مەگاپوليستە 406 مىڭنان استام جۇمىس ىستەپ تۇرعان شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرى تىركەلگەن.
بۇل تۋرالى وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنىڭ بريفينگىندە الماتى قالاسىنىڭ «اتامەكەن» وڭىرلىك كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ديرەكتورى نۇرسۇلتان شوقانوۆ مالىمدەدى.
«اتامەكەن» پالاتاسى 2013 جىلى كاسىپكەرلىك مۇددەلەرىن قولداۋ جانە قورعاۋ ماقساتىندا قۇرىلدى. تاۋەلسىزدىك العان كەزدەن-اق الماتى ەلىمىزدىڭ ىسكەرلىك ورتالىعىنا اينالدى. قالادا بيزنەستىڭ نەگىزگى ۇلەسى شوعىرلانعان. بۇگىنگى تاڭدا 406 مىڭ شارۋاشىلىق جۇرگىزۋشى سۋبەكت، بۇل ەلىمىزدىڭ بارلىق بيزنەسىنىڭ 25% - ىن قۇرايدى.
وكق سپيكەرى قازاقستان ەكونوميكاسىنداعى شوب ۇلەسى ءجىو-نىڭ 30،8% - نا جەتەتىنىن جانە 3،3 ملن ادامدى جۇمىسپەن قامتۋدى قامتاماسىز ەتەتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، وسى سەگمەنتتى قولداۋ نەگىزگى باعىتتاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىنىن اتاپ ءوتتى.
الماتى قالاسىنىڭ وكپ نەگىزگى مىندەتتەرى بيزنەس مۇددەلەرىن قورعاۋ جانە ءبىلدىرۋ، ىسكەرلىك احۋالدى جاقسارتۋ، بيزنەس پەن بيلىكتىڭ سىندارلى ديالوگىن جولعا قويۋ، بيزنەسكە كونسۋلتاسيالىق كومەك كورسەتۋ بولىپ تابىلادى.
«ايتا كەتۋ كەرەك، پالاتانىڭ ماڭىزدىلىعى اسىرەسە قوعام مەن بيزنەس ءۇشىن قيىن كەزەڭدەردە، بىزدەن بارىنشا بىرىگۋ تالاپ ەتىلەتىن كەزەڭدەردە ارتىپ كەلەدى. سىزدەرمەن بىرگە ءبىز پاندەميا كەزەڭىن باستان وتكەردىك، قاڭتار وقيعالارى كەزىندە قيىندىقتاردى باستان وتكەردىك (كاسىپكەرلەردىڭ كەيبىرۋى ۇلكەن شىعىندارعا ۇشىرادى)، بيلىك، بيزنەس جانە ازاماتتىق قوعام جاقىندا بولعان سۋ تاسقىنى كەزىندە دە بىرىكتى. جانە بۇل قۋانتپاي قويمايدى. ءوز تاراپىنان «اتامەكەن» بيزنەستى قولداۋدىڭ ءبىرقاتار تەتىكتەرىنە يە، سونىڭ ارقاسىندا جىل سايىن جەكە كاسىپورىنداردىڭ سانى ارتىپ كەلەدى»، – دەدى نۇرسۇلتان شوقانوۆ.
بۇگىنگى تاڭدا الماتىدا 406 مىڭ شارۋاشىلىق جۇرگىزۋشى سۋبەكت بار (2024 جىلعى 1 ساۋىردەگى دەرەكتەر).
«سايكەسىنشە، الماتى قازاقستاندىق كاسىپكەرلىكتىڭ لوكوموتيۆى رەتىندە، ەڭ الدىمەن، قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان شوب سەكتورى ەسەبىنەن سالىقتىق اۋدارىمداردىڭ ەڭ كوپ كولەمىن جاسايدى. وتكەن جىلى عانا رەسپۋبليكالىق قازىناعا الماتى بيزنەسى 5 ترلن تەڭگەدەن استام قارجى اۋدارعان. 2024 جىلدىڭ 4 ايىندا-1،7 ترلن تەڭگەدەن استام. ءبىر قىزىعى، شەتەلدىك قاتىسۋى بار كاسىپورىنداردىڭ ۇلەسىنە سالىق تۇسىمدەرىنىڭ 40% – عا جۋىعى تيەسىلى، ياعني الماتى حالىقارالىق بيزنەستى جۇرگىزۋ ءۇشىن قالالار اراسىندا وڭىرلىك كوشباسشى مارتەبەسىن راستايدى»، - دەپ اتاپ ءوتتى ول.
الماتى ەكونوميكاسىنىڭ نەگىزگى درايۆەرلەرى ساۋدا، قارجى جانە كولىك سياقتى ءداستۇرلى سالالار بولىپ تابىلادى. الايدا، 2023 جىلى كاسىپكەرلەردىڭ بەلسەندىلىك قۇرىلىمىندا ساپالى وزگەرىستەر ورىن الدى. باعدارلامالىق جۇيەلىك قۇجاتتار شەڭبەرىندە، ونىڭ ىشىندە قالانى دامىتۋدىڭ 2025-2030 جىلدارعا دەيىنگى جوسپارى كرەاتيۆتى يندۋستريالار، تۋريزم جانە تازا وندىرىستەر باسىم سالالار رەتىندە ايقىندالعان، ولارعا ءقازىر ەرەكشە نازار اۋدارىلىپ، بيزنەستى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋگە قابىلەتتى. بيىل IT-سەكتور مەن كرەاتيۆتى يندۋستريالاردىڭ دامۋى جالپى قوسىلعان قۇننىڭ 1،6 ترلن تەڭگەسىنە جەتتى، نومينالدى ماندە 43،8% - عا، عىلىمي جانە تەحنيكالىق قىزمەتتىڭ (1،7 ترلن تەڭگە +46،8%،)، ءتۋريزمنىڭ (301 ملرد تەڭگە +9،1%) جانە وڭدەۋشى ونەركاسىپتىڭ (997،7 ملرد تەڭگە +9،1%)ءوسۋى جالپى - 4،6 ترلن تەڭگە، بۇل قالانىڭ جالپى وڭىرلىك ءونىمىنىڭ (ءجوو) قۇرامىندا 18،4% -. قۇرادى.
قالا اۋداندارى بولىنىسىندە كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنەن تۇسەتىن سالىق تۇسىمدەرىنىڭ ەڭ كوپ ۇلەسى ءداستۇرلى تۇردە مەدەۋ، بوستاندىق جانە المالى اۋداندارىنا تيەسىلى. ءقازىر كۇش-جىگەر قالعان اۋدانداردىڭ دا بيزنەستى دامىتۋعا مۇددەلى بولۋىنا باعىتتالعان.
بۇل ناۋقاننىڭ جاقسى ترەند ەكەنى اتاپ ءوتىلدى - وتكەن جىلى جۇمىس ىستەمەگەن نەمەسە سالىق كولەڭكەسىندە بولعان كومپانيالار ءقازىر جاندانا باستادى، كوپتەگەن كاسىپكەرلەر ءقازىر اشىق جۇمىس ىستەۋگە ۇمتىلۋدا.
الماتى قالاسىنىڭ وكپ قۇرىلىمىندا قۇقىقتىق قورعاۋ، قوعامدىق مونيتورينگ جانە مەملەكەتتىك ورگاندارمەن ءوزارا ءىس-قيمىل ءبولىمى جۇمىس ىستەيدى، جان-جاقتى زاڭ كومەگىن كورسەتەتىن، ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك جانە سوت ورگاندارىندا كاسىپكەرلەردىڭ مۇددەلەرىن قورعايتىن ساراپشى-زاڭگەرلەر جۇمىس ىستەيدى.
«تەك 2023 جىلدىڭ وزىندە الماتى قالاسىنىڭ وكپ بيزنەستىڭ 2720 ءوتىنىشىن قارادى. ءبىزدىڭ ارالاسۋىمىزدان كەيىن 6 مىڭنان استام كاسىپكەردىڭ 5 ميلليارد تەڭگەدەن استام قۇقىقتارى قورعالدى (نەگىزىنەن كەلىسىم كوميسسياسىنىڭ ماتەريالدارى بويىنشا زاڭسىز ەسەپتەلگەن ايىپپۇلدار، ءوسىمپۇلدار، قوسىمشا ەسەپتەۋلەر، مۇلىكتىك شىعىنداردىڭ الدىن الدى)»، – دەپ ناقتىلادى سپيكەر.
جاقىندا الماتىعا كاسىپكەرلەر قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل قانات نۇروۆ كەلدى. وڭىرلىك پالاتا الاڭىندا ول زاڭناماعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ نەمەسە وتاندىق بيزنەستى قولداۋ تەتىكتەرىن جەتىلدىرۋ تالاپ ەتىلەتىن ماسەلەلەردى شەشۋدە كومەك سۇراي العان بيزنەس وكىلدەرىمەن كەزدەستى.
الماتى قالاسىنىڭ وكپ قامقورلىعىمەن تۇراقتى جۇمىس ىستەيتىن جۇمىس ورگانى - كاسىپكەرلەردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ جونىندەگى كەڭەس قۇرىلدى. وكپ جانىنداعى كەڭەسكە دەپۋتاتتار، وسى سالادا تاجىريبەسى بار زاڭگەرلەر، قوعام قايراتكەرلەرى، عالىمدار مەن ب ا ق وكىلدەرى كىرەدى.
ءدۋالدى وقىتۋدىڭ جول كارتاسى ءتىزىلىمىنىڭ يەسى بولا وتىرىپ، ق ر «اتامەكەن» ۇكپ كاسىپورىندار ءۇشىن جاڭا كاسىبي كادرلاردى جۇيەلى دايارلاۋعا ىقپال ەتەدى، ال ءبىلىم الۋشىلارعا بارىنشا ءتيىمدى جۇمىسقا ورنالاسۋعا جانە سونىڭ سالدارىنان ودان ءارى مانساپتىق وسۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. باعدارلاماعا 690 كاسىپورىن، 49 كوللەدج، 34 سالا، 69 ماماندىق، 109 بىلىكتىلىك كىردى، 15 388 ءۇشجاقتى شارت جاسالدى (ستۋدەنت - كاسىپورىن - كوللەدج). بيىلعى جىلى الدىن-الا بولجام بويىنشا، باعدارلاماعا قاتىسۋشىلار بيزنەستەن 5-10 پايىزعا وسەدى دەپ كۇتىلۋدە. قازىرگى ۋاقىتتا «ەساب قازاقستان» ج ش س، «ALG Company» اق، «الماتى جىلۋ جەلىلەرى» ج ش س، «الاتاۋ جارىق كومپانياسى» اق، «كەلەت» اق، «الماتىينجستروي» اق سياقتى بيزنەس-قۇرىلىمدار قىزىعۋشىلىق تانىتتى.
سونداي-اق، الماتى قالاسىنىڭ وكپ حالىقارالىق جوبالاردى ىسكە اسىرادى، وندا شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارى مەن باسشىلارىنىڭ قاتىسۋىمەن قازاقستاندىق بيزنەسمەندەردىڭ حالىقارالىق كورمەلەرگە جانە بىرلەسكەن جوبالارعا قاتىسۋ مۇمكىندىكتەرى تالقىلانادى، دەنساۋلىق ساقتاۋ، لوگيستيكا، تۋريزم، جەڭىل، اۋىر، تاماق ونەركاسىبى جانە ت. ب. سالالاردا ىنتىماقتاستىقتى جولعا قويۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلەدى. كاسىپكەرلەر ءۇشىن يمپورت،ەكسپورت جانە سىرتقى ساياسات قىزمەتى بويىنشا كەڭەس بەرىلەدى.
اعىمداعى جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى قىتايدىڭ شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق اۋدانىنىڭ ءۇرىمشى قالاسىندا ءوز وكىلدىگىن اشتى. وسىنداي وكىلدىكتى جۇڭگو تاراپى الماتى وكپ بازاسىندا اشتى. وسىنىڭ ارقاسىندا ۇسىنىستار مەن كەلىسىمدەر كوبىرەك بولدى. وسىنداي كەلىسسوزدەردىڭ ناتيجەسىندە قىتايداعى ەڭ ءىرى اۆتوكونسەرندەردىڭ ءبىرى - GAC كومپانياسى الماتىدا ءوندىرىس اشۋعا نيەتتى.
2023 جىلى الماتى قالاسى وكپ inDrive حالىقارالىق كومپانياسىنىڭ New Ventures بولىمشەسىمەن ىنتىماقتاستىعى تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلدى. ىنتىماقتاستىق شەڭبەرىندە الماتى قالاسىنىڭ بيزنەسمەندەرى ينۆەستيسيالىق باعدارلامانىڭ كولەمى 100 ميلليون دوللارعا دەيىنگى New Ventures-تەن ينۆەستيسيالارعا ۇمىتكەر بولا الادى. سونداي-اق ياندەكس، ۆەنچۋرلىق قورلارمەن ءوزارا ءىس-قيمىل جاسايدى. كاسىپكەرلىك ءۇشىن «Almaty Business» جوباسى اياسىندا ءبىرقاتار سيفرلىق قۇرالداردى ازىرلەپ جاتىرمىز. بۇل وڭىرلىك پالاتا بيىل جۇزەگە اسىرىپ جاتقان بىرەگەي جوبا.
«Almaty Business پورتالى قۇرىلۋدا. وعان 4 نەگىزگى كومپونەنت كىرەدى: پورتال-بيزنەسكە ارنالعان قىزمەتتەردىڭ ءبىرىڭعاي ماركەتپلەيسى، وقىتۋ، ساۋالنامالار، اناليتيكا. وندا ءبىز كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ ماقساتىندا بيزنەستىڭ پايداسى ءۇشىن بارلىق سيفرلىق ازىرلەمەلەردى شوعىرلاندىرۋعا تىرىسامىز. مۇنىڭ ءبارىن ءبىز قالانى دامىتۋدىڭ باسىمدىقتارىنا بايلانىستى جاسايمىز. بيزنەس پەن قوعامدىق مۇددەلەر بىرىگىپ كەتۋى مۇمكىن»، - دەدى ول.
وقىتۋ الماتى قالاسى كاسىپكەرلىك باسقارماسىنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا جۇرگىزىلەدى جانە سالالىق ەرەكشەلىكتى جانە ءىسىن جاڭا باستاعان جانە جۇمىس ىستەپ تۇرعان كاسىپكەرلەر ءۇشىن بيزنەس-ورتانىڭ وزەكتى ترەندتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، كاسىپكەرلەردىڭ قۇزىرەتىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان. بارلىق وقىتۋ باعدارلامالارى كرەاتيۆتى يندۋستريالار جانە IT، تۋريزم، تازا وندىرىستەر سياقتى باسىم سالالارعا باسا نازار اۋدارا وتىرىپ، كاسىپكەرلەردىڭ قولدانبالى قاجەتتىلىكتەرىنە سۇيەنە وتىرىپ ازىرلەنەدى. بۇل قالانى دامىتۋدىڭ نەگىزگى باسىمدىقتارىنا سايكەس ميكرو، شاعىن جانە ورتا بيزنەستى جانداندىرۋعا كومەكتەسەدى. الداعى 3 جىلدا كەمىندە 6 مىڭ قاتىسۋشىنى، جىل سايىن 2000-عا جۋىق قاتىسۋشىنى وقىتۋ جوسپارلانۋدا.
ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى مەن ونىڭ وڭىرلىك بولىمشەلەرىنىڭ جۇمىسىنداعى يننوۆاسيالار تۋرالى اقپارات www.atameken.kz سايتىندا جانە الەۋمەتتىك جەلىلەردە ورنالاستىرىلادى.