اقشا - بارلىق ادام قاجەت ەتەتىن رەسۋرس. بىرىندە كوپ، بىرىندە از بولعانىمەن، ونى ءبارى قولدانادى. ال قالاي جۇمساۋ كەرەكتىگىن ادام ءوزى تاڭدايدى. سول سەبەپتى دە ءقازىر قوعامدا قارجىلىق ساۋاتتىلىققا، اقشانى دۇرىس جۇمساۋعا ۇيرەتەتىندەر كوپ. ءبىراق ەرەكشە ادىستەر ۇسىناتىندار از. سولاردىڭ ءبىرى – بلوگەر ءارى ينۆەستور الىشەر قۇلكەيەۆ. Aqshamnews.kz ءتىلشىسى جاس مامانمەن سۇحباتتاسىپ، اقشانى ءتيىمدى باسقارۋ، كۇندەلىكتى ۇنەمدەۋ مەن پاسسيۆ تابىسقا جەتۋدىڭ جولدارى جايلى قىزىقتى اقپاراتتار ءبىلدى.
سۋرەت: كەيىپكەردىڭ جەكە ارحيۆىنەن
الىشەر قۇلكەيەۆ – قارجىلىق ساۋاتتىلىق پەن ينۆەستيسيا سالاسىندا تانىمال تالىمگەر، بلوگەر ءارى ينۆەستور. ول KIMEP ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قارجى فاكۋلتەتىن ءتامامداعان. 2017 جىلى ستۋدەنت كەزىندە قارجىلىق قيىندىقتارعا تاپ بولىپ، جەكە قارجىنى باسقارۋ مەن ينۆەستيسيا نەگىزدەرىن ءوز بەتىنشە ۇيرەنە باستادى. 2020 جىلى YouTube ارناسىن اشىپ، قارجىلىق ساۋاتتىلىق بويىنشا كەڭەستەر مەن تاجىريبەسىن بولىسە باستادى. سودان بەرى ول جۇزدەگەن ادامعا ءتالىم بەرىپ، ولاردىڭ قارجىلىق جاعدايىن جاقسارتۋعا كومەكتەسىپ كەلەدى.
"ىدىس جۋىپ، تاماق جاساعانشا اسپاز جالداعان ءتيىمدى"
الىشەر الەۋمەتتىك جەلىدە كۇندەلىكتى ومىردە قاجەت ەتەتىن قارجىلىق لايفحاكتار ءبولىسىپ وتىرادى. ماسەلەن جاقىندا ول تۇرمىستىق تىرلىكتەرگە، ياعني ءۇي جيناپ، ىدىس جۋىپ، تاماق ازىرلەۋگە جۇمسايتىن ۋاقىتتى جۇمىس ىستەۋگە جۇمساپ، اسپاز جالداعاننىڭ قارجىلىق تۇرعىدان الدەقايدا ءتيىمدى ەكەنىن ايتتى.
"كۇنىنە ادام تاماق ىستەۋگە 2 ساعات ۋاقىت جۇمسايدى دەلىك. بۇل اپتاسىنا شامامەن 14 ساعات. وتباسىنىڭ ورتاق تابىسىن 160 جۇمىس ساعاتىنا بولسە، ءبىر ساعاتتىڭ قۇنى شىعادى. سول ۋاقىت ىشىندە اقشالاي تابىس تابۋعا نەمەسە دەمالۋعا بولار ەدى. اسپاز اپتاسىنا بىرنەشە رەت كەلىپ، اپتالىق مازىرمەن دايىندايدى. ءبىز كەستەگە قاراپ تەك قاجەت ونىمدەردى ساتىپ الامىز. ەشتەڭە ىسىراپ بولمايدى. بارلىعى - 220–250 مىڭ تەڭگە شىعىن بولادى. ءۇيدىڭ تاعامى سونداي ءدامدى ءارى ۋاقىتىمىز بەن كۇشىمىز وزىمىزدە قالادى"، – دەيدى ول.
ونىڭ ويىنشا، ادام ءوز ومىرىندەگى قىمبات ۋاقىتتى ارزان نارسەلەرگە جۇمساماۋى كەرەك. ياعني ءسىزدىڭ ءار ۋاقىتىڭىز اقشاعا تەڭ. ونى قالاي جۇمساپ جاتقانىڭىزدى ەسەپتەي بىلگەن ءجون.
ەڭ ۇلكەن قارجىلىق قاتە - ءوز تابىسىڭدى مويىنداماۋ
الىشەر مىرزانىڭ سوزىنشە، ادامدار اقشانىڭ قايدا كەتىپ جاتقانىن بىلمەي، "اقشا جەتپەيدى" دەپ شاعىمدانا بەرەدى. نەگىزى ءبارى باقىلاۋدان باستالادى.
"ءبىزدىڭ باستى قاتەمىز - تابىسىمىزدىڭ شەگىن مويىنداماۋ. ءبىز ءبارىن ساتىپ العىمىز كەلەدى، ءبىراق شىندىعىندا ول مۇمكىن ەمەس. ەگەر ءسىز ايىنا 500 مىڭ تەڭگە تاباتىن بولساڭىز، 200 مىڭ تەڭگەلىك سومكە نەمەسە جاڭا iPhone الۋ سىزگە ءتيىمسىز. ونى مويىنداۋ كەرەك"، – دەيدى الىشەر.
ونىڭ ايتۋىنشا، "قالاۋ" شىعىندارى تابىستىڭ 30%-ىنان اسپاۋى كەرەك. قالعانى – قاجەتتىلىك، مىندەتتەمە جانە جيناقتان تۇرادى.
بيۋدجەتتى قالاي ەسەپتەگەن دۇرىس؟
الىشەر اي سايىنعى بيۋدجەتتى بىلاي بولەدى:
-
-
قاجەتتىلىك — تاماق، جول، مەديسينا، كوممۋنالدىق شىعىن.
-
-
-
مىندەتتەمە — كرەديت، ءبولىپ تولەۋ.
-
-
-
دەمالىس — ساپالى، جوسپارلى.
-
-
-
قالاۋ — ويىنشىقتار، گادجەتتەر، سىيلىقتار.
-
-
-
جيناق جانە ينۆەستيسيا.
-
"كوپ ادام الدىمەن ءوز 'قالاۋىنا' اقشا جۇمسايدى. قالعانىنا جەتپەسە – قارىز الادى. ال دۇرىس ءادىس – كەرىسىنشە. ياعني ءبىز شىعىنداردى جاۋىپ بارىپ، قالاۋىمىزدى ەكىنشى ورىنداۋىمىز كەرەك"، – دەيدى ول.
"اقشا كوبەيسىن دەسەڭىز، اينالىمعا سالىڭىز"
الىشەردىڭ شاكىرتتەرىنىڭ كوبى قارجىگەر ەمەس. دەگەنمەن ولار تەڭگەمەن 30%، دوللارمەن 10% تابىس كورىپ وتىر. مۇنىڭ بارلىعى - ينۆەستيسيالىق تابىس. ماماننىڭ سوزىنشە، ينۆەستيسيا – بانك دەپوزيتىنەن الدەقايدا ءتيىمدى.
"ينفلياسيا – ءبارىن جەيدى. بۇگىنگى 100 مىڭ تەڭگە - ەرتەڭ 100 مىڭ بولماي قالۋى مۇمكىن. سول سەبەپتى اقشاڭىزدى جۇمىس ىستەتۋ كەرەك. ياعني، اقشا ۇنەمى اينالىمدا بولعانى دۇرىس. ينۆەستيسيا - قورقىنىشتى نارسە ەمەس، تەك باستاۋ كەرەك"، – دەيدى الىشەر.
ول ينۆەستيسيانى ءوز بەتىمەن زەرتتەۋگە 1،5 جىل جۇمساعان. "ەگەر سول كەزدە ماعان جول سىلتەيتىن ءبىر تالىمگەر بولعاندا، مەن بۇل ناتيجەگە 2-3 ايدا جەتەتىن ەدىم"، – دەيدى ول.