ەلدە ءبىر رەتتىك ەلەكتروندى تەمەكى مەن ۆەيپتەردى زاڭسىز ساتقانى ءۇشىن 400-دەن استام كاسىپكەرگە ايىپپۇل سالىندى.
الايدا بۇعان قاراماستان، مەكتەپ وقۋشىلارى ءالى دە ەمىن-ەركىن ساتىپ الادى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى ەلىمىزدە بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى ۆەيپ ەپيدەمياسى بەلەڭ العانىن جوققا شىعارمايدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz 24.kz-كە سىلتەمە جاساپ.
اتالعان ۆەدومستۆو وكىلدەرى ءبىر رەتتىك تەمەكى ونىمدەرىن جاسوسپىرىمدەرگە قولدانۋعا تىيىم سالۋدى تاعى ءبىر رەت ۇسىنادى. ءقازىر ول قوعامدىق تالقىلاۋدا تۇر.
قازىرگى مەكتەپ جاسىنداعى بالالاردىڭ ەرمەك ەتىپ جۇرگەنى وسى. ءبىر رەتتىك تەمەكى نەمەسە «ۆەيپ» دەپ اتالادى. ەلەكتروندى تەمەكىگە اۋەستىك بالالار اراسىندا كوبىنە قىزىعۋشىلىقتان باستالادى. ءدامىن ءبىر كورەمىن دەگەندەر تۇراقتى تۇردە تەمەكىنىڭ تۇتقىنىنا اينالۋى مۇمكىن. دارىگەرلەر بالالاردىڭ تاباك ونىمدەرىنە قىزىعۋى ءقاۋىپتى دەپ دابىل قاعۋدا. سەبەبى ونىڭ قۇرامىندا حيميالىق ءارى پسيحوتروپتى زاتتار بار. سوڭعى جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەرگە سەنسەك، اسىرەسە 11-15 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەر جامان ادەتكە اۋەس.
سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ كوميتەتى نيكوتينى بار ونىمدەرگە قاتىستى تەحنيكالىق رەگلامەنتتى ازىرلەدى. ياعني قازاقستاندا نيكوتينى بار ونىمدەردى 21-گە تولماعان جاستارعا اشىق تۇردە ساتۋعا تىيىم سالىنادى. ءبىراق ءبىر رەتتىك تەمەكى ازىرگە دۇكەندەردە ەمىن-ەركىن ساتىلىپ جاتىر. بۇل زاڭعا تومپاق كەلمەي مە؟ بالالار اراسىندا ۆەيپتىڭ جىلدام تارالۋىنا ءونىمنىڭ قولجەتىمدىلىگى تۇرتكى بولىپ وتىرعان جوق پا؟ ساراپشىلار وسىنداي پىكىردە.
«تەحنيكالىق رەگلامەنت بولماسا، بۇل ءونىمنىڭ ساپالى نەمەسە ساپاسىز ەكەنىن ءدوپ باسىپ ايتۋ قيىن. مەملەكەت تاراپىنان العاشقى قادام جاسالدى. ارنايى ستاندارت ازىرلەندى. ول مىندەتتى بولماسا دا تاۋاردى اكەلۋ كودى وزگەردى. ەندى بۇل ءونىم ەلگە نيكوتينى بار تاۋار رەتىندە كىرگىزىلەدى جانە اكسيز تولەنەدى. مەنىڭ ويىمشا، بۇل – ۇلكەن قادام»، - دەيدى «قازاقستان ۇلتتىق تۇتىنۋشىلار ليگاسىنىڭ» باسقارما ءتوراعاسى سۆەتلانا رومانوۆسكايا.
«بۇل ونىمدەرگە تەحنيكالىق رەگلامەنت ازىرلەۋ ۇدەرىسى بىر-ەكى ايدا تولىق شەشىلە قويمايدى»، – دەيدى ماماندار. نورماتيۆتىك قۇجاتتاردا كوپتەگەن قايشىلىقتار بار. ماسەلەن، حالىق دەنساۋلىعى تۋرالى كودەكستە تەمەكى ونىمدەرىن ارنايى سەرتيفيكاتسىز ساتۋعا تىيىم سالۋ تۋرالى جازىلعان. ءبىراق كاسىپكەرلەرگە بۇل سەرتيفيكاتتى الۋ مىندەتتى ەمەس كورىنەدى.
«ازىرگە بەكىتىلگەن تەحنيكالىق رەگلامەنت جوق. سوندىقتان كاسىپكەرلەردەن سايكەستىك سەرتيفيكاتىنىڭ نەمەسە دەكلاراسيانىڭ بولۋىن تالاپ ەتە المايمىز. دەگەنمەن ولار ءوز ونىمدەرىنىڭ ستاندارت تالاپتارىنا سايكەستىگىن تەكسەرۋگە قۇقىلى. ءقازىر بۇل تۇرعىدا سانەپيدباقىلاۋ كوميتەتى مۇمكىندىگىنشە وسى ۇلتتىق ستاندارتتاردى ەنگىزۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋدە. اككرەديتتەۋدەن وتكەننەن كەيىن بىزدەگى ۇلتتىق ساراپتاما ورتالىقتارى ۆەيپتەردەگى نيكوتين قۇرامىن انىقتاي الادى جانە مەملەكەتتىك باقىلاۋ شەڭبەرىندە ۆەيپتەرگە تىيىم سالۋ بويىنشا شارالاردى قولدانا الادى»، - ق ر دسم ازىق-تۇلىك ەمەس تاۋارلارعا تەحرەگلامەنتتەردى باقىلاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى روزالينا ەرمەكپايەۆا.
بيىل ءبىر رەتتىك ەلەكتروندى تەمەكى اكسيزدەلەتىن تاۋارعا اينالدى. ەندى مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى تەمەكى ونىمدەرىن تاڭبالاۋعا دايىندالىپ جاتىر. دەمەك، ول كونتارابندالىق جولمەن دە كىرمەيدى.
«تەمەكى ونىمدەرىن تاڭبالاۋ قاعيدالارىنا وزگەرىستەر ەنگىزىلىپ جاتىر. ول وزگەرىستەر كۇشىنە ەنگەننەن كەيىن ءبىز ەلەكتروندى تەمەكىلەردى تاڭبالاۋعا جاتقىزامىز. ياعني رەسپۋبليكاعا يمپورتتالعاندا ول ەلەكتروندى تەمەكىلەردە تاڭبا بولۋى كەرەك. ايتپەسە ەل اۋماعىنا كىرگىزىلمەيدى»، - دەيدى اكسيزدەردى اكىمشىلەندىرۋ باسقارماسىنىڭ باس ساراپشىسى نۇرداۋلەت ورىنتاي.
دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى نيكوتينى بار ەلەكتروندى تەمەكىگە ءۇشىنشى رەت تىيىم سالۋعا تىرىسۋدا. ولار مۇنداي ۇسىنىستى تاعى دا اشىق ۇكىمەتتىڭ سايتىندا جاريالادى. قۇقىقتىق ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ مالىمەتى بويىنشا 21-گە تولماعان جاستارعا نيكوتين ونىمدەرىن ساتقان كاسىپكەرلەردەن 6 ملن تەڭگە وندىرىلگەن. ەل ىشىندە وسىنداي 400-دەن استام قۇقىقبۇزۋشىلىق تىركەلگەن.