ەلىمىزدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ بۇكىل الەم حالقى مەن كوشباسشىلارىنا ارنالعان تاريحي مانيفەستى وسىدان تۋرا بەس جىل بۇرىن، 2016 جىلعى 31 ناۋرىزدا، ۆاشينگتون قالاسىندا وتكەن يادرولىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى سامميتتە جاريالاندى.
بۇل مانيفەست جاڭا عاسىردا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ باس اسسامبلەياسى مەن قاۋىپسىزدىك كەڭەسى سياقتى نەگىزگى ورگانداردا جوعارى رەسمي دەڭگەيگە يە بولعان ءبىرىنشى قۇجات رەتىندە تىركەلىپ، الەمنىڭ بارلىق مەملەكەتتەرىنە تاراتىلدى. بۇل قۇجاتتا ن. نازاربايەۆ الەمگە ءتونىپ تۇرعان سىن-قاتەردى، بولىپ جاتقان كەلەڭسىز وقيعالاردى ايتا كەلە، يادرولىق قارۋسىز الەم قۇرۋ بۇكىل ادامزاتتىڭ جانە بارلىق دۇنيە ءجۇزى ءۇشىن وزەكتى ماسەلە ەكەندىگىن ايقىنداپ بەردى.
ەلباسى قازاقستاننىڭ كوپ ۇلتتىڭ باسىن قوسقان، بەيبىتشىلىگى جاراسقان، بىرلىگى مەن تىرلىگى تۇتاسقان مەملەكەت ەكەنىن پاش ەتىپ قانا قويماي، مەملەكەتىمىزدىڭ جارقىن بولاشاعى ءۇشىن ءوزىنىڭ ەركىمەن سەمەي يادرولىق سىناق پوليگونىن جاپقانىن ايتىپ، ادامزاتقا «ححI عاسىر. سوعىسسىز الەم» اتتى باعدارلامانىڭ قاجەتتىگىن ورتاعا سالدى. ەلباسىنىڭ «قازىرگى كەزدەگى بىردە-بىر سوعىستا جەڭىمپاز بولمايدى جانە بولا دا المايدى، وندا ءبارى دە جەڭىلەدى» دەپ ايتقان تۇجىرىمى الەم جۇرتشىلىعىن جانە مەملەكەت باسشىلارىن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىككە شاقىراتىنى ءسوزسىز. ويتكەنى بۇگىنگى تاڭدا دۇنيە ءجۇزىنىڭ 40-تان استام مەملەكەتىندە يادرولىق قارۋ بار جانە ونىڭ سانى 13 مىڭنان اسادى. ولاردىڭ ءبارى ءبىر مەزگىلدە قولدانىلعان جاعدايدا جەر شارىنىڭ بولاشاعىنا ادامزاتتىڭ قاپەرىنە دە كىرىپ شىقپايتىن قاتەر تونەتىنى بەلگىلى. ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىز پوليگون جابۋدان باستاپ، ءوزىنىڭ بەيبىتسۇيگىش ەل ەكەنىن تانىتا وتىرىپ، ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ اۋماعىندا يادروسىز ايماق قۇرۋعا قول جەتكىزدى. قازىرگى تاڭدا قازاقستان يادرولىق نىساندارى مەن ماتەريالدارى ەڭ جوعارى قاۋىپسىزدىك جاعدايىنا جەتكىزىلگەن 20 ەلدىڭ قاتارىنا كىرىپ وتىر. ونى مەن ءوزىم شىعىس قازاقستان وبلىسىندا ءىسساپاردا بولعاندا كوزىممەن كوردىم.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ دۇنيە جۇزىنە يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋدىڭ بىردەن ءبىر جولى رەتىندە تومەن بايىتىلعان ۋران بانكىن قۇرۋ جوباسى قولداۋ تاۋىپ، ىسكە اسىرىلدى. بۇل جەردە ايتا كەتەتىن ءبىر كورسەتكىش – قازىرگى كەزدە ەلىمىز دۇنيەزۇزىلىك يادرولىق قاۋىمداستىقتىڭ (WNA) ساراپتاماسىنا سايكەس ۋران كەنىن وندىرۋدە الەمدە ءبىرىنشى ورىندى يەلەنسە، ونىڭ جەراستى قورى بويىنشا ەكىنشى ورىندا تۇر.
جالپى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆتىڭ جاhاندىق سوعىستى بولدىرماۋ، مەملەكەتارالىق قاقتىعىستاردى ديپلوماتيالىق جولدارمەن شەشۋ، يادرولىق قارۋدان باس تارتۋ، بەيبىتشىلىك پەن تاتۋلىق باستامالارى مەن ۇسىنىستارى جانە دە مەملەكەت اراسىنداعى كەلىسپەۋشىلىكتەردىڭ ورىندى شەشىمدەرى مەن كەڭەستەرىن قابىلداپ، الەم كوشباسشىلارىنىڭ اراسىنان ءاردايىم قولداۋىن تاۋىپ كەلەدى. وعان بارلىعىمىز كۋامىز - نۇرسۇلتان نازاربايەۆقا يادرولىق قارۋسىز الەم سالاسىنداعى سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن حالىقارالىق ۇيلەسىمدىلىك پەن توزىمدىلىك باستاماشىلىعى مەن باسقا دا ەڭبەكتەرى بيىك باعالانىپ جيىرماعا جۋىق حالىقارالىق ماراپاتتىڭ بەرىلۋى بۇكىل ەلىمىز ءۇشىن ۇلكەن ماقتانىش. ولاردىڭ ىشىندە ۇلىبريتانيانىڭ «اۋليە ميحايل مەن اۋليە گەورگيي وردەنىنىڭ ۇلكەن كرەسى»، جاپونيانىڭ «ۇلكەن تاسپاداعى حريزانتەما» وردەنى، امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ «يادرولىق ءقاۋىپتى بولدىرماۋ باستاماشىلىعىنداعى سىڭىرگەن ەڭبەگىن قادىرلەۋ» سىيلىعى، «حيروسيما قالاسىنىڭ ەرەكشە قۇرمەتتى ازاماتى» اتاقتارى مەن كوپتەگەن ماراپاتتار بار.
بۇل مانيفەستە ەلباسى اعىمداعى عاسىردا بولاشاق ۇرپاقتىڭ تاعدىرى مەن جارقىن كەلەشەگىنە الاڭداۋشىلىق بىلدىرەتىنىن ايتادى. قازاقستاننىڭ وركەندەۋى دۇنيەجۇزىندەگى الدىڭعى قاتارلى 30 مەملەكەتتىڭ تىزىمىنە ەنۋى كەلەشەكتەگى جاستاردىڭ قولىندا ەكەنىن ايتىپ، ەلىمىزدە ولاردىڭ تەرەڭ ءبىلىمدى بولۋلارىنا بارلىق مۇمكىنشىلىكتەر مەن جاعدايلار جاسالىنعان. ءبىزدىڭ جاستارىمىز ەرتەڭگى كۇنگى مەملەكەت باسشىلارى، قورعانىس كەمەڭگەرلەرى جانە ءتۇرلى يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالىق سالالاردىڭ تۇتقاسىن ۇستايتىن ازاماتتار بولادى. تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىزدىڭ بۇكىل دۇنيەجۇزىنە ارنالعان مانيفەستىن تەرەڭىنەن ءتۇسىنىپ، بەرەكە بىرلىك پەن بەيبىت ءومىر ءسۇرۋ جولىندا، ونى جۇزەگە اسىرۋعا وسكەلەڭ ۇرپاق بار كۇش-جىگەرىن سالۋى كەرەك دەپ ويلايمىن.
ەلىمىز امان، ىرگەمىز تىنىش بولىپ، شاڭىراعىمىز شاتتىققا بولەنسىن!