدار ۆاكسينادان كەيىن ادامنىڭ گەنەتيكالىق تۇرلەنۋىنە الىپ كەلەدى دەيدى. بۇل دالەلى جوق بوس سوزدەر.
عالىم قازاقستاندا وندىرىلگەن "سپۋتنيك V" ۆاكسيناسى رەسەيلىك "سپۋتنيكتەن" وزگەشە مە دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەردى.
"ءدارىنىڭ بارلىق پارتيالارى، ءوندىرىس ورنىنا قاراماستان، بىزگە گامالەيا ينستيتۋتىنا باقىلاۋعا كەلەدى. پارامەترلەردىڭ ءبىر بولىگىن تىكەلەي ءوزىم باقىلايمىن، سونىڭ ىشىندە قاراعاندى فارماسيەۆتيكالىق كەشەنىنىڭ پارتيالارى بىرنەشە رەت تەكسەرىلدى. سوندىقتان رەسەي مەن قازاقستاندا وندىرىلگەن پرەپارات ساپاسىندا ايىرماشىلىق جوق دەپ ايتا الامىن. سونداي-اق بارلىق باستاپقى ماتەريالدار گامالەيا ينستيتۋتىمەن بارلىق وندىرىستىك ورىندارعا جەتكىزىلەدى"، – دەپ ايتتى ءى. ەسماعامبەتوۆ.
كۆي-عا قارسى قازاقستاندىق ۆاكسيناعا كەلەتىن بولساق، بيوتەحنولوگ ءبىزدىڭ پرەپاراتتى جاساۋشىلار جاقسى ناتيجە كورسەتكەنىنە سەنىمدى.
"مەنىڭ ويىمشا، بۇل جەردە كلينيكالىق زەرتتەۋلەردىڭ دەرەكتەرىنە نازار اۋدارۋ كەرەك. بارلىعىن تولىعىراق زەرتتەڭىز. ءبىراق قازاقستاندا ساپالى انالوگتى جاساي العانىمىزعا كۇمانىم جوق"، – دەيدى ءى. ەسماعامبەتوۆ.