يسلام ءدىنى بەس قازىققا بايلانعان. ءبىرىنشىسى – اللاعا سەنۋ، ەكىنشىسى – كۇندەلىكتى بەس ۋاقىت نامازعا جىعىلۋ، ءۇشىنشىسى – رامازان ايىندا وتىز كۇن اۋىز بەكىتۋ، ءتورتىنشىسى – زەكەت بەرۋ، ال بەسىنشىسى – ومىرىندە ءبىر رەت قاجىلىققا بارۋ. مىنە، بۇگىنگى قاسيەتتى رامازان ايىندا تالاي جاماعات ورازا ۇستاپ، ءبىر پارىزىن ورىنداپ ءجۇر. دۇعا-تىلەكتەرى قابىل بولعاي!
وتىز كۇن
ورازانىڭ زور پايداسىن ەۋروپانىڭ دا ىرگەلى مەديسينا ورتالىقتارى دالەلدەپ، مويىنداپ قويعان. ءيا، ادام بالاسىنا ورازانىڭ ەش زيانى جوق. باليعات جاسىنا تولعان ءار مۇسىلمان اۋىز بەكىتۋى ءتيىس. ونىڭ دەنساۋلىققا پايداسى وراسان بولعاندىقتان پارىز ەتىلگەن. ماسەلەن، جۇمىستا جۇرگەن ادام ءبىر جىلدا ءبىر رەت ەڭبەك دەمالىسىن الادى، وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەر دە دەمالىسقا جىبەرىلەدى. سەبەبى، ادام ۇزدىكسىز جۇمىستان، جۇرىستەن تىنىعۋى كەرەك. نەمەسە ءمىنىپ جۇرگەن كولىگىمىزدى دە جىل ون ەكى اي جۇرگىزە بەرگەن سوڭ، تەمىر دە بولسا توزادى، ءبىر جەرى بوسايدى، سىنادى. سوندىقتان الدەبىر بولشەگىن اۋىستىرۋ كەرەك بولادى. سول سەكىلدى، ون ءبىر اي ۇزدىكسىز جۇمىس ىستەيتىن اسقازانىمىزعا دا دەمالىس، ءۇزىلىس كەرەك. اعزامىزعا ارتىق مايلار، تۇز، شلاكتار جينالىپ، ول كوبەيىپ، قالىڭداي بەرەدى. سونى وتىز كۇن بويى رەتكە كەلتىرۋ ءۇشىن بىزگە ورازا ۇستاۋ كەرەك بولادى.
سونداي-اق، ورازا بىزگە وتىز كۇن بويىنا ءناپسىمىزدى تەجەپ ۇستاۋدى، اۋزىمىزدى، كوزىمىزدى، قۇلاعىمىزدى جامان نارسەلەردەن تىيۋدى، سابىرلى، ءتوزىمدى بولۋدى، شۇكىرلىك ەتۋدى، جان-جاعىمىزعا مەيىرىممەن قاراپ، كوبىرەك جاقسىلىق جاساۋدى ۇيرەتەدى. سول رۋحاني ازىقتى تۇگەسىپ الماي، قالعان ون ءبىر اي بويى جۇرسەك، وندا بىزدەن ارتىق ادام بولماس. وندا ورازانىڭ و باستاعى ميسسياسىنىڭ ورىندالعانى!
ساۋاپ
جاراتقاننىڭ رازىلىعى ءۇشىن جۇرەگىمەن نيەت ەتىپ، ورازا ۇستاپ، مۇسىلماندىق پارىزىن وتەپ قانا قويماعان، ونىڭ تەرەڭىنە ءۇڭىلىپ، ەرەكشە ىقىلاسپەن اتقارىپ جۇرگەن ادامنىڭ ەڭ ءبىر اسىعاتىن مەزگىلى – اۋىزاشار شاعى.
ورازا ۇستاعان ادام اۋىزاشار دۇعاسىن جاساپ، اۋزىن قۇرمامەن نەمەسە سۋمەن اشادى. كۇنى بويى بوس تۇرعان اسقازانعا سالماق ءتۇسىرىپ الماس ءۇشىن مايى از، بۇقتىرىلعان ەتتى تاعامدار، كوكونىستەردەن جاسالعان سالاتتار جەگەن دۇرىس دەيدى ماماندار. ءيا، اشىعۋ كەزىندە ادامنىڭ جۇيكە جۇيەسى، اسقازانى السىرەپ، تىتىركەنىپ تۇرادى ەكەن. ونداي كەزدە بىردەن قۋىرىلعان، مايونەزگە ارالاستىرىلعان سالاتتار جەۋگە بولمايدى. سەبەبى، اۋىز بەرىك كەزدە اسقازانداعى ءسول كوبىرەك ءبولىنىپ تۇرادى دا، قىشقىل ءبولۋ دەڭگەيى سايكەس كەلمەي، استىڭ قورىتىلۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزەتىن كورىنەدى. ءسۇتتى قويۋ شاي، كونديتەرلىك ونىمدەر مەن گازدالعان سۋسىندار دا اسا پايدالى ەمەس. سۋدى تاماقتانىپ بولعان سوڭ ىشكەن دۇرىس دەيدى. ال جاتار الدىندا تىم كوپ مولشەردە ىشۋگە دە بولمايدى. تاماقتى قارنىم اشىپ قالادى دەپ تىڭقيىپ تويىپ الماي، اسىقپاي، از-ازدان جەۋ كەرەك.
ال ەندى، دەنساۋلىعىنا جانە وزگە دە سەبەپتەرگە بايلانىستى ورازا ۇستاماعاندار ۇستاعانداردى اۋىزاشارعا شاقىراتىن جاقسى ءبىر ءداستۇر بار. بۇل تۇرعىدا مۇحاممەد پايعامبارىمىز (س.ع.س.): «اۋزى بەرىك جاندى اۋىزاشارعا شاقىرىپ تاماق بەرگەن كىسى – ورازا ۇستاعان ادامنىڭ الاتىنىنداي ساۋاپ الادى. اۋزى بەرىك ادامنىڭ ساۋابىنان دا ەشنارسە كەمىمەيدى»، – دەگەن.
عيبرات
بۇگىندە سول اۋىزاشار بەرۋ دە سىنعا ۇشىراپ جاتىر. الەۋمەتتىك جەلىدەگى ەلگە بەلگىلى ونەر ادامدارىنىڭ اۋىزاشارعا جينالىپ، ارتى ەكى يىقتى جۇلىپ جەيتىن جۇلقىنعان بيگە، مۋزىكاعا، قاتتى كۇلكىگە ۇلاسقانى تۋرالى ۆيدەونى ءبارىمىز كوردىك. «قاپ، ەل الدىندا جۇرگەن كىسىلەردىڭ مۇنىسى ۇلكەن اعاتتىق بولدى-اۋ! اۋىزاشاردى دا تويعا، باستاڭعىعا، شوۋعا اينالدىرايىق دەدىك پە؟!» دەدىك كوبىمىز ىشتەي.
ءقازىر ادامدار اۋىزاشاردى كافە، كاراوكە، مەيرامحاناعا دا ءجيى جاسايتىن بولعان. بالكىم، اعايىن-تۋىس، جورا-جولداس، ارىپتەس، كورشى-قولاڭ – ءبارى قالماسىن، سىيسىن، ءۇيىم تار دەيتىن شىعار. ءبىراق ونىڭ سوڭى تويعا اينالىپ كەتىپ جاتقان جوق پا؟ رامازان ايى – قۇلشىلىق ايى. سوندىقتان ارزان اۋەن، ارزان كۇلكىدەن گورى، ۇلاعاتتى جىر-تەرمەلەر، جاستارعا عيبراتتى اڭگىمەلەر ايتىپ، مۇمكىن بولسا، كىتاپ وقىپ، ۇلى عۇلامالاردىڭ ءومىر جولىمەن تانىسىپ، سۇرەلەر جاتتاپ، ءبىلىم-عيبرات ىزدەگەن ابزال دەيدى ءدىن وكىلدەرى.
ءبىر جۇتىم سۋ
پايعامبارىمىزدىڭ ءوزى اۋزىن جالعىز وتىرىپ اشپاعان دەسەدى، ءبىر كۇنى كورشىسىن، ەكىنشى كۇنى تۋىسىن، ءۇشىنشى كۇنى تاعى ءبىر تۋىسىن، دوسىن شاقىرىپ اۋىز اشقان. سول سياقتى، ءبىز دە «ءبارىن ءبىر-اق قامتىپ تاستايىن، اۋىزاشار بەردىم، بولدى» دەپ ەمەس، ۇيىمىزگە شاعىنداپ، بولەكتەپ شاقىرساق، ءارقايسىسىنا جەكە-جەكە كوڭىل ءبولىپ، ءحال-جاعداي ءبىلىسىپ، شۇيىركەلەسىپ جاتساق، اراداعى جاقىندىق، باۋىرمالدىق، تۋىستىق سەزىمدەر نىعايا تۇسەر مە ەدى. اۋىزاشاردىڭ تۇپكى ماقساتى دا سول عوي.
ارينە، اۋىزاشار بەرەتىن بولعان سوڭ، داستارحان جاياسىز. ءبارى مول بولعانىن قالايسىز. وسى ورايدا ءدىن وكىلدەرى استا-توك داستارحان جايۋدىڭ قاجەت ەمەستىگىن ايتادى. جاعدايىڭىز كەلىپ تۇرسا، مول بولعانى جاقسى، ارينە. ءبىراق الەۋمەتتىك جاعدايىڭىزدى ويسىراتىپ كەتپەۋى كەرەك. پايعامبار حاديستەرىندە ءبىر جۇتىم سۋ، ءسۇت نەمەسە قۇرمامەن دە اۋىزاشار بەرۋگە بولاتىندىعىن ايتقان. ياعني ەڭ از مولشەردە.