ءححى عاسىر. جاھان. بولاشاق كۋلتى.
باسقا الەم، باسقا زامان، باسقاشا ادامزات. بۇل وتكەن مەن بۇگىن جانە بولاشاقتىڭ كونسەپسياسى. كوز الدىمىزدا الەم وزگەرىپ بارادى. سوڭعى 2 جىل پاندەميا جاعدايىندا وتۋدە. بۇرىن مۇلدەم ويلاماعان جاڭاشا كەزەڭگە قادام باستىق. جاڭالىق كوپ. دۇنيەنىڭ ءبىر شەتىندە يلون ماسك عالامدى تاڭداندىرۋدا. دۇنيەدەگى ەڭ باي ادام Amazon كومپانياسىنىڭ يگەسى دجەف بەززوس بولدى. بىزدەر كورەتىن جاڭاشىلدىق ءالى الدا بولماق. بىزدەر وسى باعىتتا ءبىرشاما وي تەربەپ، زەردەلەپ، جۇيەلەپ، پايىم-پاراساتتى تۇردە وي-تالقىلاۋدى ءجون سانادىق.
الەمدى تۇگەل كورسە دە،
التىن ۇيگە كىرسە دە،
اسپاندا جۇلدىز ارالاپ،
اي نۇرىن ۇستاپ مىنسە دە،
– قىزىققا تويماس ادامزات! - دەپتى بۇحار جىراۋ بابامىز. تاۋىپ ايتىلعان ءسوز. ارادان جىلدار جىلجىپ، ساعات سۋداي اعىپ، تاعاتسىز مينۋتتار وتسە دە وزەكتى بولۋدا.
تاريحتا تالاي دانىشپان ءوتتى. سوناۋ ەجەلگى ريم يمپەرياسى جارتى الەمگە اتاعى شىقسا دا، ونىڭ دا دارمەنى تۇگەسىلدى. ەۋرازيا كونتينەنتىن تۇگەلدەي ۋىسىندا ۇستاعان عۇن، ساق بەرىسى تۇركى پاتشالىقتارى دا ءوز ورنىن تاريح ساحناسىنان بوساتتى. شىڭعىسحان كۇللى دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىردى. ءامىر تەمىر ونىڭ ءىزىن جالعادى. الەمدىك وركەنيەتتە ءوز قولتاڭباسىمەن وسمان يمپەرياسى بيلىك قۇردى. وسى اتالعانداردىڭ ءبارى ءبىر-بىر دۇلەي داۋىلداي ەسىم. بىرەگەي تۇلعا. ارىسىن اركىم ءوز قيالىنىڭ شارىقتاۋ شەگىنشە ويلار. بالكىم سىنار. مۇمكىن ماداقتار!!!
جەر پلانەتاسى ادامزات پەن تابيعاتتىڭ ۇيلەسىمىنەن تۇرادى. مۇنى ساقتاۋ، قاستەرلەۋ پارىز. مۇنسىز تىرشىلىك جوق. تابيعات ادامعا، ادام بالاسى تابيعاتقا زارار بەرمەگەنى حاق. ءبىرىنشى تابيعي قۇبىلىس بولۋى ىقتيمال. دەسە دە، ءشوپتىڭ باسىن جەل قيمىلداتپاسا، ءشوپ قوزعالىپ نەسى بار؟!
ءححى عاسىر
بىزدەر مۇلدە باسقاشا جاعدايدا عۇمىر كەشۋدەمىز. ال ءححى عاسىردى ارپالىس ءداۋىرى دەر ەدىم. نەگە؟ سەبەبى ادامزاتتىڭ ءبىر ۋاقىتتا مۇنشالىقتى باسقا ارناعا بۇرىلۋى كۇتپەگەن سەنساسيا. پاندەميا ءبىزدى وزگەرتتى. باسقالاي ءومىر ءسۇرۋ داعدىسىن كورسەتتى. كولىك-لوگيستيكا، ساتۋ، ساتىپ الۋ، ماركەتينگ، مەنەدجەمەنتتىڭ نە ەكەندىگىن ۇيرەتتى. ەڭ نەگىزگىسى «ونلاين» تەرمينىنە جان ءبىتىردى. بۇرىنعىداي جۇمىسقا جەگىلىپ، تاڭنان كەشكە دەيىن وتىرۋدىڭ اسا قاجەت ەمەستىگىن ۇعىندىردى. ءبىر ادام ءبىر مەزەتتە ءوزىنىڭ قولىنداعى سمارتفون، كومپيۋتەر ارقىلى جۇمىس اتقارا الاتىنىن ءتۇسىندى. ءتىپتى ۇيدە وتىرىپ، سەرۆيستىك قىزمەتتەردىڭ وڭاي ءارى تەز الىناتىنىن ءبىلدى. سوعان بەيىمدەلىپ قالدى. بۇرىنعىداي مەكەمە، كەڭسە جاعالاۋدىڭ قاجەتى شامالى. باستىسى ينتەرنەتتى ءتيىمدى پايدالانا الساڭىز بولعانى. ارجاعىندا ءبارى قولجەتىمدى. اسىرەسە، بانكتەگى ەسەپ شوتتى ءبىلۋ ءۇشىن بانكومات، تەرمينال ىزدەمەيسىز. ءبارى «ونلاين» بايلانىسپەن جۇزەگە اسادى. ءبىر ساتتە بىرنەشە ىسپەن اينالىسۋعا مۇمكىنشىلىك تۋدى. بۇل ءبىر باسقا الەم، باسقا زامان.
اقش، ەۋروپا، جاپونيا، جۇڭگو الەمنىڭ الدىندا شىققالى قاي زامان. دەسە دە، ەندى دۇنيەجۇزىلىك قارجى، بيزنەس، ەكونوميكا سالاسىنا جاڭا اتاۋلار قوسىلۋدا. بۇگىندە جەرورتا تەڭىزى جاعالاۋىنداعى اراب امىرلىكتەرى، تۇركيانىڭ قارقىنى ايرىقشا. قۇتتى دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا تۇسكەندەي اسەر قالدىرادى. ول سولاي دا. بىرتىندەپ پوستكەڭەستىك ەلدەرگە تامان قارىشتاپ وركەندەۋدىڭ لەبى كەلىپ جاتقانداي. ياعني بىزدەرگە ويىستى. سونىڭ ىلگەرىسىندە قازاق ەلى بار. كۇن وتكەن سايىن وركەنيەت كوشىنىڭ ىعىن باعىپ، قارجىنىڭ قاي سالادان ءوندىرىلىپ جاتقانىن باعامداۋدا جانە سول باعىتتا وڭتايلى جۇمىس اتقارۋدا. قازاقستان ەۋروپا مەن ازيانى جالعاپ تۇرعان التىن كوپىر. ەڭ نەگىزگىسى وسىنى ارمەن قاراي جالعاي بەرۋ كەرەك. بىزدەر ارقىلى جۇك تاسىمالى جاسالادى. باتىس ەۋروپا، باتىس جۇڭگو ءاۆتودالىزى ءوتىپ جاتىر. وسى مەگاجوبانىڭ ەداۋىر بولىگى ءبىزدىڭ تاراپقا تيەسىلى. سوندىقتان وسىنىڭ ءبارىن ۇدايى ويلاستىرىپ، قارجى ءتۇسىرۋ جايىن پىسىقتاي بەرگەن ءجون. سولاي جاسالىپ تا جاتىر. قاراپ باعامدار بولساڭىز، مۇنىڭ بارلىعى ەلدىڭ الەۋەتىن كوتەرەتىن وتە ءتيىمدى دۇنيەلەر سانالادى.
بولاشاق كۋلتى
بولاشاق – باسى ىستەگەننىڭ قولىندا. سول ادام كۇللى ادامزاتتى باسقارادى. بيلەيدى. ءامىرىن جۇرگىزەدى. بۇل – شىندىق! اۋىسپالى ماعىنادا وي تەربەگەندە – وسىلاي. نوبەل سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى ميتەو كاكۋ بولاشاقتاعى الەمنىڭ الدىندا ءبىرقاتار وزگەرىس بولاتىنىن ايتۋدا. جاپون تەگىنەن شىققان فۋتۋرولوگتىڭ ايتۋىنشا، وسى كۇنگى قولدانىستا جۇرگەن ءبىرقاتار ماماندىقتار ماڭىزدىلىعىن جويماق. ماسەلەن، جاقىندا شەتەلدىك جۋرنالداردىڭ بىرىنەن «كوۆيد-كەڭەسشى»، «مەديسينا مەنەدجەرى»، «نانوتەحنولوگ» ت.ب كاسىپتەردىڭ پايدا بولاتىنىن كوزىمىز شالدى.
ءبىزدىڭ ويىمىزشا، كەلەشەكتە بەلگىلى ءبىر مەكەمەگە بارىپ، وندا 8-9 ساعات جوعالتۋدىڭ قاجەتى بولمايدى. كومپيۋتەرمەن اتقارىلاتىن ىستەردىڭ ءبارى قولجەتىمدى ءارى ونلاين فورماتتا بولماق. اسىرەسە، اقشا اۋدارىم، قىزمەتكە تۇرۋدا ۇلكەن وزگەرىس ورىن الادى. بۋحگالتەريا، كادر، ت.ب قۇجاتتارمەن جۇمىس تۇگەلدەي كومپيۋتەرلىك جۇيەگە اۋىسادى. تيراجبەن شىعاتىن باسپا ءسوز ورىندارىنىڭ ورنىن ەلەكتروندى مەديا باسادى. مەملەكەتتىك قىزمەتتەر تەك ەلەكتروندى تۇردە الىنادى. قاجەتتى قۇجاتتى ۇيدە وتىرىپ الا بەرەتىن جاعدايعا جەتەسىز.
وسىنىڭ ەكىنشى جاعى بار. ەندى قوزعالىس ازايماق. فيزيكالىق ىس-ارەكەتتەردى ادامدار تەك فيتنەس-جاتتىعۋ، ت.س.س. زالدارىندا جاساۋى بەك مۇمكىن. ەسەسىنە، ۋاقىت مولىراق بولادى. دەگەنمەن سمارت قۇرىلعىعا بايلانعان ۋاقىت بولماق. مۇنى ناعىز جاھاندانۋ كەزەڭى دەيمىز.
ءتۇيىن
الگىندە ادەيى ارىدەن تامىر الىپ باستادىق. ءبىرشاما تاريحتى قوزعادىق. قىسقا دا نۇسقا ايتىپ وتتىك. ءاربىرى توم-توم روماننىڭ باستاۋى دەسەك تە، ارتىق ەمەس. بۇگىنگى ءححى عاسىرعا توقتالدىق. بۇل عاسىر الەمدى وزگەرتكەن عاسىر بولىپ تاريحتا قالادى. بۇعان دەيىنگى ءداستۇرلى ءومىر ءسۇرۋدىڭ كەزەڭى اياقتالىپ، جاڭا زامانعا قادام باسقان ۋاقىتتىڭ باستالعان جول ايرىعى رەتىندە ادامزات ەسىندە ماڭگى قالادى. ال بولاشاق بىزدەر ەكشن فيلمدەردەن كورگەن شىتىرمان وقيعاعا تولى بولارى انىق. اسپاندا ادامدار نەشە ءتۇرلى قۇرىلعى، سمارت ترانسپورت، ماشينانىڭ كومەگىمەن ۇشۋ دارەجەسىنە جەتەدى. 100 جىل ۋاقىت، 10 جىلدىڭ، ءتىپتى، ودان دا از ۋاقىت كولەمىندە ءوتۋى عاجاپ ەمەس.
ادامزات ءۇشىن وتكەن تاريح. بۇگىنىم تىرشىلىك جاساماق ماقساتتا. بولاشاق - ارمان جانە ۇلكەن مۇمكىندىك. بىزدەر ءۇش كەزەڭدى زەردەلەي كەلە توپتادىق. كەلەلى ويلاردى ورتاعا سالدىق. از-كەم بولاشاققا كوز جىبەردىك. مەنىڭشە، بولجام ايتتىق دەسەك تە، ارتىق ەمەس شىعار.