1993 جىلى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى (ددۇ) تۋبەركۋلەزدى حالىقارالىق دەڭگەيدە بەلسەندى كۇش-جىگەردى قاجەت ەتەتىن جاھاندىق پروبلەما دەپ جاريالادى، دەپ حابارلايدى aqshamnews.kz.
ددۇ مالىمەتتەرى بويىنشا:
* جىل سايىن 10 ميلليونعا جۋىق ادام تۋبەركۋلەزبەن اۋىرادى.
* تۋبەركۋلەزدەن بولاتىن ءولىم شامامەن 1،5 ميلليون ادامدى قۇرايدى.
ددۇ-نىڭ 2024 جىلعى ۇرانى: «ءيا، ءبىز تۋبەركۋلەزدى جەڭە الامىز: مىندەتتەنەمىز، ينۆەستيسيا سالامىز، ارەكەت ەتەمىز».
قازاقستاندا تۋبەركۋلەزبەن سىرقاتتانۋشىلىقتىڭ تۇراقتى تومەندەۋى بايقالادى، بۇل اۋرۋدى دياگنوستيكالاۋ مەن ەمدەۋدىڭ زاماناۋي ادىستەرىن ەنگىزۋدىڭ ارقاسىندا مۇمكىن بولدى.
اۋرۋ مەن ءولىم ديناميكاسى:
• سوڭعى 6 جىلدا سىرقاتتانۋشىلىق كورسەتكىشى 27%-عا تومەندەدى.
• تۋبەركۋلەزدەن بولاتىن ءولىم كورسەتكىشى 50%-عا تومەندەدى.
• 2024 جىلى 2023 جىلمەن سالىستىرعاندا سىرقاتتانۋشىلىق كورسەتكىشى 4%-عا، ال ءولىم كورسەتكىشى 16،7%-عا تومەندەدى.
قازاقستاندا تۋبەركۋلەزدى انىقتاۋ ءۇشىن زاماناۋي ادىستەر بەلسەندى قولدانىلادى:
- مولەكۋلالىق-گەنەتيكالىق دياگنوستيكا (پتر) – جوعارى سەزىمتال ەكسپرەسس-ادىستەردىڭ كومەگىمەن 88 000-نان استام ادام تەكسەرىلدى، ولاردىڭ 8083-ندە (9،1%) دياگنوز راستالدى.
* تۋبەركۋلەز ينفەكسياسىن دياگنوستيكالاۋ ءۇشىن مانتۋ سىناعى، دياسكينتەست جانە كۆانتيفەرون تەستى (lGRA تەستى).
* 2024 جىلى مانتۋ سىناماسى ءقاۋىپ توبىنداعى بالالاردىڭ 97،4%-ى زەرتتەلدى.
زەرتتەپ-قاراۋلار جانە پروفيلاكتيكا:
* 2024 جىلى فليۋوروگرافيا ادىسىمەن 5 624 782 ادام زەرتتەلىپ-قارالدى، بۇل تۋبەركۋلەزدىڭ 4016 جاعدايىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەردى.
* 12 991 پاسيەنت، ونىڭ ىشىندە 7256 بالا پروفيلاكتيكالىق ەمدەۋدەن ءوتتى — 2023 جىلمەن سالىستىرعاندا 22،4%-عا كوپ.
قازاقستاندا تۋبەركۋلەزبەن اۋىراتىن ناۋقاستاردى ەمدەۋ قالاي ۇيىمداستىرىلعان؟
2024 جىلدىڭ اياعىندا تۋبەركۋلەزبەن اۋىراتىن 6380 پاسيەنت امبۋلاتوريالىق ەمدەلۋدە بولدى. ەمدەۋ پاسيەنتتەر ءۇشىن ەڭ جوعارى تيىمدىلىك پەن ىڭعايلىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ۇيىمداستىرىلعان.
🔹 مەديسينالىق كومەك الۋ نىساندارى:
* 3794 پاسيەنت (59،4%) ەمحانالاردا باقىلاناتىن ەم الادى.
* 82 ادام (1،2%) ۇيدە ەمدەلەدى.
* 30 پاسيەنت (0،4%) كۇندىزگى ستاسيونارلاردا ەمدەلەدى.
* 117 ادام (1،8%) موبيلدىك بريگادالاردىڭ كومەگىمەن ەم الادى.
* 2357 پاسيەنت (36،9%) سمارتفوندار ارقىلى بەينەباقىلاۋ رەجيمىندە ەم الادى.
باقىلاۋ جانە مونيتورينگ: ەمدەۋدى جاۋاپتى مەيىرگەرلەر مەن فتيزياترلار مۇقيات باقىلايدى. پاسيەنتتەر دارى-دارمەكتەردى الادى، دوزانى وتكىزىپ الۋ جاعدايلارىن بولدىرماۋ ءۇشىن كۇن سايىن دارى-دارمەكتەردى قابىلداۋ مونيتورينگى جۇرگىزىلەدى.
زاماناۋي ەمدەۋ ادىستەرى: پاسيەنتتەر قىسقا جانە جەكە ينەكسياسىز رەجيمدەردى قولدانا وتىرىپ ەم الادى. بۇل ەمدەۋ ۋاقىتىن ەداۋىر قىسقارتادى، اسىرەسە دارى-دارمەكتەرگە كونبەيتىن تۋبەركۋلەزبەن اۋىراتىن پاسيەنتتەر ءۇشىن:
* كوپتەگەن دارىگە كونبەيتىن تۋبەركۋلەزدى ەمدەۋ 18 ايدان باستاپ 9-12 ايعا دەيىن قىسقارادى.
* 2024 جىلى ەمدەۋ مەرزىمىن 6 ايعا دەيىن قىسقارتاتىن جاڭا تۋبەركۋلەزگە قارسى پرەتومانيد پرەپاراتىن (BPaL/BPaLM رەجيمى) قولدانۋ ارقىلى پيلوتتىق جوبا باستالدى. بۇل رەجيمدى ددۇ دارىگە كونبەيتىن تۋبەركۋلەزدى ەمدەۋ ءۇشىن ۇسىنعان.
امبۋلاتوريالىق ەمدەۋدىڭ ارتىقشىلىقتارى: پاسيەنتتەرگە ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن امبۋلاتوريالىق كەزەڭدە مساك جەلىسىندە 2555 مامانداندىرىلعان كابينەت ۇيىمداستىرىلدى، وندا ولار قاجەتتى كومەك پەن باقىلاۋدى الا الادى.
ەمدەۋدىڭ تيىمدىلىگى:
* قازاقستاندا دارىگە كونبەيتىن تۋبەركۋلەزدى ەمدەۋ 2024 جىلى 90% دەڭگەيىندە تيىمدىلىگىن كورسەتتى (ددۇ ستاندارتى كەزىندە — كەمىندە 85%).
* دارىگە كونبەيتىن تۋبەركۋلەزدى ەمدەۋ - 82% (ددۇ ستاندارتى كەزىندە — كەمىندە 75%).
قازىرگى ۋاقىتتا ەلدە ەمدەۋ حاتتاماسىندا جانە ددۇ ۇسىنىمدارىندا كوزدەلگەن تۋبەركۋلەزگە قارسى پرەپاراتتارعا تولىق قولجەتىمدىلىك قامتاماسىز ەتىلگەن.
بارلىق پاسيەنتتەر، سونىڭ ىشىندە تۋبەركۋلەزدىڭ سەزىمتال جانە كونبەيتىن تۇرلەرى ۇزدىكسىز ەمدەلۋ ءۇشىن قاجەتتى دارى-دارمەكتەرمەن ۇزدىكسىز قامتاماسىز ەتىلەدى.
نەنى ەستە ساقتاۋ كەرەك:
تۋبەركۋلەزدىڭ ەكى ءتۇرى بار: جابىق تاسىمالداۋشى قورشاعان ورتاعا قوزدىرعىشتى شىعارمايدى، اشىق بولعان كەزدە پاسيەنت باسقا ادامدارعا جۇقتىرۋى مۇمكىن. اۋرۋ جوتەلگەندە، تۇشكىرگەندە نەمەسە سويلەسكەندە ناۋقاستان ساۋ ادامعا اۋا تامشىلارى ارقىلى بەرىلەدى.
دەنى ساۋ ادامدار ناۋقاسپەن كەزدەيسوق بايلانىستا بولۋدان قورىقپايدى، ويتكەنى ولاردىڭ دەنەسىنىڭ يممۋندىق مارتەبەسى بۇل ينفەكسياعا قارسى تۇرا الادى. ادەتتە، يممۋنيتەتى تومەن ادامدار اۋىرادى.
تۋبەركۋلەزدىڭ الدىن الۋعا جانە ەمدەۋگە بولادى. اۋرۋ نەعۇرلىم ەرتە دياگنوز قويىلسا، ەمدەۋ سوعۇرلىم ءتيىمدى بولادى. اۋىر نىسانى بار جانە اۋرۋدىڭ دامۋىنىڭ كەش ساتىسىنداعى پاسيەنتتەرگە كومەكتەسۋ قيىنىراق. ەمدەۋ ۇزاققا سوزىلادى.
تۋبەركۋلەز - بەلگىلى قوزدىرعىشتى تۋدىراتىن ينفەكسيالىق اۋرۋ - تۋبەركۋلەز ميكوباكتەرياسى (كوح باسيللاسى). بۇل دەنەنىڭ بارلىق اعزالارى مەن جۇيەلەرىن، ءبىراق كوبىنەسە وكپە تىندەرىن زاقىمدايدى. دۇرىس ەمدەلمەگەن جاعدايدا مۇگەدەكتىك نەمەسە ءولىم سياقتى اۋىر اسقىنۋلارعا اكەلۋى مۇمكىن.