· گازەتىمىزدىڭ وتكەن نومىرلەرىنىڭ بىرىندە ءبىز گەرمانياداعى پارلامەنت سايلاۋى جايلى جازىپ ەدىك. وندا فريدريح مەرس باستاعان گحدو پارتياسىنىڭ جەڭىسكە جەتۋ مۇمكىندىگى جوعارى ەكەنىن بولجادىق. 23 اقپاندا كەزەكتەن تىس سايلاۋدا گحدو جەڭىسكە جەتتى. ف.مەرس كەزەكتى كانسلەر اتانۋى مۇمكىن. الايدا، پارتيا ايقىن باسىمدىقپەن جەڭىسكە جەتپەدى. ساياسي جانە ەكونوميكالىق، ميگراسيالىق داعدارىس ف.مەرستى وزگە پارتيالارمەن كواليسيا قۇرۋعا ماجبۇرلەۋى مۇمكىن. قالا بەردى، حالىقارالىق جاعداي دا ءماز ەمەس. وسى جانە وزگە دە فاكتورلار الداعى 4 جىلدا ونىڭ باس اۋرۋى بولۋى مۇمكىن.
ۇشتىك كواليسيا ەلدى داعدارىستان شىعارا المادى
گەرمانيادا كەزەكتەن تىس سايلاۋدا «گەرمانيانىڭ حريستيان دەموكراتيالىق وداعى» پارتياسى پارتياسى جەڭىسكە جەتتى. الدىن الا سايلاۋ ناتيجەسى بويىنشا وپپوزيسيالىق پارتيا 28،5% داۋىس جيناعان. پارتيانىڭ كوشباسشىسى ف.مەرس كانسلەر اتانۋى مۇمكىن.
وسىلايشا گحدو بيلىككە قايتا كەلدى. بۇعان دەيىن 16 جىل پارتيانى انگەلا مەركەل باسقارعان ۋاقىتتا گەرمانيادا وعان تەڭ كەلەتىن ساياسي كۇش جوق بولاتىن. الايدا، بيلىكتە ۇزاق بولۋ جانە ساياسي باسەكەنىڭ بولماۋى ەلدى داعدارىسقا ۇشىراتادى. 2021 جىلى پارلامەنت سايلاۋىندا گحدو جەڭىلىسكە ۇشىراپ ۇشتىك وداق دەپ اتالاتىن كواليسيا جەڭىسكە جەتتى. ۇكىمەتتى ءسال عانا باسىمدىققا يە گسدپ پارتياسىنىڭ كوشباسشىسى و.شولس باسقاردى.
دەگەنمەن، و.شولس گەرمانيانى داعدارىستان شىعارا المادى. كوروناۆيرۋس پاندەمياسىنان كەيىن ەل ەكونوميكاسى جۇيەلى داعدارىسقا ۇشىراعان بولاتىن. 2023 جانە 2024 جىلدارى ەكونوميكالىق ءوسىم وتە تومەن دەڭگەيدى كورسەتتى. مۇنىڭ ءبارى ەلدەگى ساياسي داعدارىستىڭ اسەرىنەن. كواليسيالىق پارلامەنت پەن ۇكىمەت اراسىندا تۇسىنىسپەۋشىلىك بار ەكەنى ءبىراز ۋاقىت كوزگە كورىنبەدى. ءبىراق 2024 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي كواليسيالىق بيلىكتە ساياسي داعدارىس ورىن الدى. سوسيال-دەموكراتتار، «جاسىلدار» جانە «ەركىن دەموكراتتار» اراسىنداعى ساياسي ارىپتەستىك اياقتالدى. پارلامەنت كانسلەر و.شولسكە سەنىمسىزدىك تانىتتى. بۇل 2025 جىلى 23 اقپاندا كەزەكتەن تىس پارلامەنتتىك سايلاۋ وتكىزۋگە تۇرتكى بولدى.
جەكسەنبىدە وتكەن سايلاۋدىڭ الدىن الا قورىتىندىسى بويىنشا سوسيال-دەموكراتتار – 16،5%، «جاسىلدار» – 11،8% جانە «ەركىن دەموكراتتار» – 5%-دى ەڭسەردى. سوسيال-دەموكراتتاردىڭ كوشباسشىسى و.شولس جەڭىلگەنىن مويىندادى.
سونىمەن، گحدو جەڭىسكە جەتتى. ءبىراق ايقىن باسىمدىقپەن جەڭە المادى. سەبەبى، ەكىنشى ورىنداعى «گەرمانياعا بالاما» پارتياسى 20%-دان استام داۋىس جينادى. سايلاۋعا قاتىسۋ كورسەتكىشى 83% بولعانىن ەسكەرسەك، بۇل وتە جوعارى كورسەتكىش. سوندىقتان الداعى 4 جىل ف.مەرس پەن گحدو پارتياسىنا جەڭىل بولمايدى.
بەرلين مەن بريۋسسەل اراسىنا سىزات ءتۇسۋى مۇمكىن
پوستكوۆيدتىك كەزەڭ گەرمانيا ءۇشىن جەڭىل بولمادى. ەڭ الدىمەن، ساياسي داعدارىس ورىن الدى. ا.مەركەلدىڭ بيلىگى السىرەپ، ول باستاعان گحدو پارلامەنتتىك سايلاۋدا جەڭىلدى. بيلىككە كەلگەن ۇشتىك كواليسيا دا ەلدى داعدارىستان شىعارا المادى. ساياسي داعدارىس كواليسيا ىشىنە دە جەتتى.
ىشكى ساياسي داعدارىس وزگە دە سالالارعا اسەر ەتتى. ەكونوميكا السىرەپ، گەرمانيانىڭ بۇرىنعى كۇش-قۋاتى جوعالا باستادى. كولىك ءوندىرىسى سالاسىندا ەل بۇگىندە كوشباسشىلار قاتارىندا ەمەس. «نەمىس ماشيناسى» اتاعى تاريح قويناۋىندا قالدى. تەك گەرمانيا عانا ەمەس، تۇتاس ەۋروپا ەلدەرى قىتايدىڭ ەلەكتروكولىك وندىرىسىنە توتەپ بەرەر ەمەس. ارزان ءارى ساپالى قىتايلىق ەلەكتروكولىكتەر ەو جانە الەم نارىعىن جاۋلاپ الۋدا. نارىقتىڭ زاڭى سولاي. تۇتىنۋشىنى ساپا مەن باعا قىزىقتىرادى. ۆاشينگتون تىزگىنىن ۇستاعان د.ترامپ قىتايعا قارسى ساۋدا سوعىسىنىڭ ەكىنشى كەزەڭىن باستادى. ال ەۋرووداق ەلدەرىنىڭ قىتايدىڭ ەكونوميكالىق كۇش-قۋاتىنا قارسى تۇراتىنداي قاۋقارى جوق. گەرمانيانىڭ دا الەۋەتى وتە تومەن.
ەندى دامىپ كەلە جاتقان جاساندى ينتەللەكت نارىعىندا دا گەرمانيا اقش پەن قىتايعا جەتە المايدى. ونى دامىتۋ ءۇشىن ەنەرگيا كوزى قاجەت. ءقاۋىپتى بولسا دا اەس ەڭ كوپ ەنەرگيا بەرەدى. ال گەرمانيا 2024 جىلى اەس-تەن تولىق باس تارتتى. مۇنداي شەشىمدى ۇشتىك كواليسيا قالىپتاستىرعان بيلىك قابىلدادى.
سونداي-اق، ميگراسيالىق داعدارىس گەرمانيانى ىشتەي السىرەتۋدە. گحدو كوشباسشىسى وسى داعدارىستى سايلاۋالدى كامپانيادا ۇتىمدى پايدالاندى. ەلگە سىرتتان كەلگەن ميگرانتتارعا قارسى مالىمدەلەر جاساپ، ميگراسيالىق زاڭنامانى قاتاڭداتۋعا ۋادە بەردى. قاراپ تۇرساق، د.ترامپتىڭ ساياسي ريتوريكاسىنا ۇقسايدى.
جوعارىدا اتالعاننىڭ ءبارى ىشكى تەرىس فاكتورلار. ف.مەرس الداعى 4 جىل بۇل فاكتورلارمەن جۇمىس ىستەۋگە ءماجبۇر. بۇدان باسقا سىرتقى ساياسي تاۋەكەلدەر دە بار: ءبىرىنشىسى د.ترامپ باسقاراتىن اقش بولسا، ەكىنشىسى ەۋرووداقپەن ەۋروپالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى.
د.ترامپتىڭ سىرتقى ساياسي مالىمدەمەلەرى مەن قابىلداپ جاتقان شەشىمدەرى حالىقارالىق قاتىناستارعا اسەر ەتۋدە. مۇحيتتىڭ ارعى جاعىنان كەلىپ جاتقان ساياسي قىسىم ەو-عا دا جەتتى. جاقىندا وتكەن ميۋنحەن كونفەرەنسياسىنداعى اقش-تىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى د.ۆەنستىڭ مالىمدەمەلەرى ۆاشينگتون مەن بريۋسسەل اراسىن الشاقتاتىپ جىبەردى. قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىندە كوزقاراستارى ەكى بولەك ەكەنىن كورسەتتى. بۇعان دەيىن پاريجدە وتكەن جي جيىنىندا دا ۆاشينگتون مەن بريۋسسەلدىڭ كوزقاراستارى ءارتۇرلى ەكەنى بايقالدى. گەرمانيا ەۋرووداقتىڭ ءىرى ساياسي كۇشى ەكەنىن ەسكەرسەك اقش-تىڭ ساياساتى وعان دا اسەر ەتەتىنىن بولجاۋعا بولادى. ترامپ فاكتورى بەرلين مەن بريۋسسەل اراسىنا سىزات ءتۇسىرۋى نەمەسە ەۋرووداقتىڭ وقشاۋلانۋىنا تۇرتكى بولۋى مۇمكىن.