الماتى قالاسىندا قالدىقتاردى بولەك جيناۋ جانە قايتا وڭدەۋ بويىنشا اۋقىمدى جوبا ىسكە اسىرىلدى.
وڭتۇستىك استانانىڭ ءىرى جوعارى وقۋ ورىندارىندا PlastNet پلاستيك قالدىقتارىن جيناۋ جانە قايتا وڭدەۋ كاسىپورىندارى جەلىسىنىڭ باستاماسىمەن «قالدىقتاردى سۇرىپتا – بىزدە وزگە پلانەتا جوق» جوباسى ىسكە اسىرىلۋدا. جوبا پلاستيكالىق جانە باسقا دا قۇندى قالدىقتاردى جيناۋ جانە قايتا وڭدەۋ ۇلەسىن ۇلعايتۋعا، سونداي-اق جاستار اراسىندا سانالى ەكولوگيالىق ۇستانىمدى قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان. بۇل تۋرالى بۇگىن ارنايى باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا جاريالاندى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
جوبانىڭ باستاماشىلارى قالدىقتاردى بولەك جيناۋ مۇمكىن جانە قاراپايىم ەكەنىن كورسەتۋگە، سونداي-اق ونى قالاي دۇرىس جاساۋ كەرەكتىگىن ناقتى كورسەتۋگە نيەتتى. ءۇش اي بويى الماتى تەحنولوگيالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ، قازاق ۇلتتىق قىزدار پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ جانە الماتى ەنەرگەتيكا جانە بايلانىس ينستيتۋتىنىڭ وقۋ عيماراتتارىندا پلاستيك، قاعاز قالدىعى، سونداي-اق اليۋمينيي مەن شىنى قالدىقتارىن بولەك جيناۋ بەلسەندى تۇردە جۇرگىزىلۋدە.
جوو-لاردىڭ اۋماعىندا قايتالاما شيكىزات پەن قايتا وڭدەلمەيتىن قالدىقتاردى بولەك جيناۋعا ارنالعان 258 مامانداندىرىلعان ەكو-بوكس، سونداي-اق ەكى تىلدە باسىپ شىعارىلعان قالدىقتاردى بولەك جيناۋ قاعيداتتارى تۋرالى اقپاراتتىق ماتەريالدارى بار ستەندتەر ورناتىلدى. Plastnet جەلىسىندەگى «قالدىقتاردى سۇرىپتا – بىزدە وزگە پلانەتا جوق» جوباسىن ۇيىمداستىرۋشىلار جۇيەنىڭ ينفراقۇرىلىمىنا جاۋاپتى ستۋدەنتتەر مەن تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەر ءۇشىن قالدىقتاردى بولەك جيناۋ ەرەجەلەرىنە وقىتۋ وتكىزدى. سونداي-اق جوباعا قاتىساتىن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ جانىنان ستۋدەنتتەر مەن وقىتۋشىلار قاتىسقان ەكو-كلۋبتار قۇرىلدى. ءۇش ايدا جوعارى وقۋ ورىندارىندا 1150 كگ قايتالاما شيكىزات جينالدى. ەكو-كلۋب مۇشەلەرى دۇنيەجۇزىلىك تازالىق كۇنىنە ارنالعان سەنبىلىككە قاتىستى. سەنبىلىك بارىسىندا جينالعان 40 كيلوگرامنان استام پلاستيك قالدىقتارى قازاقستاندىق مامانداندىرىلعان كومپانيالارعا ودان ءارى قايتا وڭدەۋگە جىبەرىلدى.
كونتەينەرلەر تولعان كەزدە جينالعان پلاستيك قالدىقتارى مامانداندىرىلعان بازاعا اكەتىلەدى، وندا ولار تاڭبالاۋعا سايكەس ءارى قاراي سۇرىپتالادى، پرەستەلەدى جانە وتاندىق كاسىپورىندارعا، ونىڭ ىشىندە «Green Technology Industries» پەت پلاستيكتى قايتا وڭدەۋ زاۋىتىنا، «Kagazy Recycling» قاعاز قالدىعىن كارتونعا قايتا وڭدەۋ زاۋىتىنا جانە «Karina Trading» قاعاز قالدىعىن دارەتحانا قاعازىنا قايتا وڭدەۋ زاۋىتىنا ودان ءارى قايتا وڭدەۋگە جىبەرىلەدى. قالدىقتاردى بولەك جيناۋ جۇيەسىندە تەك پلاستيك قالدىقتارىنا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار اليۋمينيي مەن شىنى قالدىقتارىنا دا نازار اۋدارىلادى، ءبىراق كولەمى بويىنشا پلاستيك پەن قاعاز قالدىقتارى باسىم بولىپ تۇر.
قالدىقتاردى بولەك جيناۋعا دۇرىس كوزقاراستى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن دايەكتىلىك پەن ءتارتىپ ماڭىزدى، ال ەكولوگيالىق ءبىلىم بەرۋدىڭ سانالى ءتاسىلى مەن نەگىزدەرىن ەرەسەك ومىردەگى جاۋاپتى مىنەز-قۇلىقتىڭ نەگىزى رەتىندە ادامنىڭ جاس كەزىندە قالىپتاستىرعان ءجون دەگەن پىكىردى ۇستانادى جوبانى ۇيىمداستىرۋشى پلاستماسسا جينايتىن جانە قايتا وڭدەيتىن PlastNet كاسىپورىندار جەلىسى.
اەجبۋ عىلىمي-يننوۆاسيالىق قىزمەت جونىندەگى پرورەكتورى الماس ساۋحيموۆ بولەك جيناۋ يدەياسىن ىنتامەن قابىلداعان ستۋدەنتتەر تاراپىنان جوباعا مۇنداي قىزىعۋشىلىقتى كۇتپەگەنىن ايتادى.
«مەنىڭ ويىمشا، «قالدىقتاردى سۇرىپتا - بىزدە وزگە پلانەتا جوق» جوباسى – بۇل ناقتى، جۇمىس ىستەيتىن باستاما. جاڭا ءبىلىم مەن ادەتتەر ستۋدەنتتەرگە وقۋعا كومەكتەسەدى. ءبىزدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتە ينجەنەرلىك ەكولوگيا جانە ەڭبەك قاۋىپسىزدىگى كافەدراسى جۇمىس ىستەيدى جانە وندا وقيتىن ستۋدەنتتەر قورشاعان ورتاعا دۇرىس كۇتىم جاساي الادى. سونداي-اق تەحنيكالىق پەرسونال تاراپىنان جوبانىڭ قولداۋىن اتاپ وتكىم كەلەدى، بۇل قالدىقتاردى قوسىمشا سۇرىپتاۋمەن تىكەلەي اينالىساتىن ادامدار. ولار پايدالى لايفحاكتاردى ۇيرەنىپ قانا قويماي، ءقازىر ولاردى ءوز جۇمىسىندا ءتيىمدى قولدانادى، مىسالى، پلاستيك پاكەتتەر مەن ەكوبوكس قوراپتارىن قايتا پايدالانادى»، -دەيدى اەجبۋ عىلىمي-يننوۆاسيالىق قىزمەت جونىندەگى پرورەكتورى، PhD الماس ساۋحيموۆ.
جوباعا ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى ەكولوگيالىق رەتتەۋ جانە باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ الماتى قالاسى بويىنشا ەكولوگيا دەپارتامەنتىنىڭ وكىلدەرى بەلسەندى قولداۋ كورسەتتى. ازىرگە «قالدىقتاردى سۇرىپتا – بىزدە وزگە پلانەتا جوق» جوباسى پيلوتتىق فورماتتا جۇزەگە اسىرىلۋدا، ءبىراق دەپارتامەنت وكىلدەرى باستاما پيلوتتىق شەڭبەردەن شىعىپ، قالدىقتاردى بولەك جيناۋ قازاقستاننىڭ بارلىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ كۇندەلىكتى ءومىر سالتىنا اينالادى دەپ سەنەدى.
«ءبىز «قالدىقتاردى سۇرىپتا – بىزدە وزگە پلانەتا جوق» باستاماسىن قولدايمىز جانە بۇل جوبانىڭ رەسپۋبليكالىق باستاماعا اينالۋعا بارلىق مۇمكىندىگى بار دەپ سانايمىز. ول ناعىز جۇمىس ىستەيتىن جانە شىنايى جوبا: جينالعان شيكىزات قايتا وڭدەۋ زاۋىتتارىنا جىبەرىلەدى جانە ودان كۇندەلىكتى ومىردە قاجەتتى زاتتاردى شىعارادى. الەمدىك تاجىريبە كورسەتكەندەي، قايتا وڭدەلگەن پلاستيكتەن كيىم، جيھاز، كەڭسە تاۋارلارى، ويىن الاڭدارىنا ارنالعان جابدىقتار شىعارۋعا، ءتىپتى اۆتوموبيل جولدارىن سالۋعا بولادى. قازاقستاندا پلاستيكتى قايتا وڭدەۋ يندۋسترياسى ءالى ەۋروپاداعىداي دامىماعان، ءبىراق ەگەر ادامدار جاس كەزىنەن باستاپ ەكولوگيالىق مىنەز-قۇلىقتىڭ دۇرىس داعدىلارىن يگەرسە، جاعداي وزگەرۋى مۇمكىن. مۇنداي جوبالار بۇعان جاقسى كومەكتەسەدى»، -دەپ سانايدى الماتى قالاسى بويىنشا ەكولوگيا دەپارتامەنتى جانىنداعى الماتى قالاسى جاستارىنىڭ ەكولوگيالىق باستامالارى كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى ءادىل نۇرپەيىسوۆ.
باعدارلاماعا قاتىسۋ نيەتىن استانا، قاراعاندى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ وكىلدەرى ءبىلدىردى، سونداي-اق ە.ا. بوكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە قالدىقتاردى بولەك جيناۋ بويىنشا العاشقى قادامدار جاسالعان. جوبانى ۇيىمداستىرۋشىلار تەك وقۋ ورىندارىندا عانا ەمەس، جەكە كومپانيالاردا دا قالدىقتاردى بولەك جيناۋ بويىنشا باستامالاردى بەلسەندى تۇردە ەنگىزۋدە.
قالدىقتاردى بولەك جيناۋعا قاتىستى سانالى مىنەز-قۇلىقتى قالىپتاستىرۋ قاجەتتىلىگى تۋرالى جوبانىڭ ينفراقۇرىلىمى قارجىلىق قولداۋىمەن قۇرىلعان قاپتاماداعى ءىرى حالىقارالىق سۋسىن ءوندىرۋشىنىڭ قايىرىمدىلىق قورىنىڭ وكىلدەرى دە ايتادى.
«ءبىزدىڭ كومپانيا جۇمىس ىستەيتىن ايماقتار تۇرعىندارىنىڭ ەكولوگيالىق جانە ەكونوميكالىق ءال-اۋقاتىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان تۇراقتى دامۋ باعدارلامالارىن قولدايدى جانە «قالدىقتاردى سۇرىپتا – بىزدە وزگە پلانەتا جوق» جوباسى وسى كريتەرييلەرگە تولىق سايكەس كەلەدى. ءبىر جاعىنان، ول جاس ۇرپاق وكىلدەرىنىڭ ەكولوگيالىق ساناسىن قالىپتاستىرادى، ال ەكىنشى جاعىنان پلاستيكتى قايتا وڭدەۋ كاسىپورىندارىنىڭ قىزمەتىن ىنتالاندىرۋ ارقىلى ەكونوميكانىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەدى»، - دەپ قوردىڭ وكىلى الەكساندرا اككەرمان اتاپ ءوتتى.