رەسپۋبليكانىڭ بارلىق وڭىرلەرىندە دەرلىك شەكتەۋ شارالارىنىڭ ساقتالۋىنا قاراماستان، بجزق سالىمشىلارىنىڭ جەكە زەينەتاقى شوتتارىنا جارنالار ءتۇسىپ جاتىر. ولارعا 2020 جانە 2021 جىلدارى ەسەپتەلگەن ينۆەستيسيالىق تابىس وتكەن جىلداردىڭ كورسەتكىشتەرىنەن اسىپ ءتۇستى. بجزق سالىمشىلار مەن الۋشىلارعا ءوز شوتتارىن باقىلاۋ جانە باسقا دا زەينەتاقى قىزمەتتەرىن الۋ مۇمكىندىگىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن بارىنشا زاماناۋي ءارى ىڭعايلى قىزمەتتەردى ۇسىنۋدا. بۇل تۋرالى بىزگە «بجزق» اق الماتى قالاسىنداعى فيليالىنىڭ ديرەكتورى نۇرلان سلامبەك ۇلى امىرەنوۆ ايتىپ بەردى.
– نۇرلان سلامبەك ۇلى، اعىمداعى جىل زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋ ماسەلەلەرىنە ەلەۋلى وزگەرىستەر ەنگىزدى. ولاردىڭ ەڭ باستىلارىنا توقتالىپ وتسەڭىز...
– ەڭ كوپ تالقىلاناتىن تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى – قازاقستاندىقتاردىڭ ءوز جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن اعىمداعى كەزەك كۇتتىرمەيتىن قاجەتتىلىكتەرگە، اتاپ ايتساق، تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋ مەن ەمدەلۋگە پايدالانۋ قۇقىعى. سونداي-اق، سالىمشىعا ينۆەستور بولۋ – ينۆەستيسيالىق پورتفەلدى باسقارۋشىنى تاڭداۋ جانە وعان ءوزىنىڭ زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن اۋدارۋ مۇمكىندىگى پايدا بولدى. جيناقتارىن مەرزىمىنەن بۇرىن پايدالانۋ جانە ينۆەستيسيالىق پورتفەلدى باسقارۋشىلارعا اۋدارۋدىڭ باستى شارتى – جيناقتاردىڭ جەتكىلىكتىلىك شەگىنەن اساتىن بولىگىنىڭ بولۋى. باسقاشا ايتقاندا، بۇل مۇمكىندىكتى كوپتەگەن جىلدار بويى تۇراقتى تۇردە (قازاقستاندىق جيناقتاۋشى زەينەتاقى جۇيەسىنە بيىل 23 جىل) اۋدارىمدار جاساپ جانە زەينەتاقىنىڭ ەڭ تومەنگى مولشەرىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قاجەتتى سومانى جيناقتاعاندار پايدالانا الادى.
زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ۇلعايۋىنا جانە كەيىن ولاردى ۇزاق مەرزىمدى پايدالانۋعا ىقپال ەتەتىن باسقا دا ماڭىزدى جاڭالىقتار بار. مىسالى، بجزق-دان تولەنەتىن زەينەتاقى تولەمدەرى ادىستەمەسىنىڭ، ەرىكتى زەينەتاقى جارنالارىن اشۋ جانە تولەۋ شارتتارىنىڭ وزگەرۋى.
– زەينەتاقى جيناقتارىن مەرزىمىنەن بۇرىن پايدالانۋ ۇدەرىسىندە بجزق-نىڭ اتقاراتىن ءرولى قانداي؟
– ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، بجزق-دا مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارى (مزج) جانە (نەمەسە) مىندەتتى كاسىپتىك زەينەتاقى جارنالارى (مكزج) ەسەبىنەن قالىپتاستىرىلعان زەينەتاقى جيناقتارى بار تۇلعالار وزدەرىنىڭ زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋ جانە ەمدەلۋ اقىسىن تولەۋ ءۇشىن پايدالانا الادى، ول ءۇشىن:
1) جەكە زەينەتاقى شوتىنداعى مزج جانە مكزج ەسەبىنەن جيناقتالعان زەينەتاقى قاراجاتىنىڭ سوماسى جيناقتالعان زەينەتاقى قاراجاتىنىڭ ەڭ از جەتكىلىكتىلىك شەگىنەن اسۋى ءتيىس.
بۇل رەتتە ءبىرجولعى زەينەتاقى تولەمىنىڭ مولشەرى سالىمشىنىڭ (الۋشىنىڭ) مزج جانە مكزج ەسەبىنەن جيناقتالعان زەينەتاقى قاراجاتىنىڭ سوماسى مەن جيناقتالعان زەينەتاقى قاراجاتىنىڭ ەڭ از جەتكىلىكتىلىك شەگى اراسىنداعى ايىرما سوماسىنان اسپاۋى ءتيىس.
2) ال وتستاۆكاداعى سۋديالار ءۇشىن زەينەتاقى مولشەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى بەكىتكەن تارتىپپەن ايقىندالاتىن 40 پايىزدان تومەن ەمەس دەڭگەيدە الۋشىنىڭ ورتاشا ايلىق تابىسىن الماستىرۋ كوەففيسيەنتىن قامتاماسىز ەتەدى. ورتاشا ايلىق تابىستى الماستىرۋ كوەففيسيەنتىن ەسەپتەۋ كەزىندە الۋشىنىڭ زەينەتكەرلىككە شىعۋ كۇنىنىڭ الدىنداعى، ءبىراق رەسپۋبليكا بويىنشا ورتاشا ايلىق تابىستان اسپايتىن تابىسى ەسكەرىلەدى.
بۇل رەتتە ءبىرجولعى زەينەتاقى تولەمىنىڭ مولشەرى سالىمشىنىڭ (الۋشىنىڭ) مزج جانە مكزج ەسەبىنەن زەينەتاقى جيناقتارى مولشەرىنىڭ 50 پايىزىنان اسپاۋى ءتيىس.
3) ساقتاندىرۋ ۇيىمىمەن زەينەتاقى اننۋيتەتى شارتىن جاساعاندار ءۇشىن. بۇل رەتتە ءبىرجولعى زەينەتاقى تولەمىنىڭ مولشەرى سالىمشىنىڭ (الۋشىنىڭ) جەكە زەينەتاقى شوتتارىنداعى مزج جانە مكزج ەسەبىنەن جيناقتالعان زەينەتاقى قاراجاتىنىڭ مولشەرىنەن اسپاۋى ءتيىس.
وسىلايشا ازاماتتاردىڭ ءوز پايداسىنا نەمەسە جۇبايىنىڭ، جاقىن تۋىستارىنىڭ تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋعا زەينەتاقى جيناقتارىن الۋ ءۇشىن، ەمدەلۋىنە اقى تولەۋ ءۇشىن اتالعان شارتتاردىڭ بىرىنە ساي كەلۋ جەتكىلىكتى.
ەڭ الدىمەن، ازاماتتار زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن پايدالانۋ قۇقىعىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن وزدەرىنىڭ زەينەتاقى جيناقتارىن تەكسەرىپ، بجزق-داعى جەكە زەينەتاقى شوتىندا الۋعا قولجەتىمدى سومانىڭ بار ەكەنىنە كوز جەتكىزۋلەرى ءتيىس. قوردىڭ enpf.kz كورپوراتيۆتىك سايتىنداعى جەكە كابينەتتە، سونداي-اق، بجزق جاڭارتىلعان ءموبيلدى قوسىمشاسىندا وسى جىلدىڭ قاڭتار ايىنان باستاپ الۋ ءۇشىن قولجەتىمدى سوما تۋرالى اقپاراتتى ونلاين-رەجيمىندە تەكسەرۋ مۇمكىندىگى ىسكە اسىرىلدى. زەينەتاقى جيناقتارى تۋرالى قاجەتتى مالىمەتتەردى egov.kz پورتالى ارقىلى دا الۋعا بولادى.
بجزق-داعى ءوزىنىڭ زەينەتاقى جيناقتارىن تەكسەرگەننەن كەيىن تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋ جانە ەمدەلۋگە اقى تولەۋ ماقساتىندا زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ءبىر بولىگىن پايدالانۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان سالىمشىلار (الۋشىلار) ارنايى شوت اشۋ جانە ەلەكتروندىق سيفرلىق قولتاڭبانى (ەسق) پايدالانا وتىرىپ، ءبىرجولعى زەينەتاقى تولەمىنە ءوتىنىش بەرۋ ءۇشىن ۋاكىلەتتى وپەراتورعا ينتەرنەت-پورتالى ارقىلى جۇگىنۋگە ءتيىس.
بۇل رەتتە ۋاكىلەتتى وپەراتورعا تولەم جاساۋعا ءوتىنىش بەرگەن كەزدە سالىمشى (الۋشى) ءبىرجولعى زەينەتاقى تولەمى كەزىندە جەكە تابىس سالىعىن (جتس) تولەۋ ءتاسىلىن ءوزى تاڭداۋى ءتيىس (جارنالاردى بجزق-عا اۋدارعان كەزدە جتس الىنبايتىنىن ەستەرىڭىزگە سالامىز). ياعني ازاماتتار بجزق-عا ءجتس-تى ءبىرجولعى زەينەتاقى تولەمى سوماسىنان قاي ۋاقىتتا ۇستاپ قالۋ كەرەگىن وزدەرى كورسەتەدى. ونىڭ ەكى جولى بار: بىردەن تولىق كولەمدە نەمەسە كەيىنگە قالدىرىلعان كەزەڭدە الۋ (زەينەتاقى تولەمدەرىنىڭ كەستەسى بويىنشا زەينەتاقى جاسىنا جەتكەن كەزدە اي سايىن تەڭ ۇلەستەرمەن).
ۋاكىلەتتى وپەراتور ەكى جۇمىس كۇنى ىشىندە بجزق-عا ەلەكتروندىق حابارلاما جىبەرەدى. ونى العاننان كەيىن قور 5 جۇمىس كۇنى ىشىندە ۋاكىلەتتى وپەراتورعا سالىمشىنىڭ (الۋشىنىڭ) ءبىرجولعى زەينەتاقى تولەمىنىڭ سوماسىن اۋدارادى، ول ءوز كەزەگىندە ونى سالىمشىنىڭ (الۋشىنىڭ) ارنايى شوتىنا سالادى.
ءبىرجولعى زەينەتاقى تولەمىنىڭ سوماسى ۋاكىلەتتى وپەراتوردا (ەگەر بۇل «وتباسى بانك» اق بولسا) اشىلعان سالىمشىنىڭ (الۋشىنىڭ) ارنايى شوتىندا 45 جۇمىس كۇنىنەن اسپايتىن مەرزىمدە بولۋى مۇمكىن. وسى مەرزىم ىشىندە ۋاكىلەتتى وپەراتورعا نىسانالى ماقساتتارعا ارنالعان قۇجاتتار ۇسىنىلۋى قاجەت. ولار كورسەتىلگەن مەرزىمدە بەرىلمەگەن جاعدايدا ءبىرجولعى زەينەتاقى تولەمى سالىمشىنىڭ (الۋشىنىڭ) بجزق-داعى جەكە زەينەتاقى شوتىنا قايتارىلادى.
وسىلايشا ازاماتتاردىڭ تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋ جانە (نەمەسە) ەمدەلۋگە اقى تولەۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى بارلىق وتىنىشتەرىن ۋاكىلەتتى وپەراتور «ءبىر تەرەزە» قاعيداتى بويىنشا قارايدى جانە ازاماتتار تاراپىنان بجزق-عا جەكە ءوتىنىش جاساۋ تالاپ ەتىلمەيدى.
قاراشا ايىنىڭ باسىنا قاراي (02.11.2021) بجزق سالىمشىلاردىڭ (الۋشىلاردىڭ) تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋ ءۇشىن زەينەتاقى جيناقتارىن پايدالانۋعا بەرگەن 485 772 ءوتىنىشىن ورىندادى. ۋاكىلەتتى وپەراتور-بانكتەردە اشىلعان قازاقستاندىقتاردىڭ ارنايى شوتتارىنا بجزق 1،96 ترلن. تەڭگە اۋداردى. ءبىرجولعى زەينەتاقى تولەمدەرىنىڭ ورتاشا سوماسى – 4،0 ملن. تەڭگە.
الماتى قالاسىنداعى فيليال بويىنشا تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋ ءۇشىن زەينەتاقى جيناقتارىن پايدالانۋعا بەرگەن ازاماتتاردىڭ 82 555 ءوتىنىشى ورىندالدى. وسى وتىنىشتەردى ورىنداۋ ءۇشىن 406 792 ملرد. تەڭگە كولەمىندە، ياعني جالپى اۋدارىلعان سومانىڭ 20،76% قۇرايتىن قاراجات اۋدارىلدى.
ايتا كەتەيىك، شامامەن 270،5 ملرد. تەڭگە ءوتىنىش بەرۋشىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا جانە وزگە دە سەبەپتەر بويىنشا قازاقستاندىقتاردىڭ ءبىرجولعى زەينەتاقى تولەمدەرىن بەلگىلەنگەن مەرزىمدە پايدالانباۋىنا بايلانىستى ۋاكىلەتتى وپەراتورلاردان سالىمشىلاردىڭ (الۋشىلاردىڭ) جەكە زەينەتاقى شوتتارىنا (جزش) قايتارىلدى.
سونداي-اق، بجزق جالپى سوماسى 54،0 ملرد. تەڭگە بولاتىن 59 464 ءوتىنىشتى ورىندادى. بۇل رەتتە الىمداردىڭ ورتاشا سوماسى 0،9 ملن. تەڭگە بولدى. سونىمەن قاتار، سالىمشىلاردىڭ (الۋشىلاردىڭ) بجزق-داعى جزش-نا ۋاكىلەتتى وپەراتوردان («وتباسى بانك» تۇرعىن ءۇي قۇرىلىس جيناق بانكى» اق) 7،9 ملرد. تەڭگە قايتارىلدى، بۇل قاراجات ءوتىنىش بەرۋشىنىڭ ءوتىنىشى جانە وزگە دە سەبەپتەر بويىنشا بەلگىلەنگەن مەرزىمدە پايدالانىلماعان.
الماتى قالاسىنداعى فيليال بويىنشا ەمدەلۋ ءۇشىن بەرىلگەن 7889 ءوتىنىش ورىندالىپ، وعان 8874 ملرد. تەنگە كولەمىندە قاراجات اۋدارىلدى. بۇل كورسەتكىش جالپى اۋدارىلعان قاراجاتتىڭ 16،43% قۇرايدى.
ەسەپتەۋلەر سالىمشىنىڭ ناقتى جيناقتارىنا نەگىزدەلەدى
– ارينە، تۇرعىن ءۇي الۋعا جانە ەمدەلۋگە الىنعان ءبىرجولعى تولەمدەر بولاشاق زەينەتاقىنىڭ مولشەرىنە اسەر ەتۋى مۇمكىن ەكەنىن ەلەمەۋگە بولمايدى. زەينەتكەرلىككە شىققان كەزدە سالىمشى ءۇشىن ءبىرجولعى زەينەتاقى تولەمدەرىنىڭ سالدارى قانداي بولۋى مۇمكىن؟
– ءسىز دۇرىس ايتاسىز، جيناقتاردان الىنعان كەز كەلگەن ءبىرجولعى تولەم سالىمشىنىڭ بولاشاق زەينەتاقىسىنا اسەر ەتەدى. بولاشاقتا ول ءبىرجولعى تولەم الۋ مۇمكىندىگىن پايدالانباعان سالىمشىلارعا قاراعاندا تومەن زەينەتاقى الاتىنىن ەستە ۇستاعان ءجون.
زەينەتاقى جيناقتارىن الۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ ەڭ تومەن جەتكىلىكتىلىگىنىڭ شەگى ءاربىر جاس ءۇشىن، تىم بولماعاندا ەڭ تومەن جالاقىدان تۇراقتى جارنالار كەزىندە سالىمشى ءوزىنىڭ جەكە زەينەتاقى شوتىندا بازالىق زەينەتاقى تولەمىنىڭ ەڭ تومەن مولشەرىن الىپ تاستاعانداعى (2021 جىلى – 43 272 تەڭگە) ءبىر ەڭ تومەن زەينەتاقى مولشەرىندە بجزق-دان اي سايىنعى تولەمدەردى الۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى سوماعا (2021 جىلى –
18 524 تەڭگە) يە بولاتىنداي ەتىپ ەسەپتەلگەن. باسقاشا ايتقاندا، قوردان بەرىلەتىن ەڭ تومەنگى اي سايىنعى تولەمدەر 24 748 تەڭگەدەن كەم بولمايدى.
بولاشاق زەينەتاقىڭىزدىڭ مولشەرىن بجزق-نىڭ بولجامدى زەينەتاقى كالكۋلياتورى قىزمەتى ارقىلى بولجاۋعا بولادى. ول كوپدەڭگەيلى زەينەتاقى جۇيەسىندەگى زەينەتاقىنىڭ بارلىق قۇرامداۋىشتارىن ەسەپتەيدى: مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن بەرىلەتىن بازالىق تولەمنىڭ جانە جاسىنا بايلانىستى زەينەتاقىنىڭ (ورتاق زەينەتاقىنىڭ) بولاشاق مولشەرىن، سونداي-اق، بجزق-دان تولەنەتىن (مىندەتتى زەينەتاقى، مىندەتتى كاسىپتىك زەينەتاقى جانە ەرىكتى زەينەتاقى جارنالارى ەسەبىنەن) جيناقتاۋشى زەينەتاقىنى ەسەپتەيدى.
بجزق-دان تولەنەتىن بولاشاق تولەمدەردى ەسەپتەۋ تابىستىلىقتىڭ كۇتىلەتىن دەڭگەيىن ەسكەرە وتىرىپ، ءۇش (پەسسيميستىك، شىنايى جانە وپتيميستىك) سەنارييدە ۇسىنىلعان. بۇل رەتتە بارلىق بولجامدى ناتيجەلەر ناقتى (ياعني بولجامنىڭ ءتيىستى كەزەڭىنىڭ ينفلياسياسىن شەگەرگەندە) قۇندىق ماندە ۇسىنىلادى. ەسەپتەۋلەر سالىمشىنىڭ ناقتى جيناقتارىنا نەگىزدەلەدى جانە ءوز زەينەتاقىسىن جوسپارلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، سونىڭ ىشىندە ءبىرجولعى زەينەتاقى تولەمدەرىن الۋ كەزىندە ونىڭ قانشالىقتى ازاياتىنىن كورنەكى تۇردە كورۋگە بولادى.
– وسىعان بايلانىستى زەينەتاقى جيناقتارىن باسقارۋشى كومپانيالارعا اۋدارۋ تاقىرىبىن قوزعاعىم كەلەدى. بۇل جاڭالىق سالىمشىلار اراسىندا تانىمال ما؟
– 2021 جىلعى قاڭتاردان باستاپ ينۆەستيسيالىق پورتفەلدى باسقارۋشى (يپب) كومپانيالارعا ينۆەستيسيالىق باسقارۋعا بەرۋ ءۇشىن دە پايدالانۋ قۇقىعىن بەرەتىن زاڭنامالىق نورمالار كۇشىنە ەندى.
باسقارۋشى كومپانيانى تاڭداۋ ءۇشىن، مۇمكىندىگىنشە، ونىڭ قىزمەتىمەن تانىسۋ كەرەك. قازىرگى ۋاقىتتا بجزق زەينەتاقى اكتيۆتەرىن سەنىمگەرلىك باسقارۋ تۋرالى ءتورت يپب-مەن، اتاپ ايتساق، «Jusan Invest» اق، «Halyk Global Markets» اق، «BCC Invest» اق جانە «سەنتراس سەكيۋريتيز» اق ارادا كەلىسىم-شارتتارعا قول قويدى.
زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋ تۋرالى زاڭعا سايكەس جەكە كاسىپكەرلەر ينۆەستيسيالىق باسقارۋ ءۇشىن كوميسسيالىق سىياقى الۋعا قۇقىلى. يپب-لاردىڭ كوميسسيالىق سىياقىسىنىڭ شەكتى شاماسى الىنعان ينۆەستيسيالىق تابىستىڭ 7،5%-نان اسپاۋى ءتيىس. كوميسسيالىق سىياقىنىڭ ناقتى شاماسىن جىل سايىن يپب باسقارۋ ورگانى بەكىتەدى جانە ول جىلىنا كوپ دەگەندە ءبىر-اق رەت وزگەرتىلەدى.
زەينەتاقى جيناقتارىن ءبىر نەمەسە بىرنەشە يپب-عا اۋدارۋ ءۇشىن سالىمشى بجزق-عا وتىنىشپەن جۇگىنۋى كەرەك. ءوتىنىش enpf.kz سايتىنداعى جەكە كابينەت ارقىلى نەمەسە بجزق-نىڭ كەز كەلگەن وڭىرلىك بولىمشەسىنە بارعان جاعدايدا بەرىلۋى مۇمكىن.
بجزق-دان زەينەتاقى اكتيۆتەرىن العاننان كەيىن يپب ولاردى ق ر ۇلتتىق بانكى باسقارماسىنىڭ 2014 جىلعى 3 اقپانداعى №10 قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن ينۆەستيسيالىق پورتفەلدى باسقارۋ جونىندەگى قىزمەتتى جۇزەگە اسىرۋ قاعيدالارىندا كورسەتىلگەن جانە يپب ينۆەستيسيالىق دەكلاراسياسىندا كوزدەلگەن رۇقسات ەتىلگەن قارجى قۇرالدارىنا ينۆەستيسيالايدى.
سالىمشى زەينەتكەرلىك جاسقا تولعانعا دەيىن ۇلتتىق بانكتىڭ باسقارۋىندا بولاتىن زەينەتاقى جيناقتارىنا ينفلياسيا دەڭگەيى ەسكەرىلىپ وتىراتىن ساقتالۋ كەپىلدىگى قولدانىلادى. زەينەتاقى جيناقتارى يپب-نىڭ باسقارۋىنا اۋدارىلعان جاعدايدا، مەملەكەتتىك كەپىلدىك باسقارۋشى كومپانيانىڭ زەينەتاقى اكتيۆتەرىنىڭ ەڭ تومەنگى كىرىستىلىك دەڭگەيىن قامتاماسىز ەتەتىن كەپىلدىگىمەن الماستىرىلادى. كىرىستىلىكتىڭ ەڭ تومەنگى دەڭگەيى نارىقتا ارەكەت ەتەتىن يپب-نىڭ باسقارۋىنا بەرىلگەن زەينەتاقى اكتيۆتەرىنىڭ ورتاشا الىنعان كىرىستىلىگىن نەگىزگە الا وتىرىپ، ەسەپتەلىنەدى.
ءاربىر يپب-نىڭ ينۆەستيسيالىق قىزمەتىنە جالپى شولۋ enpf.kz سايتىنداعى «كورسەتكىشتەر» بولىمىندە جاريالانادى.
زەينەتاقى اكتيۆتەرى يپب-نىڭ سەنىمگەرلىك باسقارۋىنا العاش بەرىلگەننەن كەيىن سالىمشى:
– بجزق-عا ءوزىنىڭ زەينەتاقى جيناقتارىن ءبىر يپب-دان ەكىنشى يپب-عا سەنىمگەرلىك باسقارۋعا بەرۋ تۋرالى جىلىنا تەك ءبىر رەت ءوتىنىش بەرۋگە؛
– بجزق-عا يپب سەنىمگەرلىك باسقارۋىنداعى زەينەتاقى جيناقتارىن ۇلتتىق بانكتىڭ سەنىمگەرلىك باسقارۋىنا قايتارۋعا (زەينەتاقى جيناقتارى يپب-نىڭ سەنىمگەرلىك باسقارۋىنا العاش بەرىلگەننەن كەيىن ەكى جىلدان ەرتە ەمەس) ءوتىنىش بەرۋگە قۇقىلى.
سالىمشى زەينەتاقى جاسىنا جەتكەنگە دەيىن كۇنتىزبەلىك 10 كۇن بۇرىن سالىمشىنىڭ زەينەتاقى جيناقتارى ۇلتتىق بانكتىڭ ينۆەستيسيالىق باسقارۋىنا قايتارىلادى.
اعىمداعى جىلدىڭ 2 قاراشاسىنداعى جاعداي بويىنشا شامامەن 5،4 ملرد. تەڭگە اۋدارىلدى، بجزق 2 مىڭ 912 ءوتىنىشتى ورىندادى. اۋدارىمنىڭ ورتاشا سوماسى – 1،9 ملن. تەڭگە.
جەكەلەگەن ساناتتاردىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرۋ قاجەت
– 2021 جىلعى ەڭ كوپ تالقىلانىپ جاتقان تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى – بجزق-دان تولەم جاساۋ ادىستەمەسىنىڭ وزگەرۋى، تۇزەتۋ نەگە بايلانىستى ەنگىزىلدى؟
– 2021 جىلدىڭ 1 ساۋىرىنە دەيىن قولدانىستا بولعان ادىستەمەگە سايكەس بجزق-دان كەستە بويىنشا زەينەتاقى تولەمدەرىنىڭ اي سايىنعى سوماسىنىڭ مولشەرى جىل سايىن قايتا ەسەپتەلىپ، الۋشىنىڭ ءتيىستى جاسىنداعى زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ قالدىق سوماسىن ولاردىڭ اعىمداعى قۇنىنىڭ كوەففيسيەنتىنە كوبەيتىندىسىنىڭ ون ەكىدەن ءبىرىن قۇرادى. اعىمداعى قۇن كوەففيسيەنتتەرى 2000 جىلداردىڭ باسىندا وزەكتى بولعان ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى، كىرىستىلىك جانە ت.ب. ولشەمدەردى ەسكەرە وتىرىپ ايقىندالدى.
الايدا، زەينەتاقىنى جوسپارلاۋدىڭ الەمدىك تاجىريبەسىن، الەۋمەتتىك جانە دەموگرافيالىق فاكتورلاردى ەسكەرە وتىرىپ، بۇل ولشەمدەردى جاڭارتۋ قاجەتتىگى پىسىپ-جەتىلدى. مىسالى، قازاقستاندا الۋشىنىڭ زەينەتكەرلىك جاستان باستاپ (2021 جىلى ەرلەر – 63 جاس جانە ايەلدەر – 60 جاس) كۇتىلەتىن ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى بۇگىنگى كۇنى ەرلەر مەن ايەلدەر ءۇشىن، تيىسىنشە، 80 جانە 82 جاستى قۇرايدى. سوندىقتان زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ نەعۇرلىم ۇزاق مەرزىمگە تولەنۋى جايلى ماسەلە تۋىندادى.
مۇنىمەن قاتار ءقاۋىپتى جانە زياندى سالالار قىزمەتكەرلەرى، مۇگەدەك ادامدار ءتارىزدى ازاماتتاردىڭ جەكەلەگەن ساناتتارىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرۋ قاجەت. ويتكەنى، ولاردىڭ كۇتىلەتىن ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى قازاقستان بويىنشا ورتاشا كورسەتكىشتەن وزگەشە. سوندىقتان ارنايى ساناتتاعى الۋشىلار ءۇشىن كوتەرمەلەپ تۇزەتۋ كوەففيسيەنتتەرى قاراستىرىلعان.
وسى ساتتەردىڭ بارلىعى جاڭا ادىستەمەدە كورسەتىلگەن، سوعان سايكەس 2021 جىلعى
1 ساۋىردەن باستاپ زەينەتاقى تولەمدەرىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ءبىرىنشى جىلىنداعى جىلدىق سوما زەينەتاقى جيناقتارى سوماسىنىڭ زەينەتاقى جيناقتارى تولەمدەرىنىڭ 6،5% مولشەرلەمەسىنە كوبەيتىندىسى رەتىندە ەسەپتەلەتىن بولدى. سودان كەيىن بۇل ناتيجە 12-گە بولىنەدى، سول ارقىلى ءبىز بجزق-دان اي سايىنعى تولەم مولشەرىن الامىز. كەلەسى جىلدارى ول جىل سايىن زەينەتاقى تولەمدەرىن يندەكستەۋ مولشەرلەمەسىنە وسەتىن بولادى – 5%.
2021 جىلدىڭ باسىنان باستاپ بجزق-دان بەرىلەتىن تولەمنىڭ ەڭ تومەنگى مولشەرى ءوستى. ەگەر بۇرىن ول ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ 54% قۇراسا، ءقازىر ول ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ 70% (نەمەسە 24 011 تەڭگە) بولدى. وسىلايشا كوپتەگەن الۋشىلار ءۇشىن تولەم مولشەرى ارتتى.
2018 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنا دەيىن بجزق-دان تولەمدەردى الا باستاعان ازاماتتار ءۇشىن زەينەتاقى تولەمىنىڭ جىل سايىنعى مولشەرى ەڭ تومەن زەينەتاقىنىڭ وتىز ەسەلەنگەن مولشەرىنەن كەم بولمايدى (2021 جىلى 30 ح 43 272= 1 298 160 تەڭگە). تولەمدەر بۇرىن تاڭدالعان كەستە بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى.
بجزق-دان زەينەتاقى تولەمدەرىن الۋ قۇقىعىن 2018 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ 2021 جىلعى 31 ناۋرىزعا (قوسا العاندا) دەيىن ىسكە اسىرعان ادامدارعا زەينەتاقى تولەمدەرىنىڭ مولشەرىن ەسەپتەۋدى جۇزەگە اسىرۋدىڭ جاڭا ادىستەمەسىنە سايكەس، 2022 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ اي سايىنعى زەينەتاقى تولەمدەرى زەينەتاقى تولەمدەرىن يندەكستەۋدىڭ 5% مولشەرلەمەسىنە ۇلعايىپ وتىرادى. كەيىننەن جىل سايىن يندەكستەلىپ وتىراتىن بولادى.
– بولاشاق زەينەتاقىمىزدى كوبەيتۋدىڭ ماڭىزدى قۇرالى – ەرىكتى زەينەتاقى جارنالارى (ەزج) تۋرالى بىلگىمىز كەلەدى، بۇل ماسەلەدە قانداي وزگەرىستەر بولدى؟
– ەرىكتى زەينەتاقى جارنالارى (ەزج) – بۇل سالىمشىلاردىڭ ءوز باستاماسى بويىنشا بجزق-عا سالاتىن اقشاسى. ولاردى جەكە تۇلعالار ءوز پايداسىنا، جەكە جانە زاڭدى تۇلعالار ءۇشىنشى تۇلعانىڭ پايداسىنا اۋدارا الادى. بۇل رەتتە ەزج مولشەرى مەن تولەۋ كەزەڭدىلىگىن جەكە نەمەسە زاڭدى تۇلعا دەربەس بەلگىلەيدى.
ەزج تولەۋدىڭ ارتىقشىلىقتارىنىڭ ءبىرى – جەكە تۇلعا ەزج-نى ءوز تابىسى ەسەبىنەن جەكە پايداسىنا تولەگەن كەزدە سالىق زاڭناماسىندا ەزج تولەنگەن سوماعا سالىق شەگەرىمىنىڭ كوزدەلگەندىگى. بۇدان باسقا، 2021 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ سالىق اگەنتى (جۇمىس بەرۋشى) ءوز قاراجاتى ەسەبىنەن قىزمەتكەردىڭ پايداسىنا تولەيتىن ەزج كورپوراتيۆتىك تابىس سالىعىن ەسەپتەۋ كەزىندە شەگەرىمگە جاتقىزىلادى. سونىمەن قاتار، جۇمىس بەرۋشىنىڭ قىزمەتكەردىڭ پايداسىنا تولەگەن ەزج سوماسى قىزمەتكەردىڭ تابىسىنا سالىق سالۋ كەزىندە ەسكەرىلمەيدى.
ايتا كەتەيىك، اعىمداعى جىلدىڭ 1 مامىرىنان باستاپ ەزج ەسەپكە الىناتىن جەكە زەينەتاقى شوتىن اشۋ ءۇشىن بجزق-عا كەلىپ تۇسكەن العاشقى ەرىكتى زەينەتاقى جارناسى نەگىز بولا الادى. وسىلايشا سالىمشىعا (الۋشىعا) قور كەڭسەسىنە بارۋدىڭ قاجەتى جوق. پايداسىنا ەزج ەسەپتەلىنەتىن جەكە تۇلعانى سايكەستەندىرۋ ەزج اۋدارۋ كەزىندە تولەم تاپسىرماسىنىڭ ەلەكتروندىق فورماتىندا كورسەتىلگەن دەربەس دەرەكتەر (ءتاا، جسن، تۋعان كۇنى) بويىنشا جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى. ال جەكە تۇلعانىڭ جەكە باسىن كۋالاندىراتىن قولدانىستاعى قۇجاتتىڭ دەرەكتەمەلەرى، تۇراقتى تۇراتىن جەرى تۋرالى بارلىق قاجەتتى مالىمەتتەردى بجزق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ءتيىستى اقپاراتتىق جۇيەلەرىنەن الادى.
ءبىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنان ەزج ەسەبىنەن زەينەتاقى تولەمدەرىن الۋ قۇقىعى زەينەتاقى جيناقتارى بار: ەلۋ جاسقا تولعان، مۇگەدەك بولىپ تابىلاتىن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شەگىنەن تىسقارى جەرلەرگە تۇراقتى تۇرۋعا كەتەتiن نەمەسە كەتكەن شەتەلدىكتەر مەن ازاماتتىعى جوق ادامداردىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىندا ايقىندالعان، كەتۋ نيەتiن نەمەسە دەرەگiن راستايتىن قۇجاتتاردى ۇسىنعان، ءبىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنداعى جانە ەرىكتى جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنداعى ەرىكتى زەينەتاقى جارنالارى مەن ولارعا ەسەپتەلگەن ينۆەستيسيالىق كىرىس سومالارى شەگىندە كەمىندە بەس جىل زەينەتاقى جيناقتارى بار ادامداردىڭ ەرiكتi زەينەتاقى جارنالارى ەسەبiنەن ءبىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورىنان زەينەتاقى تولەمدەرiنە قۇقىعى تۋىندايدى.
بۇل ءتورتىنشى سانات زاڭناماعا 2021 جىلعى 1 مامىردان باستاپ ەنگىزىلدى. وسى جاڭاشىلدىققا سايكەس ەزج بويىنشا تولەمدەردى ەرىكتى زەينەتاقى جارنالارى زەينەتاقى جۇيەسىندە كەمىندە بەس جىل بولعان بارلىق ادامدار الا الادى. وسىلايشا ەزج ەسەبىنەن قاراجات جيناۋدى مىسالى، 20 نەمەسە 30 جاستان باستاي وتىرىپ، تيىسىنشە 25 نەمەسە 35 جاسقا تولعان كەزدە سالىمشىلار وزدەرىنىڭ العاشقى تولەمدەرىن الا باستايدى.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، بجزق-عا ەزج تولەۋدى ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەر (ەدب) نەمەسە «قازپوشتا» اق ارقىلى جۇزەگە اسىرۋعا بولادى. جەكەلەگەن ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەر جارنالاردى ونلاين-رەجيمىندە (ءموبيلدى قوسىمشا نەمەسە وزىنە-وزى قىزمەت كورسەتۋ تەرمينالدارى ارقىلى) اۋدارۋ مۇمكىندىگىن دە ۇسىنادى. بۇدان باسقا، جۇمىس بەرۋشىگە ءوتىنىش بەرۋ مۇمكىندىگى تاعى بار، ونىڭ نەگىزىندە جۇمىس بەرۋشى بجزق-عا ەزج-نى ءوتىنىش بەرۋشىنىڭ نە ءۇشىنشى تۇلعانىڭ پايداسىنا تۇراقتى تۇردە اۋداراتىن بولادى.
– بجزق سالىمشىلار مەن الۋشىلارعا قىزمەتتەر ۇسىنۋدىڭ جەدەلدىگىمەن جانە جوعارى ساپاسىمەن ەرەكشەلەنەدى. ءوز سالىمشىلارىڭىزعا قانداي قىزمەت تۇرلەرىن كورسەتەتىندەرىڭىزدى جانە قازاقستاندىقتاردىڭ قانداي ءوتىنىش بەرۋ ءتاسىلىن ءجيى تاڭدايتىندارىن ايتىپ بەرسەڭىز.
– بجزق كورسەتەتىن قىزمەتتەر سانى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. سونىمەن قاتار، ءبىز سالىمشىلارىمىزدىڭ قانداي دا ءبىر قىزمەت تۇرلەرىنە دەگەن قاجەتتىلىكتەرىنىڭ ءوسىپ جاتقانىن كورىپ، بۇل سۇرانىستاردى قاناعاتتاندىرۋعا تىرىسىپ، ءتىپتى الدىن الا بولجاي الامىز. اعىمداعى جىلدىڭ توعىز ايىندا (01.01.2021-01.10.2021 ارالىعى كەزەڭىندە) بجزق ءوز سالىمشىلارىنا 30 ميلليوننان استام قىزمەت كورسەتتى. بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 46% كوپ.
ەلەكتروندىق فورماتتا 22،2 ميلليونعا جۋىق قىزمەت كورسەتىلدى، بۇل قىزمەتتەردىڭ جالپى كولەمىنىڭ 73% استامىن قۇرايدى.
بجزق سايتىندا دا، ءموبيلدى قوسىمشاسىندا دا بار جەكە كابينەتتە سالىمشىلاردىڭ قىزمەتتەردى كەز كەلگەن ۋاقىتتا جانە كەز كەلگەن جەردە الۋ مۇمكىندىگى بار ەكەنىن ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىن. وعان مىسالى، جەكە زەينەتاقى شوتىنان ءۇزىندى كوشىرمە الۋ، دەرەكتەمەلەرگە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ، جزش-نىڭ بولۋى تۋرالى انىقتاما الۋ، مەرزىمسىز ۋاقىتقا
1 نەمەسە 2-توپتاعى مۇگەدەكتىكتىڭ بەلگىلەنۋىنە بايلانىستى زەينەتاقى تولەمدەرىن تاعايىنداۋ تۋرالى ءوتىنىش بەرۋ، تولەمگە ءوتىنىشتىڭ ورىندالۋ مارتەبەسىن قاداعالاۋ جانە ت.ب. جاتادى. ايتپاقشى، بيىل زاڭنامالىق وزگەرىستەردىڭ ەنگىزىلۋىنە بايلانىستى تاعى دا قاجەتتى قىزمەتتەر قوسىلدى. مىسالى، ءقازىر ازاماتتار الۋ نەمەسە يپب-عا اۋدارۋ ءۇشىن جەتكىلىكتى سومانىڭ شوتتا بار-جوعىن 2-3 مينۋت ىشىندە تەكسەرە الادى. جيناقتاردىڭ جەتكىلىكتىلىك شەگىنەن اساتىن بولىگىن يپب-عا اۋدارۋ دا enpf.kz سايتى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى.
قىزمەتتەردىڭ ءبىر بولىگى اۆتوماتتى فورماتقا اۋىستىرىلدى. بۇرىن ايتقانىمداي، ءقازىر مزج بويىنشا دا، ەزج بويىنشا دا سالىمشىلاردىڭ وتىنىشتەرىنسىز-اق شوت اشۋعا بولادى. بۇل سالىمشىلاردىڭ ۋاقىتىن ەداۋىر ۇنەمدەۋگە كومەكتەسەدى. 2021 جىلدىڭ 26 قازانىنان باستاپ تاعى دا زاڭنامالىق وزگەرىستەر كۇشىنە ەندى، سوعان سايكەس مىندەتتى كاسىپتىك جارنالار ەسەپكە الىناتىن شوتتار دا ءوتىنىش بەرمەي-اق اشىلادى. بۇل جارنالاردىڭ وسى ءتۇرىن تولەيتىن جۇمىس بەرۋشىلەر ءۇشىن وتە ىڭعايلى.
2021 جىلدىڭ 1 قازانىنا اۆتوماتتى فورماتتا (ءوتىنىشسىز جۇگىنۋلەر) 5،1 ميلليوننان استام قىزمەت نەمەسە جالپى كولەمنىڭ شامامەن 17% كورسەتىلدى.
ناتيجەسىندە بجزق-نىڭ 90 پايىزدان استام قىزمەتىن ۇيدەن نەمەسە كەڭسەدەن شىقپاي-اق الۋعا بولادى.
الايدا، شەكتەۋ شارالارى كەزەڭىندە ءبىز سالىمشىلارىمىزدىڭ كوپشىلىگىنىڭ قىزمەتتەردى قور بولىمشەلەرىنەن تىكەلەي الۋدى قالايتىندارىن بايقادىق. ايتقانداي، ولار 1،7 ميلليوننان استام قىزمەتتى ەلىمىز بويىنشا تىكەلەي بجزق-نىڭ 183 قىزمەت كورسەتۋ كەڭسەلەرىنەن الدى.
قور بولىمشەلەرى جوق ەلدىمەكەندەردە قىزمەتتەردىڭ ءبىر بولىگىن (حابارلاۋ ءتاسىلىن، سالىمشىنىڭ (الۋشىنىڭ) قوسىمشا دەرەكتەمەلەرىن وزگەرتۋدى) «قازپوشتا» اق بولىمشەلەرىنەن الۋعا بولادى.
بجزق-دا كوشپەلى قىزمەت كورسەتۋ بولىمدەرى بار. ولار قاتاڭ سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق شارالاردى ساقتاي وتىرىپ، جۇمىس ىستەيدى. بۇل رەتتە الدىن الا كەڭەس بەرۋ (ونىڭ ىشىندە قىزمەتتەردى ونلاين الۋ مۇمكىندىگىن تەكسەرۋ) جۇزەگە اسىرىلادى.
انىقتاما
(بجزق اق 2021 جىلدىڭ
1 قازانىنداعى نەگىزگى كورسەتكىشتەرى)ءبىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورى سالىمشىلارىنىڭ شوتتارىندا شامامەن 13،1 ترلن. تەڭگەدەن استام زەينەتاقى جيناقتارى قالىپتاستىرىلعان.
جارنالاردىڭ بارلىق تۇرلەرى بويىنشا بجزق-داعى جەكە زەينەتاقى شوتتارىنىڭ سانى 11،7 ملن. بىرلىكتى قۇرادى.
2021 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان 1 قازانىنا دەيىنگى ارالىقتا تازا ينۆەستيسيالىق تابىس 1،1 ترلن. تەڭگە بولدى.
جىل باسىنان بەرى بجزق سالىمشىلارىنا 2،1 ترلن. تەڭگەدەن استام قاراجات تولەدى.
الماتى قالاسىنداعى فيليال بويىنشا 1 قازان 2021 جىلعا كورسەتكىشتەرگە سايكەس 1 756 234 جەكە زەينەتاقى شوتتارى بار جانە وسى شوتتارداعى زەينەتاقى جيناقتارىنىڭ سوماسى 2،5 ترلن. تەڭگەدەن اسادى.
سۇحباتتاسقان ايجان بۇركىتبايەۆا.