الماتى قالاسىنىڭ دامۋى، وركەندەۋى قالا اكىمدىگىنىڭ قىزمەتىنە تىكەلەي بايلانىستى. وسى رەتتە ۇزاق مەرزىمدى مىندەتتەرمەن ەكولوگيالىق جاعدايدى جاقسارتۋ جۇمىستارى جالعاسىپ كەلەدى. جاقىندا عانا الماتىدا ەكولوگيالىق پروبلەمالاردى شەشۋ جونىندەگى جول كارتاسى تالقىلاندى. وندا جەو گازعا اۋىستىرۋ، قالانىڭ اۋا باسسەينىن تازارتۋ، اعاش وتىرعىزۋ، اۆتوبۋستاردى گازعا اۋىستىرۋ سەكىلدى كوپتەگەن ماسەلەلەر كوتەرىلدى.
ماسەلە كەشەندى تۇردە شەشىلەدى
بۇعان دەيىن الماتىنىڭ ەكولوگيالىق پروبلەمالارىن كەشەندى شەشۋ ءۇشىن جول كارتاسى ازىرلەنىپ، ق ر ۇكىمەتى بەكىتكەن بولاتىن. وندا كومىردەن ەنەرگيا وندىرەتىن كاسىپورىنداردىڭ شىعارىندىلارىن ازايتۋ، جەكە سەكتورداعى ۇيلەردى گازعا اۋىستىرۋ، اۋا اينالىمىنىڭ بۇزىلۋ ءقاۋپىن بولدىرماۋ، كوگالداندىرۋ، اۆتوكولىك شىعارىندىلارىن ازايتۋ ماسەلەلەرى كوزدەلگەن.
مەگاپوليستە ەكولوگيالىق پروبلەمالاردى ازايتۋ ءۇشىن جەو-2 جانە جەو-3 (الماتى جەو-2 جانە جەو-3 جاڭعىرتۋ، قورشاعان ورتاعا اسەردى بارىنشا ازايتۋ) گازعا كوشىرۋ، جەكە سەكتوردى جانە قالاعا ىرگەلەس اۋدانداردى گازداندىرۋ كوزدەلدى. سونداي-اق، جەل رەجيمىن زەرتتەۋ، قۇرىلىستىڭ ساۋلەتتىك كەلبەتى مەن باس جوسپارىنىڭ ەرەجەلەرىنە وزگەرىستەر ەنگىزۋ، جاسىل جەلەكتەر الاڭىن ۇلعايتۋ، كولىك اعىنىن باسقارۋ، كولىكتەرگە گازبەن جابدىقتالاتىن باللون ورناتۋ، ەلەكتر كولىگىن كەڭىنەن پايدالانۋ قاراستىرىلعان.
قازىرگى ۋاقىتتا الماتى جەو-2 كومىردەن گازعا كوشىرۋ جونىندەگى جوبانىڭ تەحنيكالىق شەشىمدەرىنە، قۇنى مەن ىسكە اسىرىلۋ مەرزىمىنە تالداۋ جۇرگىزىلدى. تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمە جوباسى جاسالدى.
مەگاپوليستى جانە قالاعا ىرگەلەس جاتقان جەكە سەكتور اۋداندارىن گازداندىرۋ پروسەسى جۇرگىزىلۋدە. قازىرگى ۋاقىتتا الماتىدا 1497 گازداندىرىلماعان تۇرعىن ءۇي جانە ساياجاي الابىندا ورنالاسقان 2829 ءۇي بار. حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىن گازبەن جابدىقتاۋعا قوسۋ ءۇشىن ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەرمەن نولدىك پايىزبەن كرەديتتەۋ بويىنشا جۇمىس جالعاسۋدا.
باس جوسپارعا وزگەرىس ەنگىزىلەدى
مەگاپوليستىڭ جەل رەجيمىن زەرتتەۋ دە ۇزاققا سوزىلدى. اتاپ ايتقاندا، قالالىق اكىمدىك جەل رەجيمىن ەسكەرە وتىرىپ، قالانىڭ اۋا باسسەينىن تازارتۋ ءۇشىن ساۋلەت-قالا قۇرىلىسى ادىستەرىن ازىرلەۋ بويىنشا عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارى كونكۋرسىنا 179 ملن. تەڭگە ءبولدى. تەندەر وتكەن جىلى 30 قىركۇيەكتە جاريالاندى.
ازىرلەۋ اياقتالعاننان كەيىن قولدانىستاعى قۇرىلىس ەرەجەلەرى مەن جوسپارلاۋ جوباسىنا ءتيىستى وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى دەپ كۇتىلۋدە. بۇل الماتىنىڭ باس جوسپارىنا وزگەرىستەر ەنگىزۋ ءۇشىن جەل رەجيمىنىڭ كارتاسىن، سونداي-اق سالىنعان اۋماقتار جاعدايىندا جەل رەجيمىن رەتتەۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قالانىڭ ساۋلەت-قۇرىلىس جوبالاۋىنا ارنالعان ۇسىنىستاردى ازىرلەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. جۇمىس اياقتالعاننان كەيىن ەرەجەلەرگە، باس جوسپارعا جانە جوسپارلاۋ جوبالارىنا وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى.
ماماندار ساۋلەت كەلبەتى ەرەجەلەرىنە وزگەرىستەر ەنگىزۋ بويىنشا جول كارتاسى تارماعىنىڭ ورىندالۋىن اتاپ ءوتتى. ءقازىردىڭ وزىندە الماتىنىڭ ساۋلەتتىك كەلبەتى بويىنشا ديزاين-كود ازىرلەندى، وندا جاسىل تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ ەسكەرىلگەن. ەرەجە جوباسىن قالالىق جوسپارلاۋ جانە ۋربانيستيكا باسقارماسى ازىرلەدى.
الايدا، قۇرىلىستىڭ باس جوسپارىنا جەل رەجيمىنە قاتىستى وزگەرىستەر ەنگىزىلگەن جوق.
ءاربىر اعاشتىڭ ءتولقۇجاتى بار
ءىس-شارا بارىسىندا قوعام بەلسەندىلەرى جۇرتشىلىقتىڭ پىكىرىن ەسكەرە وتىرىپ، اعاشتاردى كەسۋگە رۇقسات بەرۋ ءراسىمىن قاتاڭداتۋدىڭ جول كارتاسى تارماعى ورىندالماعانىن اتاپ ءوتتى. قازىرگى ۋاقىتتا جاسىل جەلەكتەردى كۇتىپ-ۇستاۋ جانە قورعاۋدىڭ ۇلگىلىك قاعيدالارىنا سايكەس كەلتىرۋ بويىنشا جوبا ازىرلەندى.
سونىمەن قاتار، قازىرگى ۋاقىتتا ق ر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ قۇرىلىس جانە تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق ىستەرى كوميتەتى جۇمىس توبىن قۇردى. بۇگىنگى تاڭدا جۇمىس توبى كوپتەگەن جاڭا قاجەتتى نورمالاردى قاراستىراتىن جاڭا جوبالار ازىرلەدى. ولار مەملەكەتتىك ورگاندارمەن كەلىسۋ ساتىسىندا تۇر جانە جاقىن ارادا قابىلداناتىن بولادى.
سونداي-اق، ساراپشىلار جاسىل جەلەكتەردى پاسپورتتاۋ جوباسى تولىق ورىندالعانىن جەتكىزدى. جۇرگىزىلگەن تۇگەندەۋ كورسەتكەندەي، قالادا 2،6 ميلليون اعاش بار.
جاسىل جەلەكتەردىڭ ءتىزىمى قالىپتاستىرىلدى، وندا جاسىل ەكپەلەردىڭ تيپتەرى، تۇرلىك قۇرامى، الاڭ كولەمى، جاي-كۇيى جانە ورنالاسۋى تۋرالى دەرەكتەر تۇراقتى نەگىزدە جاڭارتىلدى. بۇل ءتىزىم سينگاپۋر مەن نيۋ-يوركتىڭ تاجىريبەسى نەگىزىندە جاسالدى. ءار اعاشتىڭ ەلەكتروندىق پاسپورتى بار.
جاسىل جەلەكتەر الاڭىن ۇلعايتۋ جونىندەگى ءىس-شارالار جوسپارى ءىشىنارا ورىندالدى. مامانداردىڭ مالىمەتىنشە، قالادا 2،633 ملن. اعاش بار. ناقتى جاسىل قور – 1،86 ملن. (77%)، السىرەگەندەر – 459 مىڭ (23%). بۇل رەتتە اعاشتاردى ءۇش تۇرگە بولۋگە بولادى. جاپىراقتى – 1،8 ملن. (77%)، جەمىستى – 294 مىڭ (14%)، قىلقان جاپىراقتى – 189 مىڭ (9%).
وتكەن جىلى 282 مىڭ كوشەت وتىرعىزىلدى. كوگالداندىرىلعان اۋماقتىڭ جالپى اۋدانى 404،11 گەكتاردى قۇرادى. وسى جىلدىڭ باسىنان باستاپ 155 مىڭ جاسىل جەلەك وتىرعىزىلدى، جالپى جىل سوڭىنا دەيىن تاعى 350 مىڭ جاسىل جەلەك وتىرعىزۋ جوسپارلانۋدا.
ديزەلدى قوعامدىق كولىككە تىيىم سالىندى
ديزەلمەن جۇرەتىن قالالىق جولاۋشىلار كولىكتەرىنە كەزەڭ-كەزەڭمەن تىيىم سالىنا بەرەدى. الماتىدا 151 مارشرۋتقا قىزمەت كورسەتەتىن 21 اۆتوبۋس پاركى جۇمىس ىستەيدى. 2441 قوعامدىق كولىك بىرلىگى جۇمىلدىرىلدى (515 گازبەن جۇرەتىن اۆتوبۋس، 196 تروللەيبۋس، 15 ەلەكتر جانە 1715 ديزەلدى اۆتوبۋس).
جىل سايىن جاڭا اۆتوبۋستار، سونىڭ ىشىندە گازبەن جۇرەتىن اۆتوبۋستار ساتىپ الىنادى.
بۇدان باسقا، جەكە ينۆەستور 2025 جىلعا دەيىن 500 جىلجىمالى بىرلىككە دەيىن ۇلعايتا وتىرىپ، قالالىق مارشرۋتتارعا قىزمەت كورسەتۋگە 200-گە دەيىن گازبەن جۇرەتىن ماشينالاردى ساتىپ الۋدى جوسپارلاپ وتىر. سونىمەن بىرگە، 2022 جىلى جاڭا اۆتوبۋس پاركىن سالۋ ماسەلەسى قاراستىرىلۋدا. وسىلايشا گازبەن جۇرەتىن اۆتوبۋستارعا تولىق كوشۋ 2027 جىلى اياقتالادى.
سونداي-اق، قالادا 6 اۆتوموبيلدىك گازبەن تولتىرۋ كومپرەسسورلىق ستانسياسى جۇمىس ىستەيدى. ينۆەستيسيالىق جوبا اياسىندا «قازترانسگاز» اق-مەن تاعى ەكى قوسىمشا ستانسيا سالۋ بويىنشا كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلۋدە. 2020 جىلدىڭ تامىز ايىنان باستاپ الماتى اكىمدىگى ديزەلدى قوعامدىق كولىك ساتىپ الۋعا تىيىم سالدى.