ستاتيستيكا 2018 جىلدان 2021 جىلعا دەيىن تۋۋ كورسەتكىشى ەداۋىر وسكەنىن كورسەتسە، پاندەمياداعى بەيبي-بۋمنان كەيىن ءبىراز توقىراۋ بار.
بىلتىر ەلدە 379 مىڭ ءسابي دۇنيەگە كەلدى، بۇل بەسجىلدىقتاعى ەڭ تومەنگى كورسەتكىش، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz 24.kz-كە سىلتەمە جاساپ.
ءقازىر ەلدەگى حالىق سانى – 20 095 963. ونىڭ ىشىندە 10 28 498 ايەل بولسا، 9 815 465 ەر ادام بار. ءبىراق مامانداردىڭ ايتۋىنشا، ەلدە تۋۋ كورسەتكىشى تومەندەپ كەلەدى.
وعان سەبەپ – جاستاردىڭ وزگەرگەن قۇندىلىعى مەن بالا تۋۋ جاسىنداعى ايەل سانىنىڭ از بولۋى. ال حالىق سانىنىڭ ارتۋىنا تەك تۋۋ ەمەس، كوشى-قون سالدوسى دا اسەر ەتەدى.
اياۋلىم ساعىنبايەۆا، ۇلتتىق ەكسپەرت – دەموگراف:
قازىرگى تاڭدا اكتيۆتى رەپرودۋكتيۆتى جاستا بولاتىن مىنا 1999، 1998، 2000 جىلدارى دۇنيەگە كەلگەن بالالاردىڭ سانى از. وعان قوسا، بىزدە العاشقى نەكەگە تۇرۋ، العاشقى بالانى دۇنيەگە اكەلۋ جاسى دا ۇلعايىپ كەلە جاتىر. سايكەسىنشە، رەپرودۋكتيۆتى كوڭىل كۇيدە وزگەرىپ كەلەدى.سوڭعى ساناق قورىتىندىلارىن الىپ قارايتىن بولساق، 2021 جىلى جاس رەپرودۋكتيۆتى جاستاعى ايەلدەر 1 بالامەن، ورتا رەپرودۋكتيۆتى جاستاعى ايەلدەر 2 بالامەن شەكتەلۋدى ءجون كورىپ ءجۇر.
جالپى كورسەتكىشتەردىڭ بۇلاي وزگەرۋىنە بىرنەشە سەبەپ بار. ايەلدەرىڭ ەڭبەككە ءجيى ارالاسۋى، ءار ادامنىڭ جەكە تۇلعالىق كوزقاراسى، ۋربانيزاسيا دەڭگەيى دە اسەر ەتەدى. «ويتكەنى قالالىق ايماقتا بالانىڭ تۋۋ دەڭگەيى تومەنىرەك بولادى»، - دەيدى ماماندار.
اياۋلىم ساعىنبايەۆا، ۇلتتىق ەكسپەرت، دەموگراف:
سونىمەن قاتار بۇعانعا دەيىنگى قالالىق جەردە تۋۋ دەڭگەيىنىڭ جوعارى بولۋىنىڭ بىردەن ءبىر سەبەبى ونداعى قالالىق حالىق كوبىندە اۋىلدان كوشىپ كەلگەندەر بولدى. ال قازىرگى تاڭدا مىنا 1999-2000 جىلدارى دۇنيەگە كەلگەن ازاماتشالىرىمىز ولار ناعىز قالالىق ۋرباندالعان حالىق بولادى. ياعني، ولار قالادا تۋعان ءبىرىنشى ۇرپاق. سايكەسىنشە، ولار بارلىق قالالىق ءومىر ءسۇرۋ سالتى، قالالىق مىنەز-قۇلىقتى ءوز بويىنا ءسىڭىرىپ، رەپرودۋكتيۆتى كوزقاراسىنا دا وزگەرىس ەنگەن بولاتىن.
ەلدە تۋۋ كورسەتكىشىنىڭ ءوسۋى 2017 جىلى جانە 2021 جىلى بايقالدى. 2021 جىلى شارىقتاۋ شەگىنە جەتتى، تۋۋ كوەففيسەنتى 100 مىڭ تۇرعىنعا شاققاندا 23،4-كە جەتىپ، 440 مىڭنان استام بالا دۇنيەگە كەلدى. ال، 2023 جىلدى 2022 جىلمەن سالىستىرساق، بوسانۋ سانى 26 871-گە تومەندەگەن. وتكەن 4 ايداعى ەسەپ بويىنشا تۋۋ كورسەتكىشى بويىنشا ءبىرىنشى ورىندا ماڭعىستاۋ، ودان كەيىن تۇركىستان، شىمكەنت قالالارى تۇر. ەلدەگى 100 مىڭ تۇرعىنعا شاققانداعى بالا تۋۋ كورسەتكىشى: 2017 ج – 21،6؛ 2018 ج – 21،7؛ 2019 ج – 21،7؛ 2020 ج – 22،4؛ 2021 ج – 23،5؛ 2022 ج – 20،57؛ 406359 بالا دۇنيەگە كەلدى 2023 ج – 19،5؛ 379 488 بالا دۇنيەگە كەلدى 2024 ج 4 ايدا – 18،3
قانىش بولات، رەپرودۋكتولوگ-گينەكولوگ: -
ستاتيستيكا بويىنشا ەلدەگى وتباسىلاردىڭ 15%ء-ى بەدەۋلىككە تاپ بولادى. بۇرىن ايەلدەر اراسىندا بەلەڭ السا، ءقازىر ەر ادامدار اراسىندا دا تەڭ دارەجەگە جەتتى. ودان كەيىن 35-40 جاستان اسقان جاعدايدا وتباسىلى جۇپتىڭ بالالى بولۋى قيىنداي باستايدى. جاس ۇلعايعان سايىن ءقاۋىپ تە ارتا باستايدى.
ال دارىگەر سالتانات بايقوشقاروۆا جاستار اراسىندا الەۋمەتتىك بەدەۋلىك بەلەڭ الىپ بارادى دەيدى. «بالا تۋۋ مۇمكىندىگىن ۋاقىتىندا پايدالانباي، كەيىنگە شەگەرىپ، سالدارىنان دۇنيەگە ءسابي اكەلە المايتىن جاعدايعا جەتەدى»، - دەيدى مامان.
سالتانات بايقوشقاروۆا، رەپرودۋكتولوگ:
بالا تۋۋ ماسەلەسى تەك قانا بەدەۋلىككە بايلانىستى ەمەس قوي. بۇگىن بالالى بولا الاتىنداي مۇمكىندىگى بولىپ تۇرىپ، سونى جاسامايتىنى ءارتۇرلى سەبەپتەرگە بايلانىستى. جاستاردىڭ اراسىندا بالالى بولعىسى كەلمەيتىندەر دە بار نەمەسە 1 بالالى بولىپ، ودان كەيىن 10 جىلدان كەيىن بولا تۇرايىن دەپ شەگەرىپ قوياتىن جاعدايلار بولادى.
ساراپشىلاردىڭ بولجاۋىنشا، ەلدەگى بالا تۋۋ كورسەتكىشى 2027 جىلعا دەيىن بىرتىندەپ ازايادى. ودان كەيىن 2000 جىلدارداعى ۇرپاق رەپرودۋكتيۆتى جاسقا كەلىپ، ەلدەگى تۋۋ كورسەتكىشى قايتادان كوتەرىلۋگە ءتيىس.