الماتىداعى 28 گۆاردياشى-پانفيلوۆشىلار اتىنداعى ساياباقتا ۇلى وتان سوعىسىنداعى جەڭىستىڭ 80 جىلدىعىنا ارنالعان نەگىزگى سالتاناتتى ءىس-شارالار ءوتتى. بۇل تاريحي كۇنى ارداگەرلەر، قالا باسشىلىعى جانە قالا تۇرعىندارى جينالىپ، بەيبىتشىلىك سىيلاعان باتىرلارعا تاعزىم ەتتى.
الماتى اكىمى ەربولات دوسايەۆ سوعىس ارداگەرلەرىمەن بىرگە ماڭگىلىك الاۋعا گۇل شوقتارىن قويۋ راسىمىنە قاتىستى.
سونداي-اق، الماتىدا ب.مومىش ۇلىنىڭ مونۋمەنتىنە، ت.بيگەلدينوۆ، ر.قوشقاربايەۆتىڭ مەموريالدىق تاقتاسىنا، ءا.مولداعۇلوۆا مەن م.مامەتوۆا، س.نۇرماعامبەتوۆ ەسكەرتكىشتەرىنە، س.لۋگانسكيي بيۋستىنە، «وتان ۇلدارىنا ماڭگىلىك ەستەلىك» جانە «وتان ءۇشىن قازا تاپقان باتىرلارعا ماڭگىلىك داڭق» مەموريالدارى مەن سوعىس باتىرلارىنا ارنالعان مەموريالدىق تاقتالارعا گۇل قويۋ ءراسىمى ءوتتى.
گۇل قويۋ راسىمىنەن كەيىن ەربولات دوسايەۆ مايدانگەرلەرمەن جانە ولاردىڭ جاقىندارىمەن بىرگە 9 مامىر قارساڭىندا اشىلعان ۇلى وتان سوعىسى ارداگەرلەرىنىڭ اللەياسىن ارالادى.
ساياباقتا ەرەكشە اتموسفەرا ورنادى – حالىق كوپ، كوڭىل-كۇي دە كوتەرىڭكى. سوعىس ارداگەرلەرى، ولاردىڭ جاقىندارى مەن جينالعان قالا تۇرعىندارى اق تىلەگىن ايتىپ، اسەرىن ءبولىستى.
«مەن قازاقستاندا تۇراتىنىما قۋانامىن، وتە باقىتتىمىن. بارشاڭىزعا بەيبىتشىلىك پەن تاتۋلىق تىلەيمىن»، – دەدى ۇوس ارداگەرى الەكساندر جۋراۆليەۆ.
جەتىسۋ اۋدانى ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ ءتورايىمى تامارا شاكىروۆا تىل ەڭبەككەرلەرى مەن سوعىس ارداگەرلەرىنە ۇزاق تا باقىتتى عۇمىر تىلەدى.
«جەڭىس كۇنىنىڭ ماڭىزىنا باعا جەتپەيدى. ەگەر تاريحىمىزدى ۇمىتساق، بالالارىمىزدى ەشقاشانا پاتريوتيزم مەن ادامگەرشىلىككە تاربيەلەي المايمىز. سوندىقتان بۇل كوز جاسىمەن، سامايداعى اق شاشپەن كەلگەن ەرەكشە مەرەكە. سوعىستا بولعانداردىڭ بارلىعى باتىرلار. ارداگەرلەرگە جانە تىل ەڭبەككەرلەرىنە ۇزاق تا باقىتتى عۇمىر تىلەيمىن»، – دەدى ول.
ازاماتتىق اۆياسيا ارداگەرى الەكساندر سميرنوۆ جىل سايىن ماڭگىلىك الاۋعا گۇل شوقتارىن قويۋعا قاتىساتىنىن ايتتى.
«جەڭىس كۇنى – وتە ماڭىزدى مەرەكە. جىل سايىن 28 گۆاردياشى-پانفيلوۆشىلار اتىنداعى ساياباققا كەلىپ، ماڭگىلىك الاۋعا گۇل شوقتارىن قويامىن. بارشامىزعا اشىق اسپان تىلەيمىن. ادامدار ءارقاشان باقىتتى ءومىر ءسۇرىپ، قازا تاپقان باتىرلاردى ەستەن شىعارماۋى كەرەك»، – دەدى ول.
28 گۆاردياشى-پانفيلوۆشىلار اتىنداعىساياباقتا اسكەري تەحنيكا كورمەسى ءوتتى، قالاتۇرعىندارى مەن قوناقتارى ءۇشىن دالالىق اسحانا ۇيىمداستىرىلدى، مەرەكەلىك كونسەرت بولدى. وندا قازاقستاندىق ارتيستەر مايدان جانە سوعىستان كەيىنگى جىلدار اندەرىن ورىندادى.
جەڭىس كۇنى ورتالىق مادەنيەت جانە دەمالىس ساياباعىندا دا اتالىپ ءوتتى. مۇندا «باتىرلارعا تاعزىم» اكسياسى باستاۋ الىپ، ونىڭ سوڭعى ايالداماسى 28 گۆاردياشى-پانفيلوۆشىلار ساياباعى بولدى. بۇل ءىس-شاراعا 30 مىڭنان استام الماتىلىق قاتىستى. شەرۋدى اسكەري وركەستر، قۇرمەت قاراۋىلى روتاسى جانە ارداگەرلەر ۇيىمدارىنىڭ وكىلدەرى باستاپ ءجۇردى.
الماتىلىق ليۋبوۆ يۆانوۆنا شمالكواكسياعا اتا-اناسىنىڭ پورترەتىمەن كەلدى.
«ەكەۋى دە سوعىس كوردى، قيىندىقتى باستان كەشىردى. ءبىراق كەيىن شاڭىراق قۇرىپ، بەس بالا تاربيەلەدى. ءبىز ولاردى ماقتان تۇتامىز. ولار ۇنەمى «ەڭ باستىسى – بەيبىتشىلىك» دەپ ايتاتىن. جاس بۋىن وسى سىيدىڭ ءقادىرىن ءبىلىپ، ۇمىتپاسا ەكەن تىلەيمىن»، – دەدى ول.
«باتىرلارعا تاعزىم» اكسياسىنىڭ ەڭ جاس قاتىسۋشىلارىنىڭ ءبىرى بەس جاستاعى اسلاي اباي.
«ءبىزدىڭ وتباسىمىزدا جەڭىس كۇنىن اتاپ ءوتۋ داستۇرگە اينالعان. ءبىز فيلم كورەمىز، اسكەري ءان تىڭدايمىز. اتا-انام ءبىز بابالار ەرلىگى جايلى ءبىلۋىمىز كەرەك دەيدى. ماعان بۇگىنگى مەرەكە وتە ۇنادى!» – دەيدى اسلاي.
كوپتەگەن ادام بۇل ءىس-شاراعا بۇكىل وتباسىمەن كەلدى.
«بۇگىن وتباسىمىزبەن كەلدىك. ءبىزدىڭ ۇلكەن وتباسىمىزدا سوعىسقا قاتىسقان باتىرلار كوپ. تورتەۋى سوعىسقا اتتاندى، تەك بىرەۋى عانا ورالدى. اتامىز فەلدشەر بولىپ ءجۇرىپ، 57 ادامدى ۇرىستان ارقالاپ الىپ شىققان. ءومىرىن ساقتاپ قالدى. ءوزى اۋىر جاراقات العان. ءبىز ەشقاشان ولاردى ۇمىتپايمىز، ەسكە الىپ، العىس ايتامىز. جەڭىس كۇنى – بۇل وتە جارقىن مەرەكە، ونى ءبىز – جاس ۇرپاق ۇمىتپاي، بولاشاققا جەتكىزۋىمىز كەرەك»، – دەدى ارداگەردىڭ شوبەرەسى ەلەنا كۋلاكوۆا.
الماتىلىق ۆلاديمير چەرنىشيەۆ اتى اڭىزعا اينالعان 8ء-شى گۆارديالىق اتقىشتار ديۆيزياسىنىڭ جاۋىنگەرى گەنەرال پانفيلوۆتىڭ ۇلى:
«اكەم گريگوريي گاۆريلوۆيچ چەرنىشيەۆ 1941 جىلدىڭ شىلدەسىندە مايدانعا اتتانىپ، 1945 جىلدىڭ 18 قىركۇيەگىندە اسكەردەن ورالدى. سوعىسقا تولىق قاتىستى. 8-گۆارديالىق پانفيلوۆ ديۆيزياسىندا، 1077-اتقىشتار پولكىندە قىزمەت ەتتى. ۆولوكولامسك تاس جولىنداعى شايقاستارعا قاتىسقان، پانفيلوۆتىڭ قازاسىنا كۋا بولعان. مەن اكەممەن ماقتانامىن. ەشكىم دە، ەشتەڭە دە ۇمىتىلماسىن دەيمىن»، – دەدى ول.
جازعى ساحنادا ەسترادا ارتيستەرى مەن مادەنيەت قايراتكەرلەرى سوعىس جىلدارىنداعى اندەردى ورىندادى.
سونداي-اق، قالا تۇرعىندارىنا ساياباقتاورنالاسقان دالا اسحانالارىنان ناعىز ساربازبوتقاسى ۇسىنىلدى.
الماتى تۇرعىندارى مەن قوناقتارى قالا قۇرىلىمدارى، ارداگەرلىك جانە قوعامدىق ۇيىمدار ۇيىمداستىرعان مەرەكەگە كۋا بولدى.
سوعىس جىلدارى مايدانعا 1،2 ميلليون قازاقستاندىق شاقىرىلدى. 100 مىڭنان استام ادام جاۋىنگەرلىك وردەندەر جانە مەدالدارمەن ماراپاتتالدى، 500-دەن استام ادام كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتاندى. بۇگىندە الماتىدا ۇلىوتان سوعىسىنىڭ 21 ارداگەرى تۇرادى.