ەۋروپا كەڭەسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كوميسسيامەن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس پروكۋراتۋراسىمەن جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىلمەن بىرلەسىپ ۇيىمداستىرعان كونفەرەنسياعا ەۋروپالىق ساراپشىلار، قازاقستان، قىرعىزستان، تاجىكستان، تۇرىكمەنستان جانە وزبەكستاننىڭ ارەكەت ەتۋشى سۋديالارى، پروكۋراتۋرالاردىڭ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى اكادەمياسىنىڭ جانە ۇلتتىق قۇقىق قورعاۋ مەكەمەلەرىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، ادۆوكاتتارى، سونداي-اق حالىقارالىق جانە وتاندىق ۇكىمەتتىك ەمەس قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارىنىڭ، ازاماتتىق قوعامنىڭ وكىلدەرى قاتىستى.

باس پروكۋرور بەرىك اسىلوۆ، جوعارعى سوتىنىڭ ءتوراعاسى اسلامبەك مەرعالييەۆ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل ارتۋر لاستايەۆ، ەۋروپالىق وداقتىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى كەستۋتيس يانكاۋسكاس، ەۋروپا كەڭەسىنىڭ ىنتىماقتاستىق باعدارلامالارىن ۇيلەستىرۋ جونىندەگى ديرەكتورى كلاۋس نويكيرح، وزبەكستان رەسپۋبليكاسى وليي ءماجىلىسى (پارلامەنتى) زاڭ شىعارۋ پالاتاسى سپيكەرىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى اكمال سايدوۆتار ءسوز سويلەدى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كوميسسيانىڭ ءتوراعاسى يگور روگوۆ كونفەرەنسيانى اشا وتىرىپ، ازاپتاۋ ماسەلەسى الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىنە ءتان ەكەنىن اتاپ ءوتتى. قازاقستان پرەزيدەنتى ق.توقايەۆ رەسپۋبليكانىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ الدىندا ەلىمىزدەگى ازاپتاۋلار مەن قاتىگەزدىكتەردى تولىق جويۋ مىندەتىن قويدى.

ءبىز بۇل زۇلىمدىقپەن جۇيەلى تۇردە كۇرەسۋىمىز كەرەك، سوندىقتان ازاپتاۋعا جانە باسقا دا قاتىگەزدىككە قارسى ءىس-قيمىلدىڭ ەۋروپالىق ستاندارتتارىن زەردەلەۋ، سونداي-اق وسى سالاداعى ارىپتەستەرمەن تاجىريبە الماسۋ ماڭىزدى.

بۇدان ءارى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كوميسسيانىڭ ءتوراعاسى قاتىگەزدىك كورسەتۋگە پەن ازاپتاۋعا تىيىم سالۋ – ءىس جۇزىندە بۇكىل الەمدە ادام قۇقىقتارى جونىندەگى حالىقارالىق شارتتارعا دا، سونداي-اق ۇلتتىق زاڭناماعا دا ەنگىزىلگەن تانىلعان ىرگەلى قۇقىق ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ورتالىق ازيانىڭ بەس ەلىنىڭ كونستيتۋسيالارى  كەز كەلگەن جاعدايدا جانە ەشقانداي ەرەكشەلىكتەرسىز ازاپتاۋ مەن قاتىگەزدىك كورسەتۋدى قولدانۋعا تىيىم سالادى.

مۇنداي جاعدايلارعا قاتىستى قاتاڭ توزبەۋشىلىكتىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيىن قامتاماسىز ەتۋ، سونداي-اق ءتيىمدى الدىن الۋ نورماتيۆتىك قۇقىقتىق بازانى ازىرلەۋ (بۇزۋشىلىقتاردى ءتيىمدى تەرگەپ-تەكسەرۋدى قوسا العاندا) ءتيىمدى وقىتۋمەن جانە جابىرلەنۋشىلەرگە وتەماقى بەرۋ راسىمدەرىمەن ۇشتاستىرا وتىرىپ، تۇراقتى جانە ۇزاق مەرزىمدى شەشىمنىڭ نەگىزگى قۇرامداس بولىگى بولىپ تابىلادى.

ق ر باس پروكۋرورى بەرىك اسىلوۆ اتاپ وتكەندەي، قازاقستاندا ازاپتاۋعا جانە تەرگەۋدىڭ باسقا دا رۇقسات ەتىلمەگەن ادىستەرىنە قارسى ءىس-قيمىل بويىنشا جۇيەلى شارالار قابىلدانۋدا. مەملەكەت باسشىسىنىڭ 2022 جىلعى 16 ناۋرىزداعى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا 2023 جىلعى قاڭتاردان باستاپ ازاپتاۋ تۋرالى قىلمىستىق ىستەردى تەرگەپ-تەكسەرۋ تەك پروكۋرورلارعا تاپسىرىلدى.

ىستامبۇل حاتتاماسىنىڭ قاعيداتتارىنا سايكەس كەلەتىن ازاپتاۋدى تەرگەپ-تەكسەرۋدىڭ نۇسقاۋلىعى مەن ادىستەمەسى ازىرلەندى. وسى جىلعى ناۋرىزدا زاڭناماعا قاتىگەز، ادامگەرشىلىككە جاتپايتىن نەمەسە قادىر-قاسيەتىن قورلايتىنداي ءجابىر كورسەتۋ ۇعىمى ەنگىزىلدى، وسى قىلمىستاردىڭ سۋبەكتىلەرىنىڭ اۋقىمى كەڭەيتىلدى. قىلمىستىق قۋدالاۋ ورگاندارى مەن تۇزەۋ مەكەمەلەرىنىڭ ءۇي جايلارىندا «كورىنبەيتىن جەرلەردى» باقىلاۋ كامەرالارىمەن جاراقتاندىرۋ جۇرگىزىلۋدە. قازىرگى كەزدە پروكۋرورلار قولدا بار جۇيەلەرگە قوسىلعان جانە ونلاين-باقىلاۋ جۇرگىزۋدە. ازاپتاۋدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن باسقا دا شارالار قابىلدانۋدا.

ارتۋر لاستايەۆ قاتىسۋشىلارمەن زاڭناماداعى نوۆەللالار جانە ازاپتاۋدىڭ الدىن الۋ جونىندەگى ءوز جوسپارلارىمەن ءبولىستى.  ماسەلەن، ۋاكىل كەڭسەسىنىڭ تىكەلەي قاتىسۋىمەن ادام قۇقىقتارى سالاسىنداعى ءبىرىنشى كەزەكتەگى شارالار جوسپارى ىسكە اسىرىلۋدا، بۇل زاڭنامالىق تۇرعىدان مىنالارعا مۇمكىندىك بەردى:

سوتتالعان ادام اۋىر سىرقاتتانعان كەزدە جازاسىن وتەۋدى كەيىنگە قالدىرۋدى كوزدەۋ؛

ءبىر جىل ىشىندە جازاسىن وتەۋ بويىنشا ول بوساتىلعان جاعدايدا بالانىڭ اناسىمەن بىرگە بولۋ مەرزىمىن 3 جاستان 4 جاسقا دەيىن ۇلعايتۋ؛

بۇرىن سوتتالعانداردى ءبىرىنشى رەت سوتتالعانداردان بولەك ۇستاۋدى قامتاماسىز ەتۋ.

سونداي-اق، ونىڭ پىكىرىنشە، الدىن الۋ ازاپتاۋدى جويۋدىڭ الدىڭعى قاتارىندا بولۋى ءتيىس. سوندىقتان كەلەسى ماڭىزدى قادام -ۇلتتىق الدىن الۋ تەتىگى تۋرالى ارنايى زاڭ ازىرلەۋ.

بۇل زاڭ وسى جاعىمسىز قۇبىلىستى جوققا شىعارۋ بويىنشا بۇرىننان ورىن العان الەۋەتتى كۇشەيتەدى. بۇل باستامانى بۇۇ-نىڭ ازاپتاۋعا قارسى كىشى كوميتەتى مەن بۇۇ اقجكب-نىڭ جوعارعى كوميسسارى اعىمداعى جىلعى ناۋرىزدا قازاقستانعا ساپارى كەزىندە قولدادى.

كونفەرەنسيا بارىسىندا ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ەۋروپالىق سوتتىڭ سۋدياسى لياتيف گۋسەينوۆ، سەربيانىڭ اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق جونىندەگى سوتىنىڭ سۋدياسى كوستا ميتروۆيچ، تاجىكستان جوعارعى سوتىنىڭ سۋدياسى كەنجازودا مۇحاممادجالوليددين ءوز تاجىريبەلەرىمەن ءبولىستى.

سونىمەن قاتار ازاپتاۋدىڭ جانە ادامگەرشىلىككە جاتپايتىن نەمەسە قادىر-قاسيەتتى قورلايتىنداي ءجابىر كورسەتۋ نەمەسە جازانىڭ الدىن الۋ جونىندەگى ەۋروپالىق كوميتەت (ااەك) حاتشىلىعى باسقارماسىنىڭ باسشىسى جانە مۇشەسى بوريس ۆۋدز جانە كارين رۋاني-ۆيممەر، دەموكراتيالىق ينستيتۋتتار جانە ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ەقىۇ بيۋروسىنىڭ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى اندرەا حۋبەر، حالىقارالىق ساراپشىلار ەريك سۆانيدزە جانە اناتوليي مۋنتيانۋ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى رەسپۋبليكالىق ادۆوكاتتار القاسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى يگور ۆرانچيەۆ، پولشا ومبۋدسمەنى كەڭسەسىنىڭ ازاپتاۋلاردىڭ الدىن الۋ جونىندەگى ۇلتتىق الدىن الۋ تەتىگىنىڭ ديرەكتورى پرجەمىسلاۆ كازيميرسكي، وزبەكستان رەسپۋبليكاسى باس پروكۋراتۋراسىنىڭ وكىلى توليبجون ۋماروۆ جانە قىرعىزستان رەسپۋبليكاسى ازاپتاۋلاردىڭ الدىن الۋ جونىندەگى ۇلتتىق ورتالىعىنىڭ وكىلى باقىت رىسبەكوۆ بايانداما جاسادى.

كونفەرەنسياعا قاتىسۋشىلار قاتىگەزدىك كورسەتۋ مەن ازاپتاۋلار جاعدايلارىن تەرگەپ-تەكسەرۋدىڭ وزىق تاجىريبەلەرى، سونداي-اق سوت ورگاندارىنىڭ، پروكۋرورلاردىڭ، ادۆوكاتتاردىڭ جانە وسى ماسەلەنى شەشۋدەگى ءارتۇرلى قۇقىق قورعاۋ تەتىكتەرىنىڭ ءرولى تۋرالى ايتتى.

ەۋروپا كەڭەسى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ديرەكتوراتىنىڭ يننوۆاسيالار جانە دامۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى سەرگەي ديكمان جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى كوميسسيانىڭ ءتوراعاسى يگور روگوۆ قورىتىندى ءسوز سويلەدى.

كونفەرەنسياعا قاتىسۋشىلار ادام قۇقىقتارى سالاسىنداعى حالىقارالىق ستاندارتتاردى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ دا، سونداي-اق قۇقىق قورعاۋ ينستيتۋتتارىنىڭ دا قاتىسۋىمەن ازاپتاۋدىڭ بارلىق نىساندارىن جويۋ بويىنشا بىرلەسكەن كۇش-جىگەردى شوعىرلاندىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ وتكەن قورىتىندى قۇجاتتى قابىلدادى جانە ءبىرقاتار ۇسىنىمدار بەرىلدى.

 باس پروكۋراتۋرانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى