مەملەكەتىمىزدىڭ بولاشاعى ءبارىمىز ءۇشىن ماڭىزدى. سوندىقتان مەن ساياسي وزگەرىستەردى ءجىتى باقىلاپ وتىرامىن. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ رەفەرەندۋم جايلى باستاماسىنان كۇتەرىمىز كوپ.
دەگەنمەن، ەلىمىزدەگى وزگەرىستەردىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى پرەزيدەنتىمىزدىڭ ناۋرىز ايىنداعى جولداۋىنان كەيىن باستالدى. وسى ۇندەۋىندە ەل باسشىسى ساياسي جۇيەنى تۇبەگەيلى جاڭعىرتۋ مەن «ادىلەتتى قازاقستان» قۇرۋدىڭ جوسپارىن ۇسىندى، اتا زاڭىمىزدى جەتىلدىرۋدىڭ جولدارىن ايتتى. بۇل جولداۋ حالىق اراسىندا جاقسى جاعىنان ۇلكەن رەزونانس تۋدىردى. بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى مەن الەۋمەتتىك جەلىلەردە ايتىلعان ماسەلەلەر قايتا-قايتا تالقىلاندى. ءوز بايقاعانىم بويىنشا، Facebook جەلىسىندە جاڭا وزگەرىستەرگە بايلانىستى ادامدار وزدەرىنىڭ ازاماتتىق كوزقاراستارىن اسقان قىزىعۋشىلىقپەن حابارلاپ جاتتى.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ وزىنە كەلەتىن بولساق، ول كىسى – وتە ءبىلىمدى، الەمگە تانىمال جانە الەمدىك تاجىريبەسى بار ديپلومات. وسىنداي تۇلعانىڭ جانىندا زيالىلار مەن جاستاردىڭ بىرىگىپ، وعان قولداۋ ءبىلدىرۋى كوڭىل قۋانتادى.
«قاڭتار وقيعاسىنان» كەيىن حالىقتىڭ جالپى ساياسات پەن ساياسي قۇرىلىمدارعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتتى. جۇرتتىڭ كوكەيىندە جاڭا وزگەرىستەر مەن جاڭا باسشىعا دەگەن ءۇمىت پايدا بولدى. ەندىگى كەزەكتە، حالىق وسى ءۇمىتتىڭ اقتالعانىن قالايدى. مەملەكەت تاراپىنان بەرىلگەن ۋادەنىڭ شىن مانىندە ورىندالىپ، قوعامدا ايتارلىقتاي وزگەرىستەر ورىن العانىن تىلەيدى.
«كەدەي ەل بولمايدى، جۇرت قامىن جاساي الماعان باسشىلىق بولادى» دەپ وسىدان ەكى جارىم مىڭ جىل بۇرىن كونفۋسيي ايتىپ كەتكەن. قازاقستان حالقى بيلىككە ەكونوميكالىق جاعدايدى دۇرىستايدى دەپ سەنىپ وتىر. ءبىراق «تاڭەرتەڭ اعاش ەگىپ، كەشكە جەمىسىن كۇتپە» دەگەن دە ءسوز بار. ايتىلعان تىركەسكە سۇيەنە وتىرىپ، ءوز ەلىمە سابىرلى بولسىن دەپ ايتقىم كەلەدى. نەگىزى، حالقىمىزدىڭ ءوزى دە ءدال ءقازىر ەشكىمنەن ەشتەڭەنى تالاپ ەتپەي، ۇلكەن ۇمىتپەن جاڭا وزگەرىستەردى كۇتۋدە.
ال بۇل ءۇمىتتى اقتاۋ ءۇشىن مەملەكەت تاراپىنان دا جۇمىس ىستەلىپ جاتىر. پرەزيدەنتىمىز دە ءوز ۇندەۋىندە، بارلىق وزگەرىستەر حالىقتىڭ ساياسي، مادەني، الەۋمەتتىك ءومىرىن جاقسارتۋعا باعىتتالعانىن ايتقان ەدى.
وسى ورايدا، ءبىر ادامنىڭ پرەزيدەنتتىككە ەكى مەرزىمنەن ارتىق سايلانۋىنىڭ دۇرىس ەمەستىگىن حالىق تا، بيلىك تە ءتۇسىنىپ وتىر. سوندىقتان اتالمىش ماسەلە رەفەرەندۋمدا قارالىپ وتەدى دەپ ويلايمىن. سونىمەن قاتار، سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ جۇيەسىنەن پرەزيدەنتتىك-پارلامەنتتىك قۇرىلىمعا اۋىسۋ جولى دا قاراستىرىلادى.
ەلىمىزدە ءبىرىنشى رەفەرەندۋم 1995 جىلى 30 تامىزدا كونستيتۋسيا قابىلدانعان ۋاقىتتا ءوتتى. ول كەزدە ەكى مىڭعا جۋىق وزگەرىس ورىن الدى. ال ەكىنشى رەفەرەندۋم بيىل 5 ماۋسىمدا وتپەكشى. مۇنداي ماڭىزدى باستاما جايدان-جاي بولايىن دەپ وتىرعان جوق. بۇل – ءبىزدىڭ قوعامنىڭ كوپ جىلداردان بەرگى سۇراۋى. حالقىمىزدىڭ ەش ۋايىم-قايعىسىز بەي-جاي بولماي، بارلىق ساياسي وزگەرىستەرگە بەلسەندى قاتىسۋى وتە دۇرىس. قازاقستان – جاس مەملەكەت. جالپى حالىقتىڭ ورتا جاسى 30-دى قۇرايدى. سوندىقتان جاستار مەن ازاماتتارىمىزدىڭ بەلسەندى بولعانى جاقسى. سوڭعى 10–15 جىلدا قوعامدىق قۇرىلىمدار ءوز مىندەتىن تىكەلەي اتقارۋدان الىستاپ كەتتى. مەملەكەتكە شىنايى پايداسىن تيگىزە الاتىن باسشىلىق قىزمەتتەرگە وقىعان ماماندار مەن جاستار كوتەرىلە المادى. ايتىلعان ماسەلەلەردى وڭتايلى شەشۋ ءۇشىن الداعى رەفەرەندۋمدى بارىنشا ءتيىمدى پايدالانۋىمىز كەرەك. قوعامدى ىشتەي قۇرتاتىن سىبايلاس جەمقورلىق سىندى ۇعىمداردى تۇبىمەن جويۋعا ۇمتىلۋىمىز قاجەت.
سونداي-اق، سوڭعى جىلدارى وقىعان-توقىعان ازاماتتارىمىز شەتەلگە كوپتەپ كوشۋدە. وسى ماسەلەنىڭ سالدارىمەن كۇرەسپەي، سەبەبىن انىقتاعان ءجون. شىنايى ساۋاتى بار ماماندارعا جول اشساق، ول ەرتەڭ مەملەكەتكە وڭ اسەر ەتەتىنى انىق. گەگەل دە ءوز ەڭبەكتەرىندە وسىنداي ادامگەرشىلىگى مەن ءبىلىمى ۇشتاسقان ادامداردىڭ مەملەكەت ءۇشىن ماڭىزى تۋرالى ايتىپ وتكەن. وسى ماسەلەلەردىڭ بارلىعىن شەشۋ ءۇشىن كونستيتۋسيانى زامان تالابىنا ساي وزگەرتۋ كەرەك. پرەزيدەنتىمىزدىڭ وسى فاكتىلەردى ەسكەرىپ، اتا زاڭىمىزعا تۇبەيگەلى وڭ وزگەرىستەر ەنگىزۋگە ۇمتىلۋى جاقسى قادام بولدى.
ايتا كەتكەن ءجون، ءقازىردىڭ وزىندە رەفەرەندۋمدا حالىقتىڭ قالاۋى ەسكەرىلىپ جاتىر. كەيبىر ادامدار ءبىرىنشى پرەزيدەنتتىڭ مارتەبەسى زاڭدا بەكىتىلىپ قالۋىن ۇسىندى. ءبىراق حالىق نارازىلىعىنان كەيىن اتالمىش ماسەلە جۇرت سۇراۋى بويىنشا شەشىلەتىن بولدى. رەفەرەندۋمنىڭ ءمان-ماڭىزى دا وسىندا. حالىقتىڭ پىكىر-ۇسىنىسى ەسكەرىلىپ، قازاقستان ءوز بولاشاعىن انىقتاۋى قاجەت.
رەفەرەندۋم ارقىلى ورىن العان كونستيتۋسيالىق وزگەرىستەر ەكىنشى رەسپۋبليكامىزدىڭ نەگىزى بولماق. حالىقتىڭ جاڭا قازاقستاندا كۇتەتىن باستى تالابى – ادىلدىك. مۇنداي قوعام تەڭدىگىن مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ رەفەرەندۋمداعى وزگەرىستەر ارقىلى ورناتپاقشى. ءبىز پرەزيدەنتتىڭ بۇل باستاماسىن قولدايمىز! مەنىڭشە، قانداي دا ءبىر مەملەكەتتىك وزگەرىس بەيبىت جولمەن ورىن الۋى كەرەك. كۇش قولدانۋ ەشقانداي شەشىمگە الىپ كەلمەيدى. رەفەرەندۋم وسىنداي مۇمكىندىكتى بىزگە سىيلاپ تۇر. سوندىقتان حالىق بولىپ، بۇل باستامانى يگى وزگەرىستەر ءۇشىن پايدالانايىق. مەن جاڭا قازاقستاننىڭ دۇرىس باعىت العانىنا سەنەمىن!