بۇگىندە ءدىني ءبىلىم الۋعا دەن قويىپ، ءدىني سالادا قىزمەت ەتكىسى كەلەتىن جاستار قاتارى ارتىپ كەلە جاتقانى مءالىم. سول جاستاردىڭ دۇرىس ءدىني ءبىلىم الۋىنا جاعداي جاساۋ – نەگىزگى جايتتىڭ ءبىرى.
وسىنداي ماقساتتا قۇرىلعان «ءابۋ-حانيفا» مەدرەسە-كوللەدجىنىڭ ىرگەتاسى 2009 جىلى قالاندى. ءبىلىم ورداسىنىڭ نەگىزگى ماقساتى – يننوۆاسيالىق جەتىستىكتەردى ءتيىمدى قولدانا وتىرىپ يسلامتانۋ سالاسى بويىنشا بىلىكتى مامان دايىنداۋ، قوعامنىڭ عىلىمي جانە رۋحاني ءدىني الەۋەتىن ارتتىرۋعا ۇلەس قوسۋ.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى ۇكىمەت مۇشەلەرىمەن وتكەن باسقوسۋدا: «حالقىمىزدىڭ دۇنيەتانىمىنا ساي ءداستۇرلى يسلامدى دارىپتەۋ اسا ماڭىزدى. ونىڭ عىلىمي-تەوريالىق نەگىزىن دامىتۋ قاجەت. وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ رۋحاني تاربيەسىن نازاردان تىس قالدىرۋعا بولمايدى. شىن مانىندە، بۇل – وتە ماڭىزدى ماسەلە. ونى بەتىمەن جىبەرسەك، ۇلتتىق سالت-سانامىزدان ايىرىلىپ قالۋىمىز مۇمكىن» دەگەن بولاتىن.
«ءابۋ-حانيفا» مەدرەسە-كوللەدجىندە يسلامتانۋ ماماندىعى وقىتىلادى. 11 سىنىپتى بىتىرگەن وقۋشىلار سۇحبات-سۇراق نەگىزىندە قابىلدانادى. ۇستازدار سول ارقىلى ولاردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن، ءدىني سالاعا دەگەن ىنتا-ىقىلاسىن، ومىرلىك ۇستانىمىن انىقتايدى. ءدىن مامانىنا وتە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەتىندىكتەن تالاپكەرلەردىڭ ءسوزى مەن مىنەز-قۇلقى، ادەبى مەن ادامگەرشىلىگى دە سىنعا تۇسەدى. بىرنەشە ۇستازدىڭ سىنىنان وتكەن وقۋشى عانا وقۋعا قابىلدانادى.
مەدرەسەدەن وسى ۋاقىتقا دەيىن 355 شاكىرت تۇلەپ ۇشتى. ولار ءبىلىمىن ارى قاراي تۇركيانىڭ «حاسەكي» اكادەمياسىندا، استاناداعى حۋسامۋددين اس-سىعاناقي يسلام ينستيتۋتىندا، الماتىداعى نۇر-مۇباراك يسلام ۋنيۆەرسيتەتىندە جەتىلدىرىپ، مەشىتتەردە، عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىقتارىندا، وقۋ ورىندارىندا قىزمەت ەتۋدە. ءتىپتى كەيبىر شاكىرتتەر عىلىم جولىنا ءتۇسىپ، ءونىمدى ەڭبەك ەتىپ ءجۇر.
ەكسترەميزم، جات اعىمدار، تەرروريزم سياقتى كەلەڭسىز قۇبىلىستارمەن كۇرەستە ءدىني ءبىلىمنىڭ ماڭىزى زور. پرەزيدەنتىمىز ۇلتتىق قۇرىلتاي وتىرىسىندا: «ءبىز بابالارىمىزدىڭ سان مىڭجىلدىق ءدىني ءىلىمى مەن رۋحاني باعدارىنا ارقا سۇيەۋىمىز كەرەك. ەلىمىزدىڭ رۋحاني دەربەستىگىن ساقتاپ، ونى نىعايتا تۇسەمىز دەسەك، تۇركى حالىقتارىنىڭ كوپشىلىگىنىڭ، سونىڭ ىشىندە قازاقتاردىڭ ءداستۇرلى ءدىنى – سۋننيتتىك باعىتتاعى حانافي ءمازھابىنا دەن قويۋىمىز قاجەت. دۇنيەگە اقىل-پاراساتپەن قاراۋ جانە ەركىن ويلاۋ سەكىلدى حانافيزمگە ءتان قاسيەتتەر يسلام وركەنيەتىنىڭ قايتا ورلەۋىنە جول اشتى» دەپ اتاپ ءوتتى.
ءقازىر، وكىنىشكە قاراي، جاستارىمىزدىڭ رۋحاني ساناسىن باسقا ارناعا بۇرۋعا يدەولوگيالىق تۇرعىدان تالاس ءجۇرىپ جاتىر. وسى رەتتە بارشامىز بىرىگىپ، ءوسكەلەڭ ۇرپاقتى باي رۋحاني مۇرامىزدىڭ نەگىزدەرى اياسىندا تاربيەلەۋ جولىندا بىر-بىرىمىزگە كومەكشى بولۋىمىز كەرەك. دۇرىس ءدىني ءبىلىم العان ادام ەشقاشان وتانىنا وزبىرلىق جاسامايدى. كەرىسىنشە، عۇلامالار ايتقانداي، «وتاندى ءسۇيۋ – يماننان» دەگەن ءسوزدى ومىرلىك ۇستانىمىنا اينالدىرادى.
ورتالىق ازياداعى تۇركى حالىقتارى يسلام ءدىنىن قابىلداۋ ارقىلى الەمدىك وركەنيەت پەن عىلىمعا مول ۇلەس قوستى. سونىڭ ارقاسىندا قازاق دالاسىنا يسلام وركەنيەتى كەلدى. ۇلى دالا تورىندە مەدرەسەلەر مەن عىلىم وشاقتارى بوي كوتەرىپ، عىلىم، ءبىلىم جاڭعىردى. يسلام قاي جەرگە جەتسە، سول جەردى گۇلدەندىردى.
قازاق حالقى يسلامدى قابىلداپ قانا قويماي، يسلام وركەنيەتىنىڭ دامۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوستى. قازاق توپىراعىنان شىققان فارابيلەر، يسفيدجابيلەر، سىعاناقيلار يسلام عىلىمى مەن ءبىلىمىن الەمدىك دەڭگەيگە كوتەردى. بابالارىمىز سالعان سارا جولدى جالعاستىرىپ، جاڭعىرتا ءتۇسۋ – بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ، ياعني ءسىز بەن ءبىزدىڭ اسىل مۇراتىمىز بولۋعا ءتيىس دەپ سانايمىن.
وكىنىشكە قاراي، كەيىنگى كەزدەرى ءدىن مەن ءبىلىم-عىلىمدى بىر-بىرىنە قارسى قوياتىن جاعدايلارعا كۋا بولىپ ءجۇرمىز. الايدا ءدىندى عىلىمعا قايشى دەپ ءتۇسىنۋ – قاتە پىكىر. ءدىن – عىلىمدى قۇلدىراتۋشى ەمەس، كەرىسىنشە بيىكتەتۋشى. سەبەبى قۇراننىڭ ماقساتى – عىلىم.
قۇران مۇسىلمانداردى بىلىمگە ۇمتىلۋعا، ويلانۋعا، زەردەلەۋگە شاقىرادى. ادام قانشالىقتى قۇدايدى تانۋعا ۇمتىلعان سايىن، سونشالىقتى ونىڭ جاراتىلىستارىنىڭ سىرىن بىلە تۇسەدى. ارداقتى پايعامبارىمىز دا: «ءبىلىم الۋ – مۇسىلمان ايەلگە دە، ەرگە دە پارىز»، – دەۋ ارقىلى ساۋاتتى بولۋ، ءبىلىم ۇيرەنۋدىڭ مۇسىلمان ءۇشىن ۇلكەن مىندەت ەكەنىن ۇمبەتىنە وسيەت ەتتى. ءبىزدىڭ بابالارىمىز دا «مىڭ مالىڭ بولعانشا، ءبىر بالاڭ عالىم بولسىن» دەگەن وسيەت قالدىرعان. الاش قايراتكەرى ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلى: «اۋەلى ۇيرەنەتىن ءبىر عىلىمىڭ، ءوزىڭنىڭ مۇسىلمانشا ءدىن عىلىمىڭ»، – دەگەن بولاتىن. دەمەك عىلىم ۇيرەنۋ – مۇسىلماننىڭ مۇراتى.
تاريحىمىزدى قاراپ وتىرساق، قازاقتى كەزىندە رۋعا دا، جۇزگە دە، جەرگە دە ءبولىپ، بيلەپ-توستەۋگە تىرىسقان. ەندى دىنگە بولۋگە تىرىسىپ باعۋدا. اباي ايتقانداي، «ءبىرىڭدى، قازاق، ءبىرىڭ دوس، كورمەسەڭ ءىستىڭ ءبارى بوس». قاراپ وتىرساق، راسىمەن دە، وسى ءبىر ولەڭ جولىندا دۇرىس ءومىر ءسۇرۋدىڭ، تىرشىلىكتە تابىسقا تولى بولۋدىڭ فورمۋلاسى جاتقانداي. مەيىرىمدىلىك پەن كەشىرىمدىلىك – بارشا ادامعا ورتاق قاسيەت. جەر بەتىندە وسىنداي ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتاردىڭ سالتانات قۇرۋىن قالاعان ادام ەڭ اۋەلى ىزگىلىكتى وزىنەن باستاۋى ءلازىم. ەندەشە، اينالامىزعا مەيىرىم كوزىمەن قارايىق.