جۇرەك تۇكپىرىندەگى جان سىرىمەن بولىسەدى
«شەتەلدەگى قازاق بالالارى» باعدارلاماسىندا جان سىرىن اقتارعان دينارا ەسىمدى قازاق قىزىنىڭ بۇكپەسىز اڭگىمەسىن گازەتىمىزدىڭ وتكەن نومىرىندە وزدەرىڭىزبەن بولىسكەن بولاتىنبىز. ال بۇگىن سابينانى تىڭدايمىز.
ەكىنشى وقيعا: ەل جاقتان كەلگەن حات قۋانتپادى...
سابينا، 23 جاستا،
استانادا ومىرگە كەلگەن، سەگىز ايلىعىندا مۇحيت اسقان قازاق قىزى. ول بۇعان دەيىن Facebook ارقىلى «ومىردە بار، جەر باسىپ جۇرگەن بيولوگيالىق انامدى ىزدەيمىن» دەگەن جازبا قالدىرعان بولاتىن.
– مەن ۆيردجينيا شتاتىنداعى (اقش) اۋىل-ايماقتا ءوستىم. اتا-انام ءالى كۇنگە سول جاقتا تۇرادى. ءۇيىمىز كىشكەنتاي بولسا دا، جەرىمىز كەڭ. مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىستىق، قوي، سيىر، جىلقى ۇستادىق. يتتەردى جاقسى كورەمىن.
ۋنيۆەرسيتەتتە وقىپ جۇرگەندە اسىراپ الىنعان بالالار جايلى ەسسە جازدىم. تاستاندى بالالاردىڭ وزىنە، اينالاسىنا دەگەن سەنىمى از بولادى. جالپى، بالانىڭ العاشقى ەموسيالىق اسەرلەرى اناسىنان بەرىلەدى. نارەستە قۇرساقتا جاتقان ساتتەن باستاپ ءبارىن سەزەدى. اناسىنىڭ ونى ومىرگە كەلگەن سوڭ تاستاپ كەتۋگە بەكىنىپ جۇرگەنىن، ومىرىنە ءقاۋىپ تونگەنىن سەزەدى جانە ومىردە بەيسانالى تۇردە وسى قاتەرلى سەزىممەن تىرلىك كەشەدى.
ءبىراق مۇنىڭ نەدەن تۋىنداعانىن تۇسىنبەيدى. تۇپسانادا ءبارى ساقتالادى. مەن وزىمە بەيسانالى تۇردە ۇنەمى جەتىسپەي تۇرعان ءبىر نارسەنى ىزدەپ كەلىپپىن.
اسىراپ العان ادامدار مەنەن قامقورلىعىن اياعان جوق. ءبىراق ءبارىبىر ءبىر اسىل دۇنيەمدى جوعالتقانداي كۇي كەشتىم.
***
– مەنى باعىپ العان اكە-شەشەم قاشان تۋعان اتا-اناسى جايلى سۇرايدى ەكەن دەپ كۇتىپ ءجۇرىپتى. گەنەولوگيا عىلىمىنا قىزىعاتىنمىن. وعان دەيىن مەن شىققان تەگىم تۋرالى مۇلدەم ويلانباپپىن. سوسىن 2020 جىلى انامنان سۇرادىم. انام قولىما ءوزىم تۋرالى جازىلعان بۇكىل قۇجاتتى ۇستاتتى. مەن 2000 جىلى 27 اقپاندا استانادا دۇنيەگە كەلىپپىن. تۋۋ تۋرالى كۋالىگىمدە شىن ءاتى-جونىم اسقار قىزى سابينا ىدىرىسوۆا دەپ جازىلعان. تۋعان انام تۋرالى دا اقپارات بار ەكەن. ونىڭ ەكىنشى پەرزەنتى ەكەنمىن. مەنى تۋعاندا 29 جاستا بولعان. مەنى تاستاپ كەتەردە ءوزىنىڭ مەكەنجايىن قالدىرىپتى. ءبىراق پوليسيا قىزمەتكەرلەرى ىزدەپ تاپپاپتى. ونداي مەكەنجاي اتىمەن جوق ەكەن. قۇجاتتا تۋعان انامنىڭ ءاتى-جونى گۇلنار مۇحيددين قىزى ىدىرىسوۆا، ال اكەمنىڭ ءاتى-جونى اسقار ىدىرىسوۆ دەپ جازىلعان. الەۋمەتتىك جەلىدەن ىزدەپ تاپپادىم. قازاقتاردا
گۇلنار، اسقار دەگەن كىسىلەر وتە كوپ ەكەن. كوڭىلىم ءتۇسىپ، ىزدەۋدىڭ ەش ءمانى جوعىن ءتۇسىندىم. ولاردىڭ ءتۇرىن، قانداي بولعانىن مۇلدەم بىلمەي كەتەمىن دەپ كۇرسىندىم. ويلاماۋعا تىرىستىم. تەك وتكەن جولى دوسىم تاعى سۇراعان سوڭ، «تاعى ءبىر ىزدەپ كورەيىنشى» دەپ جازدىم.
***
– مەنىڭ جازباما قازاقستان حالقى سونشالىقتى نازار اۋدارادى دەپ ويلامادىم. Facebook-تا، Instagram-دا كوپ ادام جازدى. اقپارات سايتتارىندا جاريالاندى. ءتۇرلى پىكىرلەر وقىدىم. كەيبىرەۋلەر «تۋعان اتا-اناڭدى تاباتىنىڭا سەنەمىز» دەسە، كەيبىرەۋلەر «نە ءۇشىن ىزدەيسىڭ، سەنى تاستاپ كەتكەن ادامداردى قايتەسىڭ، تاپقان كۇندە دە جۇرەگىڭدى اۋىرتاسىڭ» دەپ جازىپ جاتتى.
شىنىمدى ايتسام، قازاق حالقىنىڭ نەگە وسىنشالىقتى ءمان بەرىپ، جان-جاققا جاريالاپ جاتقانىنا تاڭعالدىم. سوسىن انامنان سۇرادىم. انام: «قازاق حالقىنىڭ سونداي ەرەكشە قاسيەتى بار. ەگەر ءبىر قازاق كومەككە مۇقتاج بولسا، ءبارى جابىلىپ قولدايدى. ءبىر وتباسى سياقتى بىرىگەدى. قازاقتىڭ بولمىسى سونداي، بىر-بىرىنە جاناشىر. قانىمىز ءبىر دەپ اراشا تۇسەدى، كومەكتەسەدى. وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى قاتتى دارىپتەيدى»، – دەدى.
***
ءبىر كۇنى سابيناعا قازاقستاننان حات كەلدى. ءبىراق تۋعان اناسىنان ەمەس. سول ادامنىڭ اپكەسىنەن ەكەن. الىستاعى اپايى «سەنىڭ تابىلعانىڭدى سىڭلىمە ايتىپ ەدىم، ۇندەمەدى. كوڭىلىڭە الما. مەن-اق سەنىڭ اناڭ بولايىن» دەپتى حات يەسى.
***
– انامنىڭ اپكەسى ءبىرىنشى رەت حات جازعاندا، ونى ءتۇسىنۋ ءۇشىن ماعان ۋاقىت كەرەك بولدى. ءبىر كەزدە بارىپ وز-وزىمنەن وكسىپ تۇرىپ جىلادىم. ماعان نە بولدى سونشا دەپ وزىمە تاڭعالدىم. شىققان تەگىمدى بىلگىم كەلىپ، ىزدەۋدى باستاعاندا، كوڭىلدى، قىزىقتى زەرتتەۋ جۇرگىزىپ جاتقانداي بولعانمىن. ءبىراق تۋىسقان اپكە-سىڭلىلەرىم جازا باستاعاندا، سۋرەتتەرىن جىبەرگەندە، جۇرەگىم سىزداپ قويا بەردى. ونە بويىم شىمىرلاپ، كەۋدە تۇسىم شانشىدى. قاتتى جىلادىم. ۇزاق جىلادىم.
بۇل قيىن ەكەن. مۇلدەم باسقا الەم، وزگە ءومىر. مەن سۇرۋگە ءتيىس ءومىر ەدى. بۇل ءجاي انشەيىن ەرمەك ەمەس. زەرتتەۋ ەمەس. بۇل – ادامنىڭ تاعدىرى. مەنىڭ تاعدىرىم. ءوزىمنىڭ ءبىر بولىگىم ۇنەمى ءبىر سۇراقتاردىڭ جاۋابىن ىزدەپ ءجۇرىپتى. ول «مەنى نەگە تاستاپ كەتتى، مەن كىممىن، تۋعان اتا-انام كىم؟» دەگەن سۇراقتار ەدى. جانىمنىڭ ءبىر بولشەگى ءوزىن جوعالتىپ العانداي، ايدالا جاپادان-جالعىز قالعانداي كۇي كەشىپپىن.
***
– تۋعان انامنىڭ نەگە مەنىمەن بايلانىسقا شىققىسى كەلمەيتىنىن تۇسىنەمىن. ەگەر بۇل اشۋعا بولمايتىن قۇپيا بولسا، وسى ومىردە مەنىڭ بار ەكەنىمدى ەشكىم بىلمەۋگە ءتيىس بولسا، تۋعان اكەمە قاتىستى ايتىلماۋعا ءتيىس الدەقانداي سىر بار بولسا، قينالسام دا كونەر ەدىم. مەن ونىڭ جەكە ومىرىنە قول سۇعۋدان اۋلاقپىن. ءبىراق ءوزىمنىڭ شىققان تەگىم تۋرالى بىلگىم كەلەدى. اسىراپ العان انام وتە مەيىربان ادام. ءبىراق ءبارىبىر دە تۋعان انامنىڭ سيپاتىن اڭسايمىن. ول مەنىمەن ارالاسپاي-اق قويسىن، تەك تۋعان انام ەكەنىن مويىنداسا بولدى، جانىم تىنىشتالار ەدى...