ول ۆيرۋس جۇقتىرعان نەمەسە بايلانىستا بولعان ادامداردىڭ قوعامدىق ورىندارعا بارۋىنىڭ الدىن الۋعا، شاعىن جانە ورتا بيزنەس جۇمىسىن قالپىنا كەلتىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتايەۆ كەشە «الماتى» تەلەارناسىنداعى ءداستۇرلى Akimat LIVE باعدارلاماسىنا ونلاين رەجيمدە قوسىلىپ، تىكەلەي ەفيردە الماتىلىقتاردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى. ءسوزدىڭ ءالقيسساسىن ەپيداحۋال جايلى باستاعان قالا اكىمى جاعدايدىڭ كۇردەلىلىگىنە «دەلتا» شتامى سەبەپشى ەكەنىن ايتتى. سول سەبەپتى دە، ۆاكسينا الۋ قارقىنىن باياۋلاتپاعان ءجون ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى.
قالادا سوڭعى تاۋلىكتە كوروناۆيرۋس ينفەكسياسىن جۇقتىرعان 1493 جاعداي تىركەلدى قالامىزدا ەپيداحۋالدىڭ كۇردەلى ەكەنىن ەستىپ، كورىپ وتىرمىز. ءتىپتى، باسپا ءسوز بەتتەرىندە دە حابارلاۋدامىز. بۇنىڭ ءبارى تۇرعىنداردى ۆيرۋستان ساقتاندىرۋ ماقساتىندا ىستەلىپ جاتقان جۇمىسىمىز.
قازىرگى تاڭدا 2 ميلليون الماتىلىقتاردىڭ ىشىندە 115 مىڭ تۇرعىننىڭ ۆيرۋستى جۇقتىرعانى بەلگىلى بولدى. بۇل دەگەنىمىز، قالا تۇرعىندارىنىڭ 5/7 پايىزىن كورسەتەدى. كورسەتكىش قالا ءۇشىن تىم كوپ ەكەندىگىن بايقاۋعا بولادى. بىلتىر اۋىرعان ناۋقاستاردىڭ بيىل دا اۋىرىپ جاتقانىن كورىپ جاتىرمىز، ونىڭ باستى سەبەبى، ادامداردىڭ «دەلتا» شتامىن جۇقتىرىپ الۋى. بۇگىندە قالامىزدا "دەلتا" شتامىنا قاتىستى كۆي دەرتى ۋشىعىپ تۇر. سوڭعى 7 كۇن ىشىندە كۆي-دىڭ سيمپتومدى اۋرۋلارىنىڭ ۇلەس سالماعى وسكەن. 10 تامىزدا كوروناۆيرۋس ينفەكسياسىنىڭ 1493 جاعدايى تىركەلدى، ونىڭ ىشىندە 1397 جاعداي سيمپتومدى. انىقتالماعان پنيەۆمونيانىڭ 7 جاعدايى انىقتالعان. تاۋلىكتىك ءوسىم 1،2%، رەپرودۋكتيۆتىلىك سانى 1،010 قۇرايدى. سونداي-اق، بۇگىندە 11 908 ناۋقاس ۇيدە، امسك مەن تەلەمەديسينا ورتالىعىنىڭ ءموبيلدى توپتارىنىڭ باقىلاۋىندا، ولاردىڭ 539-ى سيمپتومسىز، 10839-ى جەڭىل، 251ء-ىنىڭ جاعدايى ورتاشا اۋىر. ستاسيونارلىق ناۋقاستاردىڭ جالپى سانىنان 1220 ناۋقاس ينفەكسيالىق ستاسيونارلاردان شىعارىلىپ، امبۋلاتوريالىق باقىلاۋعا جانە وقشاۋلانۋعا جىبەرىلدى.
مەكتەپتەر مەن بالاباقشالار «Ashyq» جوباسىنا 100% قوسىلعان جانە 1 قىركۇيەكتەن باستاپ وسى جۇيەدە جۇمىس جاساۋعا دايىن.
جۇيە بارلىق وقۋ ورىندارىندا ەنگىزىلگەن، مۇعالىمدەر، قىزمەتكەرلەر جانە اتا-انالار دا پايدالانا الادى. شاھارداعى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، ونىڭ ىشىندە ءبىلىم بەرۋدەگى جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ عىلىمي-ادىستەمەلىك ورتالىعى، «الماتى دارىنى» دارىندى بالالار مەن دارىندى جاستاردى انىقتاۋ مەن قولداۋ ورتالىعى، قالالىق دەنە شىنىقتىرۋ مەن سپورتتىڭ وقۋ-تاجىريبەلىك ورتالىعى، مەملەكەتتىك بالاباقشالار مەن مەكتەپتەر، كوللەدجدەر، ينتەرناتتار، قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارى 100% ۆاكسينالانعان. بۇل ۇيىمداردا بارلىعى 36 825 ادام جۇمىس ىستەيدى، 32 113 ادام ەكپە ەكتىرگەن. سونداي-اق، جەكە بالاباقشالاردىڭ ۇجىمدارى 100%، جەكەمەنشىك مەكتەپتەر 85%، قوسىمشا ءبىلىم بەرەتىن جەكە ۇيىمدار 58% ەكپە سالدىرعان. وفلاين فورماتتا باستالۋى ءتيىس جاڭا وقۋ جىلى قارساڭىندا وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەر اراسىندا جۇقتىرۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن ەكپە الۋ وتە ماڭىزدى ەكەندىگىن ايرىقشا اتاپ وتكەن ءجون بولار.
***
باقىتجان ساعىنتايەۆ قالاداعى ەپيداحۋال جاعدايىمەن تانىستىرىپ وتكەننەن كەيىن، ادەتتەگىدەي، شاھار باسشىسى مەن الماتىلىقتار اراسىندا ءداستۇرلى سۇراق-جاۋاپ ءۇردىسى ءوربىدى. قاجەت كەزدە ەفيرگە ءتيىستى سالا باسشىلارى ونلاين قوسىلدى. قالا اكىمى تۇرعىنداردى تولعاندىرعان ساۋالدارعا جان-جاقتى، تولىققاندى جاۋاپ بەردى.
سۇراق:
– مەن بوستاندىق اۋدانىنىڭ تۇرعىنىمىن. ساتبايەۆ–جاروكوۆ، اۋەزوۆ–جاندوسوۆ كوشەلەرىنىڭ ورامىنداعى ۇيلەر قايتا جاڭعىرتىلا ما؟ رەنوۆاسيا باعدارلاماسىنا ىلىگە مە؟ ىلىككەن جاعدايدا قۇرىلىس جۇمىستارى قاي جىلى باستالادى؟ مۇنىڭ انىق-قانىعىن قاي جەردەن بىلە الامىز؟
باقىتجان ساعىنتايەۆ:
– اتالعان كوشەلەردە (ساتبايەۆ– جاروكوۆ–اۋەزوۆ–جاندوسوۆ) 2021–2025 جىلدارعا ارنالعان تۇرعىن ءۇي قورىن جاڭارتۋ باعدارلاماسىنا جاتاتىن، پايدالانۋ مەرزىمى وتكەن 11 ءۇي بار. قازىرگى ۋاقىتتا ينۆەستورلار تارتۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. قونىس اۋدارۋ جانە بۇزۋ مەرزىمدەرى تۋرالى قوسىمشا حابارلاناتىن بولادى. سونىمەن قاتار، قوسىمشا سۇراقتار تۋىنداعان جاعدايدا، ءسىز «الماتى «اكك» اق-نىڭ ەلەكتروندىق پوشتاسىنا (info@spkalmaty.kz – رەد.) جازباشا تۇردە حابارلاسا الاسىز نەمەسە كولل-ورتالىققا 2810 نومىرىنە ۇيالى تەلەفوننان، + 7 (727) 356-02-80 نومىرىنە قالالىق تەلەفوننان قوڭىراۋ شالۋعا بولادى.
بۇگىندە الماتىدا 1400-دەن استام ەكى قاباتتى ەسكى ۇيلەر بار. مۇنداي تۇرعىن ۇيلەردىڭ جارتىسىنان كوبى تۇركسىب، بوستاندىق جانە جەتىسۋ اۋداندارىندا ورنالاسقان.
ەسكى تۇرعىن ءۇي پروبلەماسىن شەشۋ ماقساتىندا 2021 جىلى 19 اقپاندا الماتىدا تۇرعىن ءۇي قورىن رەنوۆاسيالاۋدىڭ 2021–2025 جىلدارعا ارنالعان باعدارلاماسى بەكىتىلدى. ونىڭ شەڭبەرىندە جالپى اۋدانى 2،3 ملن. شارشى مەتر 708 ەسكى ءۇيدى نەمەسە 6637 پاتەردى بۇزۋ جانە 683 ءۇيدى نەمەسە 34 605 پاتەردى سالۋ كوزدەلگەن.
باعدارلاما ەكى تەتىك ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. ءبىرىنشىسى – جەكە ينۆەستورلاردى تارتا وتىرىپ ىسكە اسىرىلاتىن قولدانىستاعى جانە جوسپارلانعان رەنوۆاسيالاۋ جوبالارى. ونىڭ شەڭبەرىندە 458 ءۇيدى نەمەسە 4057 پاتەردى بۇزۋ جانە جالپى اۋدانى 1،8 ملن. شارشى مەتر 520 ءۇيدى نەمەسە 27 451 پاتەردى سالۋ كوزدەلگەن، ونىڭ ىشىندە 83 ءۇيدى رەنوۆاسيالاۋدى اكىمدىك جەكە ينۆەستورلارمەن بىرلەسىپ جانە 197 ءۇيدى جەكە قۇرىلىس سالۋشىلارمەن ءوز بەتىنشە ىسكە اسىرادى.
ينۆەستورلارمەن بىرلەسكەن قىزمەت تۋرالى جاسالعان 12 شارت شەڭبەرىندە 1662 پاتەردەن تۇراتىن 185 ءۇيدى بۇزۋ، جالپى اۋدانى 637 446 شارشى مەتر بولاتىن 172 تۇرعىن ءۇي، 10 652 پاتەر سالۋ جوسپارلانۋدا. ينۆەستيسيانىڭ جالپى سوماسى 188،7 ملرد. تەڭگەنى قۇرايدى.
اعىمداعى جىلدىڭ باسىنان بەرى ينۆەستورلار ءوز بەتىنشە جانە اكك-مەن بىرلەسىپ 14 ەسكى ءۇيدى (126 پاتەر) بۇزدى. اتاپ ايتقاندا: جەتىسۋ اۋدانىندا – 68 پاتەرلى 8 ءۇي، تۇركسىب اۋدانىندا – 27 پاتەرلى 2 ءۇي، بوستاندىق اۋدانىندا – 31 پاتەرلى 4 ءۇي. سونداي-اق، تۇركسىب اۋدانىنداعى ءبىر ەسكى ءۇيدى (16 پاتەر) بۇزۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.
ەكىنشى تەتىك – 50 ملرد. تەڭگە مولشەرىندە بيۋدجەت قاراجاتىن تارتۋ ەسەبىنەن جوبالاردى ىسكە اسىرۋ. بۇل 250 ينۆەستيسيالىق تارتىمسىز ءۇيدى نەمەسە 2580 پاتەردى بۇزۋعا جانە اۋدانى 500 مىڭ شارشى مەتر 163 ءۇي نەمەسە 7154 پاتەر سالۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ونىڭ ىشىندە 70 ءۇي قىزىل سىزىقتا، 59 ءۇي سۋ قورعاۋ ايماعىندا ورنالاسقان جانە 143 ءۇي اپاتتىق جاعدايدا تۇر.
بۇگىنگى تاڭدا الماتى قالاسىندا ساۋلەت كەلبەتىن قالىپتاستىرۋ جانە الەۋەتتى ينۆەستورلاردى ىزدەۋ ەرەجەلەرىنە سايكەس، تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەردى تالداۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. بەيىندى مينيسترلىكتەرمەن بىرگە رەنوۆاسيا جوبالارىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن جىل سايىن 10 ملرد. تەڭگە مولشەرىندە قارجى ءبولۋ ماسەلەسى پىسىقتالۋدا.
سۇراق:
– الاتاۋ اۋدانىنداعى مەتروسترويەۆسكايا، ۋست-كامەنوگورسكايا، بەلومورسكايا جانە باسقا كوشەلەر قاشان اسفالتتالادى؟
باقىتجان ساعىنتايەۆ:
– قالاعا قوسىلعان شاعىناۋدانداردىڭ ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ اياسىندا سوڭعى جىلدارى بىرنەشە ءجۇز شاقىرىم سۋ قۇبىرى جەلىلەرى سالىندى. 2022 جىلعا دەيىن قالانىڭ بارلىق اۋماعى ورتالىقتاندىرىلعان سۋمەن قامتاماسىز ەتىلەدى. بۇگىندە قالاعا قوسىلعان شاعىناۋدانداردا، سونىڭ ىشىندە الاتاۋ اۋدانىندا ينجەنەرلىك جەلىلەردى جۇرگىزۋ جۇمىستارى جالعاسۋدا. ماسەلەن، رايىمبەك كوشەءسىنىڭ سولتۇستىگى، كازاكوۆ–برودسكيي كوشەسىنىڭ باتىسى، رىسقۇلوۆ كوشەسىنىڭ وڭتۇستىگى، سوقپاقبايەۆ كوشەسىنىڭ شىعىسى اۋماعىنداعى تۇرعىن ءۇي ءماسسيۆى ءۇشىن سۋ قۇبىرى جانە كارىز جەلىلەرىنىڭ قۇرىلىس-مونتاجداۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ ماقساتىندا 2017 جىلى 25.08.2019 جىلعا دەيىن «كەرەگەتاسسومراپۋ LTD» جشس-مەن شارت جاسالدى.
شارت مىندەتتەمەلەرىنىڭ نەمقۇرايلىلىعى مەن تيىسىنشە ورىندالماۋىنا بايلانىستى «كەرەگەتاسسومراپۋ LTD» ج ش س قۇرىلىس كومپانياسى سوت شەشىمىمەن اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلىپ، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋعا ىقىلاسسىز قاتىسۋشىلاردىڭ تىزىلىمىنە ەنگىزىلدى.
جوعارىدا اتالعان مەردىگەرلىك ۇيىممەن جاسالعان شارت بۇزىلدى. باستالعان جۇمىستاردى ءوز قاراجاتى ەسەبىنەن اياقتاۋ قاجەتتىلىگى تۋرالى شاعىم جولداندى. قۇرىلىس جانە سوت تالقىلاۋلارى كەزىندە تۇرعىندار ۋاقىتشا قولايسىزدىقتارعا تاپ بولدى. بۇگىنگى كۇنى «الماتى سۋ» مكك كۇشىمەن نىساندى جىل سوڭىنا دەيىن اياقتاۋ ماسەلەسى قاراستىرىلۋدا. تۇرعىنداردان قولايسىزدىق ءۇشىن كەشىرىم سۇرايمىز.
سۇراق:
– جاقىندا Rixos قوناقۇيىندە كارانتيندىك شارالاردى بۇزۋ جاعدايى تىركەلگەن. وندا ورتالىق سيناگوگانىڭ بۇقارالىق شاراسى ءوتتى. وسىعان وراي قانداي جازالاۋ شارالارى جۇرگىزىلدى؟
جانداربەك بەكشين:
– ءبىز ورتالىق سيناگوگاعا قارسى حاتتاما تولتىردىق، الايدا Rixos قوناقۇيىنە قاتىستى ايتار بولساق، ءتيىستى اۋداننىڭ مونيتورينگتىك توبى زاڭ بۇزۋشىلىقتى راستايتىن قۇجاتتاردى بىزگە تاپسىرۋى ءتيىس. ولاردان باياناتتى كۇتىپ وتىرمىز. قولىمىزعا قۇجاتتار تۇسكەن بويدا ءتيىستى شارالاردى قولعا الىپ، ايىپپۇل سالامىز.
سۇراق:
– بوستاندىق اۋدانىندا روزىباقييەۆ، شتراۋس، ەسقارايەۆ پەن رادوستوۆەس كوشەلەرىنىڭ اۋماعىندا ب.ز.د. V عاسىرعا جاتاتىن ساق قورعاندارى ورنالاسقان. وندا اكىمدىك ساق مادەنيەتىنىڭ ورتالىعىن (اسپان استى مۋزەي) سالۋدى جوسپارلاعان بولاتىن. بۇل جوبا جالعاسىن تابا ما؟
باقىتجان ساعىنتايەۆ:
– ءيا، ارينە. جوبالاۋشىلارمەن ءبىراز تۇسىنىسپەۋشىلىكتەر ورىن العانىمەن، ەسكيزدىك جوبا ماقۇلداندى. جاقىندا ولارمەن بارلىق كەلىسسوزدەر اياقتالادى دەپ سەنەمىز. كەلەسى جىلى جوبانى ىسكە اسىرۋدى قولعا الامىز. بۇل اۋماقتا جاڭا ۇيلەر سالىنىپ، حالىقتىڭ سانى ارتتى. كەلەشەكتە مادەني ورتالىق تۇرعىندارعا ارنالعان قوعامدىق ورىنعا اينالادى دەپ ويلايمىن.
سۇراق:
– جەتىسۋ اۋدانى، ۆورونەجسكايا، 16 كوشەسىندە كارىز جۇيەسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن جولدى قازعان بولاتىن. سالدارىنان جولدار سول كۇيىندە تۇر. قاشان جوندەۋ جۇمىستارى اياقتالادى؟ جولعا اسفالت توسەلە مە؟
گۇلنار كوكەبايەۆا:
– بۇل جەردە جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن سۋجۇيەلەرىن وتكىزۋ جۇمىستارى اياقتالعاننان كەيىن جاڭا اسفالت توسەلەدى. مەردىگەر كومپانيالار جۇمىستارىن ۋاقىتىلى اياقتايدى.
Akimat LIVE باعدارلاماسىن قورىتىندىلاعان باقىتجان ساعىنتايەۆ تۇرعىنداردى تولعاندىرعان سۇراقتاردىڭ بارلىعى جاۋاپسىز قالمايتىنىن، ولاردىڭ وڭ شەشىلۋىن ءوزىنىڭ تىكەلەي باقىلاۋىندا ۇستايتىنىن جەتكىزدى. سونىمەن قاتار، مەگاپوليس باسشىسى بۇگىنگىدەن كۇردەلى كەزەڭدە الماتىلىقتار مەن قالا قوناقتارىن ءوزىن-وزى وقشاۋلاۋ ەرەجەلەرىن قاتاڭ ساقتاۋعا شاقىردى.
دايىنداعاندار سەرىك جۇمابايەۆ، دينارا مۇرات.