اڭىز جانە اقيقات

قوعامدا اركىمنىڭ الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگى ماڭىزدى!

ءتاجتاجالدىڭ بىرنەشە تولقىنىن ەل بولىپ اۋىزدىقتاپ، قالىپتى ومىرگە ورالۋدىڭ العىشارتتارى ەندى جاسالا باستاعان تۇستا، بيىل جىل باسىندا ەلىمىزدە ورىن العان «قاڭتار قاسىرەتى» بۇل جاعدايدى قايتا ۋشىقتىرىپ جىبەرگەنى راس. لاڭكەستەر مەن سودىرلاردىڭ بۇلىگىن باسىپ، ەندى ەس جيا باستاعان ەلىمىز قايتا شاپقان كوروناۆيرۋستىڭ «وميكرون» شتامىنىڭ قۇرساۋىندا قالعانى ءومىر شىندىعى. ءقازىر كيەلى تۇركىستاننان باسقا ەل وڭىرلەرى قايتا «قىزىل» ايماقتا تۇر. سوندىقتان ادامزات ءۇشىن بۇل قاتەرلى ىندەتپەن كۇرەس جاھاندىق كۇن تارتىبىندەگى باستى ماسەلە بولىپ قالا بەرمەك. ويتكەنى، جالعان ومىردە ادامدى اقيقات زاڭدىلىعىنان اداستىرار فەيكتەر دە جەتەرلىك.

بۇعان دەيىن حابارلاعانىمىزداي، الەمدە COVID-2019 پاندەمياسى پايدا بولعالى جانە كۆي-گە قارسى ۆاكسينالار شىعارىلا باستاعالى بەرى قوعامدا ءتۇرلى الىپقاشپا اڭگىمەلەر كوبەيىپ، عالامتوردى، الەۋمەتتىك جەلىلەردى جالعان اقپاراتتار «كەزىپ» كەتكەنى بەلگىلى. قوعامدا ۆاكسينالاۋ توڭىرەگىندە ءارقيلى اڭگىمەلەر تاراپ جۇرگەنى جاسىرىن ەمەس. قازاقستاندا دا ىندەتتىڭ العاشقى دەرەگى تىركەلگەننەن باستاپ، كۇنى بۇگىنگە دەيىن ادامداردى اقيقاتتان اداستىراتىن، «ۇزىنقۇلاقتان» تاراعان نەبىر اڭىزدار ءورىپ ءجۇر. مۇندايدا ماماندار قانداي دا ءبىر اقپاراتقا سەنبەس بۇرىن، بىلىكتى عالىمداردىڭ تۇجىرىمداماسىن زەردەلەپ الۋ قاجەتتىگىن ايتادى. وكىنىشكە وراي، ىندەتكە قارسى ۆاكسينالار جايلى ايتىلىپ جۇرگەن نەبىر اقىلعا سىيىمسىز «ميفتەردىڭ» ەش نەگىزسىز ەكەنىن سالا ماماندارى مەديسينالىق، عىلىمي تۇرعىدا دالەلدەپ، ءتۇسىندىرىپ بەرگەنىمەن، ەل ءىشى ءالى دە سول فەيكشىلدەردىڭ جەتەگىندە جۇرگەندەي. ادامدار مامان دارىگەرلەردىڭ تۇجىرىمىنا دەن قويعانمەن، جادىلارىنا ءسىڭىپ قالعان، سەنىمگە سەلكەۋ تۇسىرەتىن اڭىز «جەلسوزدەردەن» ءالى دە ارىلا الماي كەلەدى.

جالپى، جالعان اقپاراتتار قايدان شىعادى؟ كەيبىر الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى ءوز پاراقشالارىنا «لايك» جيناۋ ءۇشىن نەمەسە تانىمالدىلىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ادامداردى ەلەڭ ەتكىزەر تاقىرىپتاردا ءتۇرلى فەيكتەر شىعارىپ، تاراتۋعا قۇمار. «اقشام-اقپارات» قوعامدا ىندەتپەن كۇرەسكە قاتىستى ءجيى تالقىلانىپ، ايتىلىپ جۇرگەن فەيك جانە فاكت اقپاراتتارعا تاعى ءبىر شولۋ جاساپ كوردى. سونىمەن...

• فەيك: «مەديسينالىق بەتپەردەلەردى ۇزاق ۋاقىت تاعۋ كومىرقىشقىل گازىمەن ۋلانۋعا جانە وتتەگى جەتىسپەۋشىلىگىنە اكەپ سوقتىرادى».

فاكت: مەديسينالىق بەتپەردەلەردى ۇزاق ۋاقىت تاعۋ كومىرقىشقىل گازىمەن ۋلانۋعا جانە وتتەگى جەتىسپەۋشىلىگىنە اكەپ سوقتىرمايدى. بەتپەردە ولشەمىنىڭ ساي كەلۋىن جانە بەتكە مىقتاپ جاناسىپ، قالىپتى تىنىس الۋعا مۇمكىندىك بەرەتىنىن قاداعالاۋ قاجەت. بىررەتتىك بەتپەردەلەردى قايتادان قولدانباعان ءجون جانە ولار دىمقىلدانعان كەزدە بىردەن اۋىستىرۋ قاجەت.

• فەيك: «ۆاكسينا ادام دەنساۋلىعىنا كەرى اسەر ەتەدى».

فاكت: ليتۆالىق ۆيرۋسولوگ ساۋليۋس كاپلينكاس ادامداردىڭ باسىم كوپشىلىگى جۇقپالى اۋرۋعا قارسى ۇجىمدىق يممۋنيتەتكە يە بولسا، اۋرۋدىڭ تارالۋى توقتايدى دەپ وتىر. يممۋندىق جۇيە اعزانىڭ گەنەتيكالىق قۇرامىنىڭ تۇراقتىلىعى ءۇشىن كۇرەسەدى. ال ۇجىمدىق يممۋنيتەتتى قالىپتاس­ تىرۋدىڭ نەگىزگى جولى ۆاكسينا ەكەندىگىن ايتادى.

«كوروناۆيرۋسقا قارسى يممۋنيتەتتىڭ پايدا بولۋ ءپرينسيپى باسقا ۆيرۋستارمەن بىردەي. سوندىقتان اعزاعا ەگىلگەن ۆاكسينانىڭ جالعىز عانا اتقاراتىن جۇمىسى بار. ول – سىرتتان تونگەن جۇقپالى دەرتكە توتەپ بەرۋ. ۆاكسينا قۇرامى ادەناۆيرۋس جانە كوروناۆيرۋستىڭ اقۋىزىنان تۇرادى. ونىڭ ادام دەنساۋلىعىنا كەرى اسەر ەتۋى مۇمكىن ەمەس»، – دەيدى ۆيرۋسولوگ ساۋليۋس كاپلينكاس.

• فەيك: «حلورلى اكتىڭ نەمەسە باسقا دەزينفەكتانتتاردىڭ بۋلارىن دەممەن ىشكە تارتۋ نەمەسە ولاردى اعزاعا ەنگىزۋ COVID-19-دان قورعايدى».

فاكت: حلورلى اكتىڭ نەمەسە باسقا دەزينفەكتانتتاردىڭ بۋلارىن دەممەن ىشكە تارتۋ نەمەسە ولاردى اعزاعا ەنگىزۋ COVID19-دان قورعامايدى جانە ءقاۋىپتى بولۋى مۇمكىن. ەشبىر جاعدايدا حلورلى اكتىڭ نەمەسە باسقا دەزينفەكسيالاۋ قۇرالدارىنىڭ بۋلارىن دەممەن ىشكە تارتۋعا دا، ولاردى اعزاعا وزگە جولمەن ەنگىزۋگە دە بولمايدى. بۇل زاتتار ىشكە قابىلداۋ كەزىندە ۋلاندىرۋى مۇمكىن. سونداي-اق، تەرى مەن كوزدەردى تىتىركەندىرىپ، زاقىمدايدى. دەزينفەكسيالاۋشى قۇرالداردى بەتتەردى دەزينفەكسيالاۋ ءۇشىن عانا ساقتىقپەن قولدانۋ قاجەت.

• فەيك: «ۆاكسينالاۋ بەدەۋلىككە الىپ كەلەدى».

فاكت: قازاقستانداعى رەپرودۋكتولوگيانىڭ نەگىزىن قالاۋشى سالتانات بايقوشقاروۆانىڭ تۇجىرىمداۋىنشا، بۇل دا جالعان اقپارات. ۆاكسينالاۋ ەر ادامنىڭ دا، ءاي̆ەل ادامنىڭ دا بەدەۋلىگىنە الىپ كەلمەي̆ءدى. كەرىسىنشە، جۇكتىلىكتىڭ الدىندا قابىلدانعان ۆاكسينالاۋ ونىڭ قيىندىقسىز وتۋىنە سەپتىگىن تيگىزەدى.

• فەيك: «كوجەگە نەمەسە باسقا تاعامدارعا بۇرىش قوسۋ كوروناۆيرۋستان قورعايدى».

فاكت: كوجەگە نەمەسە باسقا تاعامدارعا بۇرىش قوسۋ كوروناۆيرۋستان قورعامايدى جانە ەمدەمەيدى. تاعامداعى كىشىگىرىم بۇرىشتىڭ ارتىقشىلىقتارى وتە كوپ ەكەنى ءسوزسىز، ءبىراق ول COVID-19-دان قورعامايدى، الدىن المايدى جانە ودان ەمدەمەيدى.

• فەيك: «اعزاعا كۇننىڭ نەمەسە 25 گرادۋستان جوعارى تەمپەراتۋرانىڭ اسەر ەتۋى كوروناۆيرۋستىڭ الدىن الادى».

فاكت: COVID-19 ۆيرۋسىن اۋا رايىنىڭ قانشالىقتى كۇنشۋاقتى نەمەسە ىستىق ەكەنىنە قاراماستان جۇقتىرىپ الۋعا بولادى. ىستىق كليماتتى ەلدەردە دە كوروناۆيرۋس جۇقتىرۋ جاعدايلارى حابارلانۋدا.

مەملەكەت قاتەرلى ىندەتپەن كۇرەستە وزىنە قاتىستى مىندەتتەمەلەرىن تولىق ورىنداپ وتىر. الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگى ىندەتپەن كۇرەس ءۇشىن دارى-دارمەكتىڭ، قۇرال-جابدىقتىڭ، مەديسينالىق كومەك پەن توسەك-ورىننىڭ، ۆاكسينالاردىڭ قاجەتتى كولەمىن قامتاماسىز ەتىپ، قوسىمشا قورىن دا جاساقتادى. ىندەتپەن كۇرەس جولىندا اتقارىلعان جۇمىستار، «قىزىل» دەڭگەيدەن «جاسىل» ايماققا ءوتۋ، قالىپتى ومىرگە ورالۋ ءۇشىن ۇيىمداستىرىلعان قىرۋار شارالار ءوز الدىنا ءبىر توبە...

• فەيك: «كوروناۆيرۋس 5G ءموبيلدى جەلىلەرى ارقىلى تارالادى».

فاكت: 5G ءموبيلدى جەلىلەرى COVID-19-دىڭ تارالۋىنا سەبەپكەر بولمايدى. ۆيرۋستار راديوسيگنالدارمەن نەمەسە ءموبيلدى بايلانىس تولقىندارىمەن تارالمايدى. COVID-19 ىندەتى 5G جەلىلەرى قولدانىلمايتىن كوپتەگەن ەلدەردە دە تارالعان. COVID-19 اۋا-تامشى جولىمەن تارالادى، ياعني ساۋ ادامنىڭ تىنىس الۋ جولدارىنا ناۋقاستىڭ، ماسەلەن، جوتەلۋى، تۇشكىرۋى نەمەسە سويلەسۋى كەزىندە ونىڭ تىنىس الۋ جولدارىنان بولىنەتىن تامشىلار تۇسكەن كەزدە بەرىلەدى. سونداي-اق، ونى ۆيرۋس جۇقتىرىلعان بەتكە جاناسۋ، سودان كەيىن كوزدەرىڭىزدى، اۋزىڭىزدى نەمەسە مۇرنىڭىزدى ۇستاۋ ارقىلى دا جۇقتىرىپ الۋىڭىز مۇمكىن. 5G جەلىلەرى مەن COVID-19 بايلانىسى ددسۇ سايتىندا دا جوققا شىعارىلعان بولاتىن. «ۆيرۋستار راديوسيگنالدارمەن نەمەسە ۇيالى بايلانىس تولقىندارىمەن تارالمايدى. COVID-19 ىندەتى 5G جەلىلەرى تارتىلماعان كوپتەگەن ەلدەردە تارالۋدا»، – دەلىنگەن ۇيىمنىڭ رەسمي ينتەرنەتپورتالىندا.

• فەيك: «الكوگول COVID-19 ۆيرۋسىنان قورعايدى».

فاكت: الكوگول ءىشۋ COVID-19 ۆيرۋسىنان قورعامايدى جانە قايتا ءقاۋىپتى بولۋى مۇمكىن. الكوگولدى ءجيى جانە شامادان تىس تۇتىنۋ دەنساۋلىققا بايلانىستى پروبلەمانىڭ تۋىنداۋ ءقاۋپىن ارتتىرادى.

• فەيك: «تەمەكى شەگۋشى ادامداردىڭ كوروناۆيرۋستى جۇقتىرۋ ىقتيمالدىعى تومەن».

فاكت: تەمەكى شەگۋ – كوپتەگەن رەسپيراتورلىق ينفەكسيالاردىڭ بەلگىلى ءقاۋىپ فاكتورى جانە رە سپيراتورلىق اۋرۋلاردىڭ اۋىرلىق دەڭگەيىن ارتتىرادى. قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى ساراپشىلار جۇرگىزگەن زەرتتەۋلەرگە شولۋ جاس اۋ كەزىندە تەمەكى شەگۋشىلەردىڭ كوروناۆيرۋسپەن اۋىرۋ مۇمكىندىگى تەمەكى شەكپەيتىندەرگە قاراعاندا جوعارىراق ەكەندىگى انىقتالدى.

• فەيك: «ىستىق ۆاننا قابىلداۋ COVID-19 ۆيرۋسىنا قارسى كومەكتەسەدى».

فاكت: ىستىق ۆاننا قابىلداۋ COVID-19 ۆيرۋسىنا قارسى كومەكتەسپەيدى. قالىپتى دەنە تەمپەراتۋراسى ۆانناداعى نەمەسە دۋشتاعى سۋ تەمپەراتۋراسىنا قاراماستان 36،5 گرادۋستان 37 گرادۋسقا دەيىنگى ارالىقتا بولادى. كەرىسىنشە، تىم ىستىق ۆاننا قابىلداۋ زياندى بولۋى جانە اعزانى كۇيدىرۋى مۇمكىن.

بۇگىندە جەرگىلىكتى پوليسيا دەپارتامەنتتەرىندە جالعان اقپاراتتاردى جاريالاعان تۇلعالاردى انىقتايتىن ارنايى جۇمىس توپتارى بار ەكەنىن ەسكە سالامىز. جالعان اقپاراتتاردى تاراتقاندارعا قارسى ءىس قوزعالىپ، كىنالى ادامدار جاۋاپقا تارتىلىپ، زاڭعا سايكەس جازالانادى. ال قالامىزدىڭ، ەلىمىزدىڭ قالىپتى ومىرگە قانشالىقتى تەز ورالۋى – وزىمىزگە بايلانىستى. ەڭ باستىسى، اركىم قوعام الدىنداعى، ءوزىنىڭ وتباسى، تۋعانتۋىستارى، ارىپتەستەرى الدىنداعى الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنۋى ءتيىس. سوندا عانا ۇجىمدىق يممۋنيتەت قالىپتاسىپ، قالىپتى تىرلىككە كوشۋىمىزگە مۇمكىندىك الامىز.

ءبىزدىڭ دايەكتەمە:

COVID-19 اۋرۋىنىڭ اتاۋى اببريەۆياتۋرا بولىپ تابىلادى. CO – كورونا (corona – اعىلش.)، VI – ۆيرۋس (virus – اعىلش.) D – اۋرۋ، اۋرۋعا شالدىعۋ (desease – اعىلش.) دەگەندى بىلدىرەدى. 19 سانى 2019 جىلدىڭ بەلگىسى – العاش رەت اۋرۋ ناق وسى كەزدە تىركەلگەن.

ازىرلەگەن ت.دەربىسالين