باقباق تامىرى – ءارتۇرلى مادەنيەتتەردىڭ حالىقتىق مەديسيناسىندا وتە تانىمال قۇرال. ونىڭ ۇستىنە، ونى پايدالانۋعا دا نەگىزدەر بولادى. عالىمدار زەرتحانالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ ارقىلى باقباق جاپىراعى مەن تامىر سىعىندىسىنىڭ قابىنۋعا قارسى، ديۋرەتيكالىق، انتيكواگۋلياسيالىق جانە انتيوكسيدانت رەتىندە پايداسىن دالەلدەي الدى.
باقباق تامىرىنىڭ سىعىندىسى قاتەرلى ىسىككە قارسى ءدارى رەتىندە دە زەرتتەلدى. عالىمدار بۇل زاتتى مەلانوما، ۇيقى بەزى قاتەرلى ىسىگى، كولورەكتالدى قاتەرلى ىسىك جانە لەيكەميا جاسۋشالارىندا سىناپ كوردى. سىعىندى پەرسپەكتيۆتى ناتيجەلەر كورسەتتى، ول وبىر جاسۋشالاردىڭ ءوسۋىن تەجەپ، بۇرىننان بار جاسۋشالاردىڭ سانىن ازايتقان.
دەگەنمەن، باقباق تامىرى سىعىندىسىنىڭ قاتەرلى ىسىككە قارسى ءتيىمدى ءدارى بولماۋىنا بىرنەشە سەبەپ بار. بىرىنشىدەن، زەرتتەۋلەردىڭ كوبى جاسۋشا جەلىلەرىندەگى تۇتىكشەلەردە جۇرگىزىلگەن. ياعني، زاتتىڭ ءتىرى اعزادا قالاي ارەكەت ەتەتىنى جانە ءتيىمدى بولۋى ءۇشىن ونى قالاي قولدانۋ كەرەكتىگى تۋرالى مالىمەت جوق.
ەكىنشىدەن، سىعىندى شاعىن ەرىكتىلەر توپتارىندا نەمەسە جانۋارلاردا قولدانىلعان زەرتتەۋلەردە ونىڭ اۋىر جاناما اسەرلەرى تىركەلگەن. عالىمدار باقباق تامىرىنىڭ سىعىندىسى ەنگىزىلگەن جەتىلمەگەن ەگەۋقۇيرىقتاردا ءسۇت بەزى قاتەرلى ىسىگىنىڭ گورمونعا سەزىمتال جاسۋشالارىنىڭ كوبەيۋىن بايقاعان.
قاننىڭ قاتەرلى ىسىگى بار ەرىكتىلەرگە جۇرگىزىلگەن ەكسپەريمەنتتەردە باقباق تامىرىنىڭ سىعىندىسى ومىرگە ءقاۋىپ توندىرەتىن ءبىرقاتار جاعىمسىز رەاكسيالار تۋدىرعان.
سونداي-اق سىعىندى كەيبىر دارى-دارمەكتەرمەن رەاكسياعا ءتۇسىپ، جاعىمسىز اسەرلەر تۋدىرۋى ىقتيمال ەكەندىگى اتاپ ءوتىلدى.
ۇشىنشىدەن، قاتەرلى ىسىككە شالدىقپاعان ناۋقاستاردا دا باقباق قايناتپالارى مەن تۇنبالارىنان اۋىر جاناما اسەرلەر بولۋى مۇمكىن. مىسالى، سوزىلمالى بۇيرەك اۋرۋى بار 56 جاستاعى ەر ادامدا باقباق شايىن شامادان تىس ءىشۋ سالدارىنان ساۋساق نەكروزى بولعان. ول جارتى جىل بويى كۇن سايىن 10-15 كەسە شاي ىشكەن.
سونداي-اق عىلىمي ادەبيەتتەردە باقباق سىعىندىسى بار پرەپاراتتى ارىقتاۋعا ارنالعان قوسپامەن بىرگە ىشكەن 33 جاستاعى ايەلدىڭ جاعدايى سيپاتتالعان. مۇنىڭ سالدارىنان وندا گەمورراگيالىق سيستيت دامىعان.
قۇرامىندا باقباق ءشوبى بار پرەپاراتتاردى شامادان تىس پايدالانعاندا كوبىنەسە كۇيدىرگى جانە جەڭىل ديارەيا بولادى.
بۇل باقباقتىڭ قاتەرلى ىسىكتى ەمدەۋدەگى تيىمدىلىگى بويىنشا زەرتتەۋلەر توقتاتىلدى دەگەندى بىلدىرمەيدى. كەرىسىنشە، عالىمدار وسىمدىكتى وسى سالادا قولدانۋدى بەلسەندى زەرتتەۋ ۇستىندە. ءبىراق بۇگىندە ونى ونكولوگيانى ەمدەۋدە قولدانۋدىڭ ءتيىمدى جانە ءقاۋىپسىز ادىستەرى سيپاتتالماعان. دەمەك، مۇنداي تەراپيا ادىسىنە سەنىم ارتۋعا بولمايدى. سونىمەن قاتار باقباق تامىرى كەز كەلگەن قاتەرلى ىسىك جاسۋشالارىنىڭ 98%-ىن 48 ساعاتتا جوياتىنى اتاپ كورسەتىلگەندەگەن عىلىمي زەرتتەۋلەر جوق.