ق ر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى سۆەتلانا جاقىپوۆا ق ر پارلامەنتىنىڭ ماجىلىسىندە ۇكىمەت ساعاتىندا ءسوز سويلەدى.
ەحاقم باسشىسى دەپۋتاتتارعا ەڭبەك نارىعىنىڭ دامۋى جانە قازاقستانداعى كادرلىق الەۋەتتى كۇشەيتۋ تۋرالى باياندادى، دەپ حابارلايدى سالا مينيسترلىگىنە سىلتەمە جاساپ.
مينيستر ءسوز باسىندا ەكونوميكالىق داعدارىسقا، COVID-19 پاندەمياسىنا، سونداي-اق قازاقستاننىڭ سوڭعى 5 جىلدا باستان كەشكەن ءبىرقاتار ىشكى سىندارعا قاراماستان، رەسپۋبليكانىڭ ەڭبەك نارىعىندا تۇراقتىلىقتى ساقتاۋعا قول جەتكىزگەنىن اتاپ ءوتتى.
«ەڭبەك نارىعىنىڭ نەگىزگى كورسەتكىشتەرىنىڭ ءبىرى – جۇمىس كۇشى سوڭعى 5 جىلدا 420 مىڭ ادامعا وسكەن. بۇل ءبىر جاعىنان، قازاقستان حالقىنىڭ تۇرعىنداردىڭ جاسى تۇرعىسىنان الەمدەگى ەڭ «جاس حالىقتاردىڭ» ءبىرى رەتىندە قالۋىنان بولىپ وتىر. ەكىنشى جاعىنان، جۇمىسپەن قامتۋدى قولداۋ جانە جاڭا جۇمىس ورىندارىن دامىتۋ، كاسىپكەرلىك قىزمەتتى ىنتالاندىرۋ شارالارى وڭ اسەر ەتەدى»، – دەدى سۆەتلانا جاقىپوۆا.
ەڭبەكمينى باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، ەڭبەك نارىعىنداعى تۇراقتى وسىمگە قاراماستان، مەملەكەت تاراپىنان تەڭ مۇمكىندىكتەردى قامتاماسىز ەتۋ جانە ازاماتتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ ءۇشىن ودان ءارى كۇش سالۋدى تالاپ ەتەتىن ءبىرقاتار وسال تۇستارىمىز بار.
ءبىرىنشىسى – ەڭبەك نارىعىندا ۇسىنىستار جاساۋ. مەملەكەتتىڭ ەكونوميكانى ىنتالاندىرۋ بويىنشا قابىلداعان بەلسەندى شارالارىنا قاراماستان، جەكە بيزنەستىڭ جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا قوسقان ۇلەسى شامامەن 20 پايىزدى عانا قۇرايدى. بۇل ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق پەن دامۋ ۇيىمى ەلدەرىندەگى كورسەتكىشتەرگە قاراعاندا ءتورت ەسە از. تيىسىنشە، بۇگىنگى تاڭدا جۇمىس ورىندارىنىڭ ءوسىمىن ونىمدىلىگى تومەن سالالار مەن مەملەكەتتىك سەكتور قامتاماسىز ەتۋدە.
ەكىنشىسى – فورمالدى ەمەس جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جوعارى دەڭگەيى. 2023 جىلى ناقتى زەينەتاقى اۋدارىمدارىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا ەسەپتەلگەن ەڭبەكاقى تولەۋ قورىنىڭ كولەمى 20 ترلن تەڭگەنى قۇرادى. ءوز كەزەگىندە، ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ باعالاۋى بويىنشا ەڭبەكاقى تولەۋ قورى بۇدان ەكى ەسەگە جۋىق، ياعني 38 ترلن تەڭگەدەن اسادى. ەڭبەكاقى قورى بويىنشا دەرەكتەردىڭ ەڭ ۇلكەن الشاقتىعى ساۋدا، اۋىل شارۋاشىلىعى جانە جىلجىمايتىن مۇلىك سەكتورلارىندا بايقالادى.
ءۇشىنشىسى – ەكونوميكانىڭ ورتا كاسىپتىك ءبىلىمى بار كادرلارعا دەگەن قاجەتتىلىكتىڭ ءوسىپ كەلە جاتقاندىعى. بۇل رەتتە بيزنەس تاراپىنان سۇرانىس پەن جۇمىس كۇشىن ۇسىنۋ اراسىندا سايكەسسىزدىك بايقالادى. كاسىپتىك-تەحنيكالىق ءبىلىمى بار ماماندارعا سۇرانىس جوعارى ءبىلىمى بار تۇلەكتەرگە دەگەن قاجەتتىلىكتەن 70% - عا ارتىق. سونىمەن بىرگە بىلىكتىلىكتىڭ ورتا جانە جوعارى دەڭگەيدەگى جۇمىس كۇشىن ۇسىنۋ كولەمى بىردەي بولىپ قالادى.
ءتورتىنشى – اعىمداعى جانە بولاشاق جۇمىس كۇشىنىڭ قاناعاتتانارلىقسىز ساپاسى.
سۆەتلانا جاقىپوۆا ءتيىمدى، ءادىل جانە سەرپىندى ەڭبەك نارىعىن قۇرۋ جانە قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ ءۇشىن ەڭبەك مينيسترلىگى جۇمىسىنىڭ 5 نەگىزگى باعىتى ايقىندالعانىن ايتتى: مەملەكەتتىك ينۆەستيسيالاردىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ، ساپالى جۇمىسشىلار سانىن ۇلعايتۋ، كادرلىق الەۋەتتى كۇشەيتۋ، جۇمىسپەن قامتۋدى زاڭدىق تۇرعىدان رەسىمدەۋ، جۇمىسپەن قامتۋدىڭ ەكوجۇيەسىن دامىتۋ.
«ەڭبەك مينيسترلىگى وتكەن جىلى ەڭبەك سالاسىنداعى كەمشىلىكتەردى سيفرلاندىرۋ بويىنشا ۇلكەن جۇمىس اتقارعانىن اتاپ وتكىم كەلەدى. ءقازىر بىزدە ناقتى ۋاقىت رەجيمىندە ەڭبەك نارىعىنىڭ نەگىزگى كورسەتكىشتەرىن كورۋگە مۇمكىندىك بار. جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگيالارىن بەلسەندى ەنگىزۋ بىزگە ىقتيمال پروبلەمالاردى بولجاۋعا جانە ۋاقتىلى شارالار قابىلداۋعا، بۇزۋشىلىقتاردى انىقتاۋعا جانە جاقسى بولجامدار جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بارلىق ماقساتتارعا قول جەتكىزۋ ءۇشىن بىزگە ەڭبەك نارىعىنىڭ نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازاسىن جەتىلدىرۋ، ونىڭ ىشىندە مونيتورينگ پەن بولجاۋدىڭ جاڭا قۇرالدارىن ەسكەرە وتىرىپ، دەپۋتاتتاردىڭ جان – جاقتى قولداۋ كورسەتۋى قاجەت»، –دەدى مينيستر.
ەحاقم باسشىسى دەپۋتاتتارعا ۆەدومستۆونىڭ حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ سالاسىنداعى سيفرلىق جوبالارى تۋرالى ەگجەي-تەگجەيلى ايتىپ بەردى.
وسىلايشا، جوبالاردىڭ يننوۆاسيالىق ناۆيگاتورى كادرلارعا قاجەتتىلىكتى تالداۋ مەن بولجاۋدى جانە بارلىق ىسكە اسىرىلاتىن جوبالاردىڭ تيىمدىلىگىنە ۋاقتىلى مونيتورينگتى قامتاماسىز ەتەدى. بۇگىندە جۇيەدە 150 مىڭ جۇمىس ورنىن قۇرۋ جوسپارلانعان 755 ينۆەستيسيالىق جوبا بويىنشا مونيتورينگ جۇرگىزىلۋدە.
سونداي-اق، ەڭبەك مينيسترلىگى وڭىرلەر مەن سالالار بولىنىسىندە ساپالى جۇمىس ورىندارىن مونيتورينگىلەۋدىڭ اقپاراتتىق جۇيەسىن قولدانۋدا. 2023 جىلى قازاقستاندا شامامەن 2،27 ملن ساپالى جۇمىس ورنى، ونىڭ ىشىندە 198 مىڭ جاڭا جۇمىس ورنى بولدى. الداعى 3 جىلدا ولاردىڭ سانىن 824 مىڭعا ارتتىرۋ جوسپارلانۋدا.
كاسىبي مانساپتى تاڭداۋ جانە مانساپتىق تراەكتوريانى باسقارۋ ءۇشىن «مانساپ كومپاسى» جوباسى جۇزەگە اسىرىلۋدا، ال Enbek.kz پلاتفورماسى داعدىلاردى، سونىڭ ىشىندە جۇمىسشى ماماندىقتارىن دامىتۋعا بەلسەندى ىقپال ەتەدى.
«ءبىز ۇلتتىق ونلاين وقىتۋ پلاتفورماسىن ءساتتى دامىتىپ جاتىرمىز. قازىرگى ۋاقىتتا وندا 606 ونلاين كۋرس بولسا، ونىڭ 271ء-ى تەگىن. بۇگىنگى تاڭدا 400 مىڭ ادام وقۋدان ءوتتى.
ءبىزدىڭ جوسپارلارىمىزدا ميكروبىلىكتىلىكتى تانۋ كۋرستارى، سونداي-اق جۇمىس ماماندىقتارى مەن وندىرىستىك پراكتيكاعا ارنالعان VR جانە AR تەحنولوگيالارىن قولدانا وتىرىپ پراكتيكالىق كۋرستاردى ەنگىزۋ بار. بۇل پيلوتتىق جوبا قونايەۆ، وسكەمەن، تۇركىستان، استانا جانە شىمكەنت قالالارىنىڭ مانساپ ورتالىقتارىندا ىسكە اسىرىلادى»، – دەدى سۆەتلانا جاقىپوۆا.
ەڭبەك رەسۋرستارىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ جانە ەكونوميكامىزدى قازىرگى زامانعى سىن-تەگەۋرىندەرگە بەيىمدەۋ ءۇشىن ۇلتتىق بىلىكتىلىك جۇيەسى بەلسەندى دامىپ كەلەدى.
«823 كاسىپتىك ستاندارت قالىپتاستىرىلدى، ونىڭ نەگىزىندە 3،8 مىڭ وقۋ باعدارلاماسى جاڭارتىلدى. سەرتيفيكاتتاۋ ورتالىقتارىن قۇرۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. بۇدان ءارى شارالار داعدىلار مەن كاسىپتەردىڭ ەۋروپالىق جىكتەۋىشى نەگىزىندە داعدىلاردىڭ سيفرلىق بانكىن قالىپتاستىرۋدى، سونداي-اق ورتالىق ازيا ەلدەرىندەگى جۇمىسشى كاسىپتەردى ءوزارا تانۋدى قامتيدى»، – دەپ حابارلادى مينيستر.
بارلىق ەڭبەك قاتىناستارىن دەكلاراسيالاۋ بويىنشا جۇمىس شەڭبەرىندە وڭايلاتىلعان تىركەۋ ءراسىمىن ەنگىزە وتىرىپ، پلاتفورمالىق جۇمىسپەن قامتۋدى رەتتەۋ زاڭنامالىق تۇردە ەنگىزىلدى. پيلوتتىق جوبا اياسىندا وعان 19 مىڭنان استام تاكسي جۇرگىزۋشىسى قوسىلىپ، 20 ملن-نان استام فيسكالدىق چەك جازىلدى. بۇل پلاتفورمالىق جۇمىسكەرلەردى الەۋمەتتىك جانە زەينەتاقىمەن قامسىزداندىرۋ جۇيەسىنە ينتەگراسيالاۋ مەن زاڭداستىرۋداعى ماڭىزدى قادام.
سونداي-اق، كاسىپوداقتاردىڭ اۆتوماتتاندىرىلعان جۇمىس ورنىن ەنگىزە وتىرىپ، ەڭبەك جانە ۇجىمدىق شارتتار جاساسۋدىڭ سيفرلىق فورماتىنا كوشۋ جوسپارلانۋدا. پيلوتتىق رەجيمدە ەلەكتروندى فورماتتا 8،7 مىڭنان استام ەڭبەك شارتتارى جاسالدى.
بۇدان باسقا ەڭبەك مينيسترلىگى ەلەكتروندىق شتاتتىق كەستە جوباسىن ىسكە اسىرۋدا – بۇل اقپاراتتىق جۇيەلەردەگى بارلىق جۇمىس ورىندارىن كودتاۋدى ەنگىزۋمەن ەڭبەك قاتىناستارى دەكلاراسياسىنىڭ فۋنكسيونالى. وسى قۇرال ەڭبەك رەسۋرستارىن، جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ جانە ەڭبەك جاعدايلارىن قالىپتاستىرۋ پروسەسىن، جەكە قورعانىس قۇرالدارىمەن جانە الەۋمەتتىك كەپىلدىكتەرمەن قامتاماسىز ەتۋدى ءدال ەسەپكە الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
ەحاقم باسشىسى اۋىل شارۋاشىلىعىندا جۇمىسپەن قامتۋدى زاڭدىق تۇرعىدان رەسىمدەۋ اۋىلدىق اۋماقتاردىڭ تۇراقتى دامۋىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىنىن اتاپ ءوتتى.
ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا ەلىمىزدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى 2023 جىلى جۇمىسپەن قامتىلعان 1،1 ملن جۇمىسكەردىڭ جارتىسىنان كوبى ءوزىن-وزى جۇمىسپەن قامتىعان ادامدار. ولاردىڭ جالاقىسى رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى ورتاشا ەڭبەكاقىدان ەكى ەسە دەرلىك تومەن. بۇل فورمالدى ەمەس جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جوعارى دەڭگەيىن جانە اۋىل جۇمىسكەرلەرىنىڭ الەۋمەتتىك قورعالۋىنىڭ تومەن دەڭگەيىن كورسەتەدى.
«عىلىمي جانە ساراپتامالىق قاۋىمداستىقتارمەن جانە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىمەن بىرلەسە وتىرىپ، ءبىز سوڭعى 24 جىلداعى اۋا-رايى تۋرالى كوپتەگەن مالىمەتتەردى تالدادىق. بۇل دەرەكتەر بىزگە ءارتۇرلى ايماقتارداعى كليمات پەن توپىراقتىڭ بارلىق ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرەتىن ارنايى ماتەماتيكالىق مودەلدەر جاساۋعا مۇمكىندىك بەردى. ولاردىڭ كومەگىمەن ءبىز ءاربىر جەرگە ناقتى ۇسىنىستار جاسادىق. نەگىزگى ەرەكشەلىگى – مەحانيكالاندىرىلعان جۇمىستاردىڭ بارلىق كەشەنىن نورمالاۋ، بۇل اۋىلداعى ناقتى جۇمىسپەن قامتۋدى باقىلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىنىڭ مال باسىنا قىزمەت كورسەتۋ نورمالارى قالىپتاستىرىلدى جانە قىزمەتكەرلەردىڭ نورماتيۆتىك سانىنىڭ ەسەبى جۇرگىزىلدى. اۋىلدا ۆاحتالىق، ماۋسىمدىق، ءموبيلدى كاسىپكەرلىك سياقتى جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جاڭا فورمالارىن ەنگىزۋ ماسەلەسى قاراستىرىلۋدا.
وسى جۇيەنى ەنگىزۋ ناتيجەلەرى اۋىل شارۋاشىلىعىندا رەسۋرستاردى پايدالانۋ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا، ونىڭ ەلدىڭ ءجىو قۇرىلىمىنداعى ۇلەسىن ارتتىرۋعا، اۋىل شارۋاشىلىعىندا جۇمىسپەن قامتۋدى رەسىمدەۋگە جانە ۇلعايتۋعا جانە اۋىلدىق جەرلەردەن قالالارعا كوشى-قون اعىندارىن تومەندەتۋگە ىقپال ەتەتىن بولادى»، – اتاپ ءوتتى سۆەتلانا جاقىپوۆا.
سونداي-اق، ەڭبەك مينيسترلىگى مەملەكەت مۇددەسىنە ساي كەلەتىن جانە ازاماتتارىمىزدىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا ىقپال ەتەتىن تەڭدەستىرىلگەن كوشى-قون ساياساتىن قۇرۋ بويىنشا جۇمىستارى جالعاستىرۋدا.
«ءبىزدىڭ ەڭ جاقىن ۋاقىتتاعى ستراتەگيالىق ماقساتىمىز – 2030 جىلعا قاراي ابدەن تەڭدەستىرىلگەن ەڭبەك نارىعىن قۇرۋ. ال ەگەر سيفرلار تىلىمەن ايتار بولساق: ەكونوميكامىزدا 3،8 ملن ساپالى جۇمىس ورىندارىنىڭ بولۋى؛ 1،7 ميلليون ادامنىڭ تابىسى مەدياندى جالاقىدان جوعارى بولۋى؛ فورمالدى ەمەس جۇمىسپەن قامتۋدىڭ 15%-عا دەيىن تومەندەۋى؛ الەۋمەتتىك ونلاين-قىزمەتتەر كورسەتۋ يندەكسى بويىنشا ءبىزدىڭ ەلىمىز الەمدەگى ۇزدىك وندىققا ەنۋى»، – دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن سۆەتلانا جاقىپوۆا.