الماتىعا اۆتوماتتاندىرىلعان كولىك تۇراعى كەرەك
الماتى قالالىق پوليسيا دەپارتامەنتى قىزمەتكەرلەرىنىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە قالادا 500 مىڭنان اسا اۆتوكولىك تىركەلگەن. ونىڭ ۇستىنە، قالاعا تاعى كۇن سايىن وزگە وبلىستاردان 250-300 مىڭعا جۋىق كولىك كىرەدى. سوندا بۇگىنگى تاڭدا الماتى قالاسى كوشەلەرىنەن 800 مىڭداي اۆتوكولىك جۇرەدى ەكەن. ارينە، مۇنىڭ بارلىعى ۇنەمى قوزعالىستا بولا بەرمەيدى. جاسىراتىنى جوق، تەمىر تۇلپار يەلەرىنىڭ كوپشىلىگى اقىلى اۆتوتۇراقتارعا ەمەس، جۇمىسپەن بارعان جەردەگى كوپقاباتتى ۇيلەردىڭ اۋلالارىنا ماشينالارىن قويادى. ءقازىر الماتى اۋلالارى اۆتوتۇراققا اينالدى.
اۋلالار كولىك تۇراعىنا اينالدى
قاراپايىم ەسەپپەن الساق، الماتىنىڭ ءاربىر ءتورتىنشى تۇرعىنى كولىك جۇرگىزەدى. جاڭا اۆتوموبيل ساتىپ العاندا، قالا تۇرعىندارى ونى قايدا قويۋ كەرەكتىگىن ويلامايدى. بارلىعى دەرلىك ءوزى تۇرعان اۋلاسىن جەكە كولىك تۇراعىنا اينالدىرىپ العان. كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇي اۋلالارىنا كولىكتەردى قاڭتارىپ قويۋ قانشالىقتى زاڭدى؟
نەگىزىنەن ەكولوگيالىق ستاندارتتارعا، ياعني كەڭەستىك كەزەڭنەن بەرى ەلدە قولدانىلىپ كەلە جاتقان سانيتارلىق نورمالارعا سايكەس، تۇرعىن ۇيلەرگە، جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردىڭ، ينتەرناتتاردىڭ، مەكتەپكە دەيىنگى جانە ەمدەۋ مەكەمەلەرىنىڭ جەر ۋچاسكەلەرىنىڭ شەكاراسىنا ون مەتردەن جاقىن تۇراققا تىيىم سالىنادى. ەگەر ماشينالار وننان كوپ بولسا، وندا قاشىقتىقتى 15 مەترگە دەيىن ارتتىرۋ قاجەت. ءبىراق بۇگىنگى تاڭدا بۇل نورما قالادا ءوز دەڭگەيىندە ورىندالىپ جاتقان جوق. ايتپەسە، ق ر اقبتك-نىڭ 425-بابى بويىنشا حالىقتىڭ سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق سالاماتتىعى سالاسىنداعى نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەردى بۇزۋ جەكە تۇلعالارعا 30 اەك مولشەرىندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى. ال ەگەر ول ابايسىزدا ادامداردىڭ جاپپاي اۋرۋىنا نەمەسە ۋلانۋىنا اكەپ سوقسا، وندا ەكى ءجۇز ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل سالىنادى.
ءتارتىپ بۇزۋشىلارعا ايىپپۇل سالىنادى
بىزدە، وكىنىشكە وراي، نەشە ءتۇرلى زاڭدار جازىلعانىمەن، ونىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگى ورىندالمايدى. ءدال وسى باپ بويىنشا قالاداعى بىردە-بىر ادامعا ايىپپۇل سالىنعانىن كورمەدىك تە، ەستىمەپپىز دە. سانيتارلىق نورمالاردان باسقا، اۋلالارداعى تۇراق جول ءجۇرۋ ەرەجەلەرىمەن دە رەتتەلەدى. ق ر جول ءجۇرۋ ەرەجەلەرىنە سايكەس، ەگەر بۇل تۇرعىندارعا قولايسىزدىق تۋدىرسا (قىس مەزگىلىندە عانا ەمەس، جىلى اۋا رايىندا دا كولىك كوپ ۋاقىت وتالىپ تۇرسا)، ونداي كولىكتەردىڭ اۋلادا تۇرۋىنا تىيىم سالىنادى. ءتىپتى، تروتۋارلارعا، كوگالدارعا، گۇلزارلارعا، بالالار جانە سپورت الاڭدارىنا كولىك قويۋعا بولمايدى. ق ر اقبتك-نىڭ 597-بابى «كولىك قۇرالدارىن توقتاتۋ نەمەسە قويۋ قاعيدالارىن بۇزۋ» بويىنشا ءتارتىپ بۇزۋشىلارعا 10 اەك مولشەرىندە ايىپپۇل سالىنادى. سونىمەن قاتار، الماتى قالاسىنىڭ اۋماعىن اباتتاندىرۋ ەرەجەلەرىنە سايكەس، ارنايى اۆتوكولىكتەردىڭ وتۋىنە كەدەرگى كەلتىرەتىن ءتۇرلى شلاگباۋمدارعا دا تىيىم سالىنعان.
تىنىس الۋ مۇمكىن بولماي قالادى
شىنى كەرەك، اۆتوكولىك يەلەرىنىڭ باسىم كوپشىلىگى اۆتوتۇراق سالاسىن رەتتەيتىن قولدانىستاعى مۇنداي زاڭداردان بەيحابار. ولار قالادا ارنايى گاراج، اۆتوتۇراق بولماعاندىقتان وسىلاي ەتۋگە ءماجبۇرمىز دەپ، وزدەرىن اقتاپ الىپ جاتادى. ناتيجەسىندە ءقازىر اۋلالارداعى بارلىق بوس ورىن، كوگالدار مەن تروتۋارلاردى قوسا العاندا، اۆتوكولىكتەرگە تولى. پودەزگە جەتپەك تۇگىلى، وعان جاقىنداۋ قيىنداپ كەتتى. تاڭەرتەڭ اۋلا جۇمىس ىستەپ تۇرعان قوزعالتقىشتاردىڭ شۋىمەن جانە پايدالانىلعان گازداردىڭ تۇتىنىمەن تولادى. تىنىس الۋ مۇمكىن بولماي قالادى.
اۆتوكولىك يەلەرى جول قوزعالىسى ەرەجەسىن دە، ەكولوگيالىق ستاندارتتار مەن نورمالاردى دا ساقتامايدى. ويتكەنى، ول ءۇشىن جازا قولدانىلمايتىنىن ولار جاقسى بىلەدى.
قالالىق اكىمدىكتىڭ اۋلاداعى اۆتوتۇراقتارعا قاتىستى سۇراقتارعا بەرگەن جاۋاپتارىنا قاراساڭىز، اۋلا اۋماعىن كۇتىپ ۇستاۋ پيك، ميب پەن جەرگىلىكتى ۋچاسكەلىك ينسپەكتوردىڭ قۇزىرەتىنە بەرىلگەن. ءبىراق بارلىق اۋلالار اۆتوكولىكتەرگە ستيحيالى تۇردە تولعانىنا قاراعاندا پيك تە، ميب تە، ۋچاسكەلىك پوليسەيلەر دە كولىك تۇراعىن رەتتەۋگە مۇددەلى ەمەستىگىن بايقايسىز. دەمەك، كوپقاباتتى ۇيلەردىڭ ەشقايسىسى دا ىڭعايلى جانە ءقاۋىپسىز اۋلا بولماي تۇر.
كولىكپەن بىرگە تۇراقتى دا ساتىپ الۋ كەرەك
ۋچاسكەلىك ينسپەكتورلار تۇراق ەرەجەلەرىن بۇزۋ ماسەلەسىنە اكىمشىلىك پوليسيا باسقارماسى جاۋاپتى ەكەندىگىن، سوندىقتان تۇرعىندار «102» نومىرىنە حابارلاسۋ كەرەكتىگىن ايتادى.
سانيتارلىق نورمالار مەن جول قوزعالىسى ەرەجەلەرىن بۇزاتىن اۆتوكولىك يەلەرى اينالىپ كەلگەندە، بۇدان وزدەرى زيان شەگىپ وتىر. مىسالى، وتكەن جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا قالاداعى كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ شاتىرىنان قۇلاعان مۇزدان ءبىر ەمەس، ءۇش بىردەي كولىككە زاقىم كەلدى. kolesa.kz سايتىنىڭ ەسەبىنشە، ولاردىڭ ءارقايسىسىن قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن كەمى 200 مىڭ تەڭگە قاجەت ەكەن.
اۆتوكولىككە مۇز قۇلاعان جاعدايدا پوليسيا شاقىرىپ، بارلىق زاقىمداردى تىركەپ، پيك، ميب باسشىلىعىنا ەسەپشوتتى ۇسىنۋ قاجەت. الايدا، بۇل جەردە شىعىندى ءوندىرۋ وتە قيىن. ءتىپتى، كەرىسىنشە، ەگەر اۆتوكولىك قولدانىستاعى زاڭنامانى، ق ر قۇرىلىس نورمالارى جانە ەرەجەلەرى زاڭدىلىقتارىن بۇزا وتىرىپ، تۇراققا قويىلعانى ەسكەرىلەتىن بولسا، ميب، پيك-تىڭ ءوتىنىشى بويىنشا پوليسيا زارداپ شەككەن اۆتوكولىك يەسىنە اكىمشىلىك ايىپپۇل سالۋى مۇمكىن.
ماسەلەن، جاپونيادا بۇل رەتتە وتە قاتاڭ ەرەجەلەر ساقتالعان. جاپوندىقتار اۆتوكولىك ساتىپ الماس بۇرىن، ونى قوياتىن ورىن بار ەكەنىن دالەلدەۋى ءتيىس. بىلايشا ايتقاندا، ولار كولىكپەن بىرگە تۇراقتى دا ساتىپ الادى. ونسىز كولىك الا المايدى.
شەتەلدە مۇنارالى تۇراقتار جۇمىس ىستەيدى
مىسالى، حالقى كوپ، جەرى از جاپونيا ەلىندە كوپ قاباتتى تۇرعىن ءۇي اۋلالارىنداعى تۇراقتار ساتىلىمعا شىعارىلعان. ەگەر ادامداردىڭ جەكە تۇراعى جوق بولسا، كولىك ساتىپ الۋىنا تىيىم سالىنادى. ياعني ولار ەكولوگيا تازالىعىن ترانسپورت ساتىپ الۋعا تىيىم سالۋمەن شەشىپ وتىر. وندا كەز كەلگەن ادام ۇيدەن ەكى شاقىرىمنان اسپايتىن قاشىقتىقتان ارنايى كولىك تۇراعىن ساتىپ الۋى قاجەت. جاپون اۋلالارىنداعى بارلىق تۇراقتار بەلگىلەنگەن. ءتىپتى، ولاردا يەسىنىڭ اتى جازىلعان تاقتايشا ورناتىلعان. ەگەر باسقا بىرەۋ ول جەرگە كولىگىن قويسا، وندا دەرەۋ پوليسيا شاقىرىپ، ايىپپۇل سالىنادى. وسىنداي ەرەجەلەر قىتايدىڭ شانحاي مەن پەكين قالالارىندا قولدانىلادى.
ال ەۋروپا مەن اقش-تا اۋلاداعى تۇراق ماسەلەسى بۇرىننان باسقا دەڭگەيدە شەشىلىپ كەلەدى. ەگەر ءبىر جەردە شاعىن اۋدان بوي كوتەرسە، وندا مىندەتتى تۇردە كوپ قاباتتى كولىك تۇراعى سالىنادى. ياعني وندا ليفت كومەگىمەن جوعارى كوتەرىلەتىن زاماناۋي مەحانيكالاندىرىلعان پاركينگتەر جۇمىس ىستەيدى. ءتىپتى، ءۇش كولىك سياتىن ورىنعا ليفت ارقىلى 16 كولىكتى ورنالاستىراتىن نۇسقا دا ولاردا كەڭىنەن قولدانىلىپ كەلەدى. مۇنداي مۇنارالى اۆتوماتتاندىرىلعان تۇراقتار اقش-تا بەس قاباتتى ۇيلەردىڭ بويىمەن بىردەي تۇرادى. مۇنداي تۇراقتاردى پايدالانۋ وتە ىڭعايلى، وندا ەشقانداي ديسپەچەرلەر وتىرمايدى، كارتا ارقىلى كولىگىڭىزدى ءوزىڭىز-اق جىلدام تومەن ءتۇسىرىپ، جۇرگىزىپ كەتە الاسىز.
- تاقىرىپقا وراي
ەربول اسىلحانوۆ، قالا تۇرعىنى: تۇراق ءۇشىن شايقاساتىن بولدىق
- كارانتين كەزىندە ادامدار ۇيدە وتىرۋعا ءماجبۇر، ال كولىكتەرى اۋلادا تۇردى. ءقازىر كوپ قاباتتى ۇيلەردىڭ اۋلالارىن توقتاپ تۇرعان كولىكتەر باسىپ الدى. ورىن تابۋ وتە قيىن. وتكەندە ءوزىم تۇراتىن ءۇيدىڭ اۋلاسىنا كولىگىمدى قويىپ جاتسام، ءىرى دەنەلى ەر ادام جەتىپ كەلىپ: «كولىكتى بۇل جەرگە قويما، بۇل مەنىڭ ورنىم»، – دەپ كوكىرەگىن كوتەردى. اشۋىم كەلىپ: «مەن دە وسى ۇيدە تۇرامىن. سوندىقتان مەنىڭ دە مۇندا كولىك قويۋعا قۇقىعىم بار»، – دەدىم. ول كىشكەنە باسىلىپ: «تاڭەرتەڭ تۇرعاندا كولىگىڭنىڭ دوڭگەلەگى تەسىلىپ قالماسىن، بايقا!»، – دەپ قورقىتىپ كەتتى. ارينە، ونىڭ بۇل سوزىنەن كادىمگىدەي سەكەمدەنىپ قالدىم. ءبىراق دورەكىلىگى مەن وركوكىرەكتىگىنە شىداي الماي، تەمىر تۇلپاردى سوندا جالعىز قالدىرىپ كەتتىم. باقىتىما وراي، وعان ەشكىم تيمەگەن ەكەن. كورشىممەن بۇدان كەيىن قايتا كەزدەسكەن جوقپىن. جالپى، اۆتوتۇراق ورىندارى ءۇشىن شايقاس كوبىنەسە كورشىلەرمەن ۇلكەن قاقتىعىستارعا اكەلەدى. وتكەن جىلى تۇراق ءۇشىن ەكى كورشى توبەلەسىپ، اقىرى ونىڭ ءبىرى كوماعا ءتۇستى. كەيبىرەۋلەر كەيدە كولىكتى سۋرەتكە ءتۇسىرىپ، پوليسياعا ارىزدانادى. ايىپپۇل سالدىرتادى. ال بۇدان كەيىن كورشىلەر بىر-بىرىمەن تىپتەن وشتەسىپ كەتەدى. تاعى ءبىر ماسەلە، اۋلالارعا قويىلعان كولىكتەردىڭ كەسىرىنەن جەدەل جاردەم، ءورت سوندىرۋشىلەر، قۇتقارۋشىلار كىرە الماي جاتادى. سوندىقتان تۇراق ماسەلەسى الماتىدا ۇلكەن الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق پروبلەماعا اينالىپ وتىر. بۇل ماسەلە ءتيىمدى شەشىلمەسە، ارتى جاقسىلىققا اپارمايدى...
ەرعالي امانحان ۇلى، ونكولوگ دارىگەر: زياندى قالدىقتار قاتەرلى ىسىككە ۇرىندىرادى
- بيىك قۇرىلىس قالالىقتارعا تۇراق ورىندارىن بەرگەنىمەن، بۇل جەلدەنۋدى جويادى. ءقازىر قالاداعى زياندى گازدار عارىشتان كورىنەتىندەي دارەجەگە جەتتى. مەگاپوليستىڭ لاستانۋ دەڭگەيى تىم جوعارى. ءبىراق ءبارى بىردەي تىنىس الاتىن اۋانىڭ قانشالىقتى قورقىنىشتى ەكەنىن تۇسىنبەيدى. ەگەر ءسىز ۇلكەن ماگيسترالدى جولدا تۇرساڭىز، بۇل ءسىزدىڭ بەس جىلدىق ءومىرىڭىزدى الىپ كەتۋى مۇمكىن. اتموسفەراعا تارالاتىن زياندى قالدىقتار وكپە اۋرۋىن تۋدىرىپ، قاتەرلى ىسىككە ۇرىندىرادى. سوندىقتان بۇل ماسەلەنى جان-جاقتى ويلاستىرىپ، كەشەندى تۇردە شەشۋ قاجەت. سىرتتان كەلەتىن كولىكتەردى قالاعا كىرگىزبەۋ كەرەك. بۇل الەمدىك تاجىريبە بۇرىننان بار. ول ءۇشىن، الدىمەن، قالا اكىمدىگى سىرتتان كەلەتىن ادامداردى قالا سىرتىندا كولىك قوياتىن تۇراق پەن قالاعا ەش كەدەرگىسىز جەتكىزەتىن قوعامدىق كولىكپەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن شەشۋى ءتيىس. سونداي-اق، جىلۋ جۇيەلەرىندەگى مازۋت، كومىر پايدالانۋدى تولىقتاي گازبەن الماستىرعان ءجون. مۇنىڭ ءبارى جىلدام ءارى جۇيەلى تۇردە شەشىلۋى قاجەت. وكىنىشكە وراي، ءبىز ءالى كۇنگە دەيىن ەكولوگيانىڭ قاسىرەتكە ۇرىندىراتىنىن ەسكەرمەي كەلەمىز.
تالعات كادىربەك ۇلى، زاڭگەر: اۆتوتۇراقتار جۇمىسىنا قاتىستى زاڭ قاجەت
- بۇل ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن ناقتى اۆتوتۇراقتار جۇمىسىنا قاتىستى زاڭ قاجەت. زاڭسىز بۇل ماسەلەنى شەشە المايمىز. ەكولوگيالىق ستاندارتتار، سانيتارلىق نورمالار مۇنى شەشە المايدى. بىزگە ەڭ الدىمەن، ءدال جازىلعان زاڭ كەرەك. ماسەلەن، گەرمانيادا اۆتوتۇراق تۇرماق، بىرەۋدىڭ مىسىعىن كولىكپەن باسىپ كەتسەڭ، قانداي جازا قولدانىلاتىنىنا دەيىن زاڭدا كورسەتىلگەن. بىزگە دە زاڭنىڭ وسىنداي ەرەجەلەرى جەتىسپەي تۇرعان سەكىلدى. ەرەجەدە اۆتوتۇراقتاردىڭ ناقتى قانداي جەردە بولۋى، ونىڭ باعاسى جانە اۋلالارعا كولىك قاڭتارۋ تالاپتارى ناقتى كورسەتىلۋى ءتيىس. پارلامەنت دەپۋتاتتارى وسىنداي زاڭ شىعارىپ، ناقتى ەرەجەلەرىن كورسەتىپ بەرمەيىنشە، ءبىز ەشتەڭە ىستەي المايمىز. تىم بولماسا، جەرگىلىكتى اكىمدىك قالالىق ءماسليحات سەسسياسىنىڭ كۇن تارتىبىنە وسى ماسەلەنى قويىپ، دەپۋتاتتارمەن بىرلەسىپ، زاڭدى تۇردە شەشىم شىعارۋى ءتيىس. قالالىق ءماسليحاتتىڭ شەشىمى سول قالا تۇرعىندارىنىڭ بارلىعىنا بىردەي زاڭدىق كۇشى بار قۇقىقتىق اكتى بولىپ تابىلادى.