قازاقستاندا اتوم ەلەكتر ستانسياسىن سالۋ جونىندەگى رەفەرەندۋم جاقىنداپ كەلە جاتقاندا، بۇل تاقىرىپ قوعامدا قىزۋ تالقىعا تۇسۋدە. ءارتۇرلى پىكىرلەر بار، كەيبىرەۋلەر اەس-تىڭ قاۋىپسىزدىگىنە كۇمان كەلتىرەدى. ءبىراق مەن ايتارىم، اتوم ەنەرگەتيكاسى ءبىز ءۇشىن دامۋ جولىنداعى اسا ماڭىزدى قادام.
قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى
قوعامدا ورىن العان چەرنوبىل مەن فۋكۋسيما سياقتى وقيعالاردان كەيىن اتوم ەنەرگەتيكاسىنا دەگەن سەنىمنىڭ تومەن ەكەنى تۇسىنىكتى. ءبىراق قازىرگى زامانعى III جانە III+ بۋىن رەاكتورلارى بۇرىنعى رەاكتورلارعا قاراعاندا الدەقايدا ءقاۋىپسىز. ولار بەلسەندى جانە ءپاسسيۆتى قاۋىپسىزدىك جۇيەلەرىمەن جابدىقتالعان، بۇل جۇيەلەر كەز كەلگەن جاعدايعا دەربەس جاۋاپ بەرە الادى. وسىلايشا، اۋىر اپاتتىڭ ىقتيمالدىعى ءىس جۇزىندە نولگە تەڭ. قازىرگى تاڭدا الەم بويىنشا اۋىر اپاتتىڭ بولۋىنىڭ ىقتيمالدىعى 10 ميلليون جىل ىشىندە ءبىر وقيعادان اسپايدى دەپ باعالانۋدا.
كومىر جەو-لارى مەن ەكولوگيا
كوپ ادام اتوم ەلەكتر ستانسياسىنىڭ ءقاۋىپسىز ەمەستىگىن ايتادى، ءبىراق ولار كومىرمەن جۇمىس ىستەيتىن جەو-لاردىڭ قانشالىقتى ءقاۋىپتى ەكەنىن تۇسىنبەيدى. كومىر جاعۋ كەزىندە جىل سايىن 40-60 ميلليون توننا ۋلى كۇل قالدىرادى، ونىڭ قۇرامىندا ۋران، سترونسيي، راديي، مىشياك سياقتى ءقاۋىپتى ەلەمەنتتەر بار. ەگەر ەكولوگيالىق تالاپتاردى قاتاڭ ورىنداپ، شىعارىندىلاردى تازارتۋ جانە زولووتۆالداردى قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن جاساساق، ءبىر كيلوۆاتت ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ قۇنى اتوم ستانسياسىنان قىمباتقا تۇسەدى.
اتوم ەنەرگەتيكاسى — بولاشاققا قادام
اتوم ەنەرگەتيكاسىنسىز ەلىمىز العا جىلجي المايدى. تەحنولوگيا دامىپ، جاڭا زامان تالاپتارىنا ساي وزگەرىستەر جاساۋ كەرەك. پاروۆوزداردان تەپلوۆوزدارعا كوشۋ سياقتى، ءقازىر دە ءبىز ەكولوگيالىق تازا جانە ءتيىمدى ەنەرگيا كوزدەرىنە كوشۋىمىز قاجەت. اتوم ەنەرگەتيكاسى — تۇراقتى ەنەرگيا كوزى، ول كۇن رايىنا نەمەسە باسقا فاكتورلارعا تاۋەلسىز، ءۇزىلىسسىز ەلەكتر ەنەرگياسىن وندىرەدى. بۇل ەلىمىزدىڭ تۇراقتى دامۋى ءۇشىن ماڭىزدى قادام.
قازاقستاندا اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋ ارقىلى ءبىز ەكولوگيالىق جاعدايدى جاقسارتۋعا، ەنەرگەتيكالىق تاۋەلسىزدىگىمىزدى قامتاماسىز ەتۋگە جانە بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەر اشۋعا ۇلكەن قادام جاسايمىز. حالىقتىڭ قولداۋى — ەلىمىز ءۇشىن ماڭىزدى. كەلەشەك ءۇشىن دۇرىس شەشىم قابىلدايىق!