اتوم ەلەكتر ستانسياسى جۇمىس ىستەگەندە پايدا بولاتىن پايدالانىلعان يادرولىق وتىنمەن نە ىستەۋ كەرەك دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەيىك.
ورتاشا ەسەپپەن العاندا، ۆۆەر-1000 نەمەسە ۆۆەر-1200 رەاكتورلارىنا شامامەن 80 توننا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە بايىتىلعان ۋران جۇكتەلەدى. ياعني، باتارەيانى سالىپ، سودان كەيىن ونى شىعارىپ الاتىنداي، كولەمى وزگەرمەيدى: 80 توننا جۇكتەلگەندەي، 80 توننا شىعارىلادى. ۋران تابلەتكالارى ارنايى سيركونيي تۇتىكشەلەردە وقشاۋلانعان. بۇل ۋران تابلەتكالارى ەڭ كوپ دەگەندە 5 پايىزعا دەيىن جانىپ كەتەدى، ال قالعانى بولاشاقتا قايتادان پايدالانۋعا بولادى. ارينە، راديوحيميالىق زاۋىتتاردا ونى قايتادان تازارتاتىن بولادى. ءقازىر الەم بويىنشا وسى باعىتتا جۇمىس جۇرگىزىلۋدە، بۇل – ەڭ پەرسپەكتيۆالى تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى.
بۇل قانشالىقتى ءقاۋىپسىز؟
قويمادا ساقتالاتىن پايدالانىلعان يادرولىق وتىننىڭ قاۋىپسىزدىگى تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا، ءبىر ماڭىزدى نارسەنى ءتۇسىنۋ كەرەك: قازاقستانداعى ۋران كەن ورىندارىندا، ءتىپتى جابىق كەن ورىندارىندا رادياسيالىق فون الماتى قالاسىنا قاراعاندا تومەن. رادياسيانىڭ نەگىزگى كوزى – گرانيت، سونداي-اق بەتون مەن سەمەنتتەن بولىنەتىن رادون. ياعني، كەز كەلگەن رادياسيالىق وبەكتتىڭ قورشاعان ورتاعا اسەرى دۇرىس باسقارىلىپ وتىرسا، ونىڭ قاۋىپسىزدىگى قامتاماسىز ەتىلەدى. رەاكتور جۇمىس ىستەگەن كەزدە ونىڭ اينالاسى بىرنەشە مەترلىك ارنايى بەتون قاباتىمەن قورشالادى، ال اتوم سالاسىنداعى ماماندار ونداعان جىلدار بويى قاۋىپسىزدىك تالاپتارىنا ساي جۇمىس ىستەيدى.
اتوم ەنەرگەتيكاسى – ەلىمىزدىڭ دامۋىنداعى ماڭىزدى قادام. سوندىقتان ونىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن بولاشاعى تۋرالى دۇرىس اقپاراتتى ءتۇسىنىپ، شەشىم قابىلداۋ وتە ماڭىزدى. اەس – بۇل تەك ەنەرگيا ەمەس، سونىمەن قاتار تۇراقتى دامۋ، ەكونوميكالىق ءوسىم جانە ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىك كەپىلى.