ەجەلدەن تاتۋ كورشى ءارى ماڭگىلىك ستراتەگيالىق سەرىكتەس قازاقستان مەن جۇڭگو اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق پەن بايلانىس جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. وسى ورايدا شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانى قازاقستان مەن قىتايدىڭ ىنتىماقتاستىعىندا ماڭىزدى وڭىرلەردىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتا كەتۋ كەرەك. كۇزدە اتالعان ءوڭىردىڭ قۇرىلعانىنا 70 جىل تولماق. وسى ارالىقتا قىتايدىڭ سولتۇستىك-باتىس ايماعى ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك جاعىنان وزىندىك دامۋىمەن ەرەكشەلەندى.
شەكارالاس ەلدىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمەن تانىسۋ ءۇشىن جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ الماتىداعى باس كونسۋلدىعى قازاقستاندىق جۋرناليستەر ءۇشىن پرەسس-تۋر ۇيىمداستىردى.
ساپار اياسىندا شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانى، بورو-تالا-موڭعول اۆتونوميالىق وكرۋگى جانە چانسزي-حۋەي اۆتونوميالىق وكرۋگى سياقتى وڭىرلەردىڭ دامۋ بارىسىمەن تانىسۋعا مۇمكىندىك جاسالدى.
سۋرەت: اقوردا
سوڭعى جىلدارى قازاقستان-قىتاي قارىم-قاتىناسى جاڭا دەڭگەيگە شىعىپ، ساۋدا، ەكونوميكا جانە مادەنيەت سىندى سالالارداعى بايلانىستار ايتارلىقتاي جانداندى. ماسەلەن، وسى قىركۇيەك ايىنىڭ باسىندا قحر-دىڭ استاناسى بەيجىڭ قالاسىندا وتكەن قازاق-قىتاي ىسكەرلىك كەڭەسىنىڭ سەگىزىنشى وتىرىسىندا پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزدىلىعىن ايرىقشا اتاپ وتكەن بولاتىن.
مەملەكەت باسشىسى ءوز سوزىندە «ءبىزدىڭ ەلدەرىمىزدىڭ اراسىندا ءاردايىم تەرەڭ سەنىم بار، قارىم-قاتىناسىمىز قارقىندى جانە ءتيىمدى تۇردە دامۋدا. بايلانىستارىمىزجىلدان جىلعا نىعايىپ كەلەدى. سونىڭ ارقاسىنداەلدەرىمىز بەرىك ءارى سەرپىندى ىسكەرلىك قاتىناستاردىڭىرگەتاسىن قالادى. جۇڭگو – جاھاندىق كوشباسشىمەملەكەت، قازاقستاننىڭ ءتۇرلى باعىتتاعى، سونىڭىشىندە ساۋدا سالاسىنداعى باستى سەرىكتەسى. بۇل – ءتوراعا سي ءسزينپيننىڭ ارقاسى.
بىلتىر ءبىزدىڭ ەلدەرىمىز اراسىنداعى ساۋدا اينالىمى 44 ميلليارد دوللارعا جەتتى. بۇل – ەكى ەل تاريحىندا بۇرىن-سوڭدى بولماعان ەڭ جوعارى كورسەتكىش. ءبىراق بىزمۇنىمەن توقتاپ قالماۋىمىز كەرەك. سوندىقتان قىتايلىق دوستارىمىزبەن وسى قارقىندى ودان ءارى ارتتىرىپ، الداعى بەس جىلدا ءوزارا ساۋدا كولەمىن ەداۋىر ۇلعايتۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. بۇعان الەۋەتىمىز جەتەدى. مەملەكەت باسشىلارى دەڭگەيىندە ءوزارا ساياسي ەرىك-جىگەر مەن ورتاق ۇمتىلىس بار»، – دەگەن بولاتىن.
قازاقستانمەن شەكارالاس جاتقان شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانى ەجەلدەن «جىبەك جولى» بويىندا ماڭىزدى ءرول اتقارىپ كەلدى. ءقازىر «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» باستاماسىنىڭ نەگىزگى بولىگىنە اينالدى. قۇرلىق پورتتارى مەن زاماناۋي كولىك ينفراقۇرىلىمى ارقىلى بۇل ءوڭىر قىتايدان قازاقستان ارقىلى دا ەۋروپاعا جۇك تاسىمالىن ايتارلىقتاي جەڭىلدەتىپ، ازيا مەن ەۋروپانى جالعايتىن ماڭىزدى دالىزگە اينالدى. سوندىقتان شىڭجاڭ ارقىلى وتەتىن ترانزيتتىك جۇك كولەمى دە جىل سايىن ارتىپ كەلەدى. قازاقستانمەن شەكتەسەتىن بۇل ايماق حالىقارالىق ساۋدا مەن لوگيستيكانىڭ وزىق ۇلگىسىن كورسەتۋدە. ب ا ق وكىلدەرى الدىمەن ساپارىن ەجەلگى مادەنيەتتەر وشاعى بولعان ءۇرىمشىقالاسىنان باستادى. مۇنداعى 134،6 شارشى شاقىرىمدى الىپ جاتقان ەركىن ساۋدا ايماعى وسى ۇردىسكە قوسىمشا سەرپىن بەرىپ وتىر.
ول ءىرى ساۋدا حابى جانە جەرگىلىكتى ءوندىرىس پەن لوگيستيكانى ارتتىرۋعا ارنالعان وندىرىستىك-قۇرىلىس كەشەنى بار بەكىتىلگەن ايماقتان تۇرادى. مۇندا ءقازىر بيومەديسينا، جەڭىل ونەركاسىپ، IT، وزىق ماتەريالدار ءوندىرىسى، قىزمەت كورسەتۋ سالاسى قارقىندى دامىپ كەلەدى. بۇل ايماق كوپتەگەن ەلدەرمەن، سونىڭ ىشىندە قازاقستانمەن ساۋدا-ەكونوميكالىق قاتىناستاردى دامىتۋدىڭ ءتيىمدى كاتاليزاتورىنا اينالدى.
2018 جىلى ورتالىق ازيا جانە باسقا ەلدەرمەن ەكونوميكالىق الماسۋ مەن ىنتىماقتاستىقتىڭ نەگىزگى الاڭى رەتىندە اشىلعان كەدەندىك ايماق ءقازىردىڭ وزىندە جەمىسىن بەرۋدە. بۇل جەردەن اتاقتى وندىرۋشىلەردىڭ ءسپيرتى مەن الكوگولسىز سۋسىندار، تاتتىلەر، شايلار، كوفە، كوسمەتيكا، كادەسىيلار، كيىم-كەشەك، ىدىس-اياق، تۇرمىستىق تەحنيكا جانە باسقا دا تاۋارلاردى ساتىپ الۋعا بولادى. جەرگىلىكتى تۇرعىندار مۇندا ساۋدا جاساۋعا ءجيى كەلەدى، ءبىراق ساۋدانىڭ كوپ بولىگى ونلاين ساتىلادى.
ءۇرىمجى بۇگىندە سيفرلىق سەرپىلىسكە ءمان بەرىپ، اقىلدى قالاعا اينالۋعا دەن قويعان. 4 ميلليون حالىق تۇراتىن قالانى باسقارۋ ورتالىعىنىڭ نەگىزگى ماقساتى دا سول ەكەن. 300-دەن استام جۇيە بىرىكتىرىلگەن، شاھاردىڭ جۇمىسىن ۇيلەستىرەتىن اتالعان ورتالىق 150 000-نان استام باقىلاۋ كامەراسىنا ارقا سۇيەيدى. ولار ارقىلى جينالعان اقپاراتتار لەگى ناقتى ۋاقىتتا ساراپتالىپ، ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، گاز جانە سۋ جۇيەلەرى مەن كولىك، كوممۋنالدىق، توتەنشە جاعدايلار قىزمەتتەرىمەن بايلانىستىرىلادى. قالا تۇرعىندارى ءموبيلدى قوسىمشا ارقىلى ءبىر مينۋت ىشىندە وتىنىشتەرىن قالدىرا الادى. بۇل مەگاپوليس تۇرعىندارىنىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن جايلىلىعى ءۇشىن جاسالعان ماڭىزدى قادام.
GAC Motor كومپانياسىنىڭ ۇرىمجىدەگى بولىمشەسىنىڭ جۇمىسى دا جاندانعان. 2016 جىلى اشىلعان اۆتوقۇراستىرۋ زاۋىتى ءوندىرىسى تولىقتاي دەرلىك اۆتوماتتاندىرىلعان. روبوتتار مەن جاساندى ينتەللەكت ساپانى قالت ەتپەي جوعارى دەڭگەيدەباقىلاپ وتىرادى. GAC Motor 2023 جىلى 2،53 ميلليون كولىك ساتقان. اۆتوونەركاسىپ 2030 جىلعا قاراي بۇل كورسەتكىشتى جىلىنا 4،75 ميلليونعا دەيىن ارتتىرۋدى جوسپارلاپ وتىر.
شىڭجاڭداعى فيليال بيىلدىڭ وزىندە 25 مىڭ كولىك قۇراستىرىپ، 2،9 ميلليارد يۋان تابىس تاۋىپتى. كومپانيا شەتەلدە دە زاۋىتتار اشىپ، حالىقارالىق نارىقتاعى قاتىسۋىن كەڭەيتۋدى كوزدەپ وتىر ەكەن.
ۇرىمجىدەگى اۋىل شارۋاشىلىعىن جوعارى تەحنولوگيامەن كىرىكتىرىپ، جەمىس-جيدەك كلاستەرى مەن ەكسپورتتىق الەۋەتتى دامىتۋدى كوزدەپ وتىرعان كاسىپورىن شارۋشىلىعى دا جۋرناليستەردى قىزىقتىردى.
Amina برەندىمەن سۋسىندار وندىرەتىن جوعارى تەحنولوگيالىق كومپانيانىڭ قاراجيدەك، انار، قاۋىن، الما جانە جۇزىمنەن جاسالاتىن شىرىندار تەك جۇڭگو نارىعىندا عانا ەمەس، وزبەكستانعا دا ەكسپورتتالا باستاعان. كومپانيا الداعى ۋاقىتتى ونىمدەرىن قازاقستان مەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنە دە ەكسپورتتاۋ جولىن قاراستىرۋدا ەكەن.
ب ا ق وكىلدەرى ءۇشىن تاريحي تەرەڭ ءۇرىمجى حالىقارالىق ۇلكەن بازارىن ارالاپ كورۋ دە ۇلكەن قىزىعۋشلىققا يە بولدى. ەجەلگى جىبەك جولىنىڭ ساۋدا مادەنيەتىن قازىرگى زامانمەن ۇشتاستىرعان كورنەكتى ورىندا ينە شانشار جەر جوق، ىعى-جىعى حالىق.
ۇيعىر ارحيتەكتۋراسى، شىعىس اۋەندەرى، ءتۇرلى ەلدەردىڭ تاۋارلارى مەن ۇلتتىق تاعامدار تۋريستەردى باۋراپ الادى. بۇل تەك ساۋدا ورنى ەمەس، ەجەلگى مادەنيەتتىڭ جالعاسى دەۋگە بولادى.
سونداي-اق ب ا ق وكىلدەرى شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانى مۇراجايىنا بارىپ، جەرگىلىكتى ايماقتىڭ باي تاريحىمەن، جىبەك جولىنا قاتىستى دا مول دەرەكتەر مەن تاريحي جادىگەرلەرمەن تانىسىپ، كوردى.
شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانى– قىتايداعى ماقتا ءوندىرىسىنىڭ نەگىزگى ايماقتارىنىڭ ءبىرى دەۋگە بولادى. جۋرناليستەر لاولۋنحە اۋدانىنداعى ماقتا وڭدەۋ كەشەنىندە بولىپ، روبوتتاندىرىلعان ەگىن جيناۋ جانە جوعارى تەحنولوگيالىق سۇرىپتاۋ جۇيەسىمەن دە تانىستى.
سونىمەن قاتار، جەرگىلىكتى ماقتادان حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي ءجىپ پەن ماتا وندىرەتىن سينسزيان سزينسينيۋ توقىما كومپانياسىنىڭ جۇمىسىمەن تانىستى. بۇل كاسىپورىن شىڭجاڭ ەكونوميكاسىنىڭ ءارتاراپتانۋىنا جانە جاڭا جۇمىس ورىندارىنىڭ پايدا بولۋىنا ىقپال ەتۋدە.
بورو-تالا موڭعول اۆتونوميالىق وكرۋگىنە بارعان جۋرناليستەر بولە ەكونوميكالىق دامۋ مەن ترانسشەكارالىق ينۆەستيسيالىق ورتالىعىنىڭ جۇمىسىن كوردى. مۇنداعى «بولە پارك» ينۆەستيسيالىق ورتالىعى لوگيستيكا، اۋىل شارۋاشىلىعى، وڭدەۋ جانە تۋريزم سالالارىندا شەتەلدىك جانە ىشكى ينۆەستورلارعا كەڭ مۇمكىندىكتەر ۇسىنۋدا. قازاقستاننان دا قىزىقتاپ بارىپ، ىنتىماقتاستىق ورناتۋعا مۇددەلىلەر بار كورىنەدى.
بولەدەگى ون مىڭ گەكتار اۋماقتا الىپ جاتقان الما باقتى ەكولوگيالىق ساياباعى — تابيعاتتى قالپىنا كەلتىرۋ، تۋريزم مەن اۋىل شارۋاشىلىعىن بىرىكتىرەتىن ەرەكشە جوبا. ساياباق شولەيتتەنۋگە قارسى كۇرەسىپ، اۋماقتىڭ ميكروكليماتىن جاقسارتۋدا.
ساپار بارىسىندا جۋرناليستەر سونداي-اق، جانبۇلاق (سزيانبۇلاق) تابيعي ايماعى، سايرام كولىنە بارىپ، ەرەكشە اسەر الدى. اتالعان كورىكتى مەكەندەر بۇگىندە ەڭ كوپ تۋريستەر باراتىن كورىكتى مەكەنگە اينالعان.
ونداعى تاۋلى ايماقتار مەن شيپالى بۇلاقتار – ءتۋريزمنىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان باعىتتارىنا اينالىپ وتىر. بىلتىرعى جىلى وڭىرگە 300 ميلليونعا جۋىق تۋريست كەلسە، بۇل كورسەتكىش بيىل 320 ميلليونعا جەتەدى دەپ كۇتىلۋدە.
سونىمەن قاتار، ب ا ق وكىلدەرى كۇن كوزىنەن ەنەرگيا الىپ، ونى پايدالانۋدىڭ جولدارىن كوردى. جاساندى ينتەللەكت ارقىلى تابيعي ەكولوگيالىق تازا ەنەرگيانىڭ بولاشاعى قارقىنداي بەرەرى انىق.
جالپى شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگمەن تانىسۋ بارىسىندا ءوڭىردىڭ بۇگىندە ەكونوميكالىق ورلەۋ مەن الەۋمەتتىكدامۋدىڭ جولىندا ەكەنىن كورۋگە بولادى. ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ، حالىقارالىق ساۋدا، زاماناۋي تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ مەن ەكوتۋريزمدى دامىتۋ ارقىلى بۇل ايماق قىتايدىڭ ەڭ سەرپىندى وڭىرلەرىنىڭ بىرىنە اينالۋعا بەت بۇرعان. قازاقستانمەن شەكارالاس ورنالاسۋى الداعى جىلدارى ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستى تەرەڭدەتۋگە جول اشىپ، ساۋدا، ينۆەستيسيا جانە مادەني بايلانىستاردى نىعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەرى ءسوزسىز.