ءقازىر قازاق تىلىندە سويلەۋگە دەگەن قىزىعۋشىلىق جوق ەمەس، بار. ءبىراق، وكىنىشكە قاراي، ءالى دە از. ەلىمىزدە مەملەكەتتىك ءتىل - قازاق ءتىلى، ورىس ءتىلى - رەسمي قارىم-قاتىناس ءتىلى. قازاقستاندا وسى ەكى ءتىلدىڭ قايسىسىندا سويلەيمىن دەسە دە شەكتەۋ جوق. دەسە دە، انا ءتىلىمىز ءالى دە تاسادا قالىپ قويىپ جاتقانداي سەزىلەدى. ولاي دەۋىمىزگە سەبەپ - قازاق وتباسىنان شىققان بالالاردىڭ انا ءتىلىن بىلمەي، وزگە تىلدە شۇلدىرلەۋى كوبەيمەسە، ازايا قويمادى. دەسە دە "كوپكە توپىراق شاشپايىق"، تىلگە جاناشىرلىق تانىتىپ، ونى قاي جەردە جۇرسە دە قولدانىسىنان تاستامايتىن، ويىنان شىعارمايتىن جاندار دا بارى قۋانتادى. نيەت بولسا، تىلدىك ورتا بولماسا دا انا ءتىلىن دە قولدانىستان شىعارماۋعا بولاتىنىنىڭ دالەلى دە بار.
5 قىركۇيەك – قازاقستان حالقىنىڭ تىلدەرى كۇنى. وسى اتاۋلى كۇنگە وراي Aqshamnews.kz ءتىلشىسى ەلدەن جىراقتا جۇرسە دە، بالالارىنا ءبىرىنشى كەزەكتە قازاق ءتىلىن ۇيرەتىپ جۇرگەن جانۇيامەن تىلدەسىپ كوردى.
بۇگىن ءبىز تىلگە تيەك ەتكەلى وتىرعان كەيىپكەرىمىز - امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ۆاشينگتون شتاتىنداعى سيەتل قالاسىندا تۇراتىن ايكەرىم يمانبايەۆا. ول Instagram جەلىسىندە afffffonya (افونيا) دەگەن اتپەن بلوگ جۇرگىزەدى. ونىڭ ءاربىر جازباسىنان انا تىلىنە دەگەن قۇرمەت پەن جاناشىرلىق سەزىلىپ تۇرادى. بالاعا انا ءتىلى انا سۇتىمەن داريدى دەگەن ءسوزدىڭ جانى بار. ايكەرىمنىڭ پاراقشاسىنداعى بالالارىمەن سويلەسكەن ءاربىر اڭگىمەسىنە قاراپ، ەرىكسىز وسىنداي وي تۇيۋگە بولادى.
الماتىدا تۋىپ-وسكەن ايكەرىم Air Astana اۋە كومپانياسىندا بورتسەرىك بولىپ جۇرگەن كەزىندە بولاشاق جارى ارتەممەن تانىسادى. ءقازىر ولار – ارلان اتتى ۇل مەن اماني ەسىمدى قىزدىڭ اتا-اناسى. ارتەم – وسكەمەننىڭ تۋماسى. جۇرەك قالاۋىمەن، اتا-انالارىنىڭ باتاسىمەن كوڭىل جاراستىرعان بۇل وتباسى ەكى ۇلتتىڭ وكىلى بولا تۇرا ءارى قانشا جىل شەتەلدە تۇرسا دا، ولار ءوزارا قازاقشا سويلەسۋدى ومىرلىك قاعيدا ەتكەن.
ايكەرىم بالالارىنىڭ قازاقشا سويلەۋى ءۇشىن بار جاعدايدى جاساپ، ولاردى قولداپ، ءتىلدى ۇمىتپاۋى ءۇشىن ولارمەن بارىنشا قازاقشا سويلەسەدى. ول ءۇشىن قازاق تىلىندەگى ەرتەگىلەردى وقىپ، مۋلتفيلمدەردىڭ دە قازاقشاسىن كورسەتەدى. ۇيدە، ءتىپتى كولىكپەن جۇرسە دە ۇنەمى قازاقشا اۋەندەردى قوسىپ قويادى. سوزدىك قوردى بايىتۋ ءۇشىن ولارعا كوپ سۇراق قويىپ، تانىس ەمەس دۇنيەنى تۇسىندىرۋدەن جالىقپايدى. امەريكالىق مەكتەپتە وقىعانىمەن، كىشكەنتاي ارلان مەن اماني ءتاتتى تىلىمەن قازاقشا سويلەۋى - ول ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش.
«بۇل – ۇيلەنبەي تۇرىپ-اق شەشىپ العان ورتاق ۇستانىمىمىز ەدى» دەيدى ايكەرىم. جولداسى ارتەم دە قازاق ءتىلىن ەركىن مەڭگەرگەن. ايتۋىنشا، جۇبايىنىڭ قازاقشانى ەركىن مەڭگەرۋىنە قازاق-تۇرىك ليسەيىندە، كەيىننەن جوو-دا وقىعانى كوپ سەپتىگىن تيگىزگەن. سوندىقتان ارتەمنىڭ ءوزى دە وتباسىندا قارىم-قاتىناس قۇرالى - قازاق تىلىندە بولعانىنا ەش قارسىلىعى جوق، قايتا قولدايدى.
وتاعاسى مەن وتاناسى اعىلشىن ءتىلىن دە ەركىن بىلەدى. بالالارىنا وزگە تىلدەردى ۇيرەنۋگە كەدەرگى جاسامايدى. تەك «ءوز ءتىلىن قۇرمەتتەۋدى ۇمىتپاسىن» دەگەن ۇستانىمدى بەرىك ۇستانادى. ايكەرىمنىڭ سوزىمەن ايتساق:
«مەن جان-جاقتى دامۋدى قولدايمىن، سونىڭ ىشىندە بارلىق تىلدەردى ۇيرەنۋگە دە قارسىلىعىم جوق. ءبىراق ول ءوز انا ءتىلىمدى ىعىستىرماي، ونى قۇرمەتتەي وتىرىپ جۇزەگە اسۋى ءتيىس».
ايكەرىمنىڭ ىس-ارەكەتى شەتەلدە جۇرگەن قازاق وتباسىلارىنا عانا ەمەس، قازاقستاندا تۇرىپ ءوز بالالارىمەن قازاقشا سويلەسۋگە ارلاناتىندارعا دا ۇلگى. بالا تىلگە ەڭ اۋەلى ۇيدە قانىعادى. «ءقازىر ەكى قازاقتىڭ قازاقشا سويلەسكەنىنە تاڭ قالاتىن زامان بولدى عوي» دەپ جازعان ايكەرىمنىڭ وكىنىشىندە شىندىق جاتىر.
تىلگە دەگەن قۇرمەت – ۇرانداتۋدان ەمەس، ايكەرىمدەي جانداردىڭ ءوز وتباسىنان باستاعان كىشكەنتاي قادامدارىنان باستالادى دەپ وي قورىتتىق.