بىلەكتى، جۇرەكتى جاۋىنگەرلەر – ءبىزدىڭ قورعانىمىز
چەركاسوۆ دانييل يۋريەۆيچ – ق ر ۇلتتىق ۇلاننىڭ الماتىداعى «وڭتۇستىك» وڭىرلىك قولباسشىلىعىنا قاراستى 7552 اسكەري بولىمىندە جانار-جاعارماي قىزمەتىنىڭ باسشىسى، اعا لەيتەنانت، 25 جاستا. ونى كورگەن ادام بىردەن ورىسشا ءتىل قاتادى. ال ول جىلى جىميادى دا، قازاقشا جاۋاپ بەرەدى. سەبەبى، ول تازا قازاقشا سويلەيدى.
– دانييل، قازاقشانى قايدان، قالاي ۇيرەندىڭىز؟ قيىن بولعان جوق پا؟
– ەشقانداي قيىن بولعان جوق. سەبەبى، مەنىڭ وسكەن ورتام - قازاق. الماتى ىرگەسىندەگى قاراساي اۋدانىنا قاراستى بەكبولات اۋىلىندا تۋدىم. اۋىلدا قازاق مەكتەبىنىڭ تابالدىرىعىن اتتادىم. 9-سىنىپقا دەيىن سوندا ءبىلىم الىپ، رەسپۋبليكالىق اسكەري مەكتەپ-ينتەرناتىنا وقۋعا ءتۇستىم. ۇبت-نى دا قازاقشا تاپسىردىم. دوستارىم، اينالام تەگىس قازاق بولدى. سوندىقتان ەركىن سويلەيمىن. ءتىپتى، سەنەسىز بە، قازاقشا ويلاپ تۇرامىن. مەكتەپتە ديكتانت، شىعارما جازعاندا ورىس تىلىنەن «ۇشتىك» باعا الىپ قالاتىنمىن. شىنىمدى ايتسام، ورىس تىلىندە سويلەۋگە قىسىلاتىن كەزدەرىم كوپ، اكسەنتىم بار ويتكەنى.
– قازاقشا قانداي سوزدەردى ءجيى ايتاسىز؟
– ماحاببات. ۇلتتىق ۇلان. اسسالاۋماعالەيكۋم. نەگىزى، مۇسىلمانمىن (تاتار)، ءالحامدۋليللاھ!
– اسكەري ادام بولۋدى بالا كەزدەن ارماندادىڭىز با؟
– ءيا. قۇرلىق اسكەرى بولۋدى ارمانداعان بولاتىنمىن. اسكەري مەكتەپ-ينتەرناتتان كەيىن وعان تۇسە الماي قالدىم دا، «نارحوزدى» «اقپاراتتىق جۇيەلەر» ماماندىعى بويىنشا ءبىتىردىم. مىنە، ءقازىر ۇلتتىق ۇلاندا ءجۇرمىن. جالپى، قاي سالا بولسىن، جۇرەك قالاۋىمەن، اسقاق ارمانمەن كەلسەڭىز، تابىس تا، جەتىستىك تە، ابىروي-بەدەل دە ءسىزدى ءوزى-اق ىزدەپ تابادى دەپ ويلايمىن.
– مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ءسىزدى جەتىستىككە جەتكىزگەن نەمەسە الدەبىر تىعىرىقتان شىعارىپ العان ءساتى بولدى ما؟
– مەن ءتۇرلى ەتنوس وكىلدەرى اراسىندا وتەتىن بايقاۋلارعا ءجيى قاتىسامىن. قازاقشا ماقال-ماتەلدەردىڭ ءبىرازىن جاتتاپ الدىق بۇگىندە. ءان دە سالامىز. جۇلدەلەرىم دە از ەمەس. كەشە عانا سونداي ءبىر سايىسقا، دالىرەك ايتسام، ءوزىمىزدىڭ اسكەري ءبولىم اراسىندا وتكەن بايقاۋعا قاتىسىپ، 1-ورىندى يەلەندىم. جەتىستىكتەرىم دەپ وسىلاردى ايتۋعا بولاتىن شىعار. تاعى ءبىر جەتىستىگىم – قازاقتان كوپ دوس جيدىم. ءبارى ادال، اڭقىلداق، قوناقجاي، مەيىربان.
– دانييل، بۇگىندە اسكەر تۋرالى ءسوز بولعاندا سىني پىكىرلەر كوپ ايتىلادى. بۇل تۇرعىدا نە ايتار ەدىڭىز؟
– مەن ۆزۆود كومانديرى بولدىم. قازىرگىم – ەكىنشى اسكەري ءبولىمىم. قاراماعىمىزدا قانشاما سارباز، ۇلان بار. بىزدە ەشبىر كەلەڭسىز وقيعا تىركەلگەن ەمەس. ال الەۋمەتتىك جەلىلەردە جاريالانىپ قالاتىن كەيبىر ۆيدەوجازبالاردىڭ اق-قاراسىن ناقتى ايىرا الماي جاتامىز. ءومىر بولعان سوڭ ءتۇرلى ادام، ءتۇرلى مىنەز، ءتۇرلى كوزقاراس بار. اسكەر قاتارىنا قابىلدانعان بوزبالالاردى كەلگەن كۇننەن باستاپ كوزدەن تاسا ەتپەيمىز. اتا-اناسىنىڭ جانىنان ەندى عانا ۇزاپ، وتباسىلىق كومفورتتان شىققان بالالاردى بىردەن اسكەري ومىرگە سالىپ كەپ جىبەرمەيمىز، ولار الدىمەن اسكەري ورتاعا بەيىمدەلۋ كۋرسىنان وتەدى. جالپى، اۋىلدان شىققان جىگىتتەردەن ورلىك، قايسارلىق، ءتوزىم دەگەن قاسيەتتەر بىردەن بايقالىپ تۇرادى. ال اتا-اناسىنان تىم كوپ شەكتەۋ كورگەن، سىرتقا كوپ شىقپاعان نەمەسە ۇيكۇشىك، ەركەلەۋ بالالار اسكەري ورتاعا ۇيرەنىسە الماي قينالىڭقىراپ جاتادى. بىزدە «كۋراتورلىق جۇمىس» دەگەن بار، ءجۇزى سىنىق جۇرگەن نەمەسە كوڭىلى الدەنەگە الاڭداۋلى ساربازدى كورىپ، بايقاپ قالساق، بىردەن باۋىرعا تارتىپ، جەكە سويلەسىپ، ءوزىن مازالاعان نە نارسە ەكەنىن، نە ۇناماي جۇرگەنىن ەگجەي-تەگجەيلى سۇراپ، وتباسى جاعدايىن دا ءبىلىپ، اشىق اڭگىمەگە تارتامىز. پسيحولوگقا باعىتتايمىز. جالپى، ءار ساربازدى جەكە-جەكە باقىلاۋدا ۇستايمىز. سەبەبى، ءبىز ولاردىڭ باس اماندىعىنا جاۋاپتىمىز. دەگەنمەن، اسكەردىڭ اتى – اسكەر، بۇل ءۇي ەمەس. ءتارتىپ، تالاپ بارىنە ورتاق. جىگىتتىڭ بولمىسىنا سابىرلىق، توزىمدىلىك، شىدامدىلىق، قايسارلىق، باتىرلىق، باتىلدىق، بيىكتىك ءتان. «جامان ايتپاي، جاقسى جوق»، شەكارامىزعا جاۋ كەلىپ قالسا، ءبىزدى قورعايتىن بىلەكتى، جۇرەكتى جاۋىنگەرلەر! سول ۇدەدەن شىعا بىلسەك، ءبىزدىڭ تاۋەلسىز ەلدى ەشبىر جاۋ الا المايدى.
– الگىندە «ەڭ ءجيى ايتاتىن سوزدەرىڭىز» دەگەندە، «ماحاببات» دەپ قالدىڭىز، سىزدەي جىگىتتىڭ قالىڭدىعى دا بار شىعار، قازاقشا سويلەسەسىزدەر مە؟
– ءيا. قالىڭدىعىم قازاق قىزى. الداعى ۋاقىتتا شاڭىراق قۇرساق پا دەگەن نيەتىمىز دە بار.
– باقىتتى بولىڭىز، دانييل!