الماتىدا، اسىرەسە جەل، جاڭبىر نەمەسە قار جاۋعان كەزدە اعاشتاردىڭ قۇلاۋى ازاماتتاردىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىنا، سونىمەن قاتار، ولاردىڭ دۇنيە-مۇلكىنە دە ءقاۋىپ تۋدىرادى.
ويتكەنى، اعاشتار كوبىنەسە اۆتوموبيلدەرگە، سونداي-اق ۇيلەر مەن عيماراتتارعا قۇلاپ كەتۋى مۇمكىن. قۇلاۋ سالدارىنان ەلەكتر جەلىلەرى دە زاقىمدالۋى مۇمكىن جانە قالالىق لاندشافت ەلەمەنتتەرىنە ايتارلىقتاي زيان كەلتىرۋى مۇمكىن، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz.
مۇنىڭ الدىن الۋعا بولادى، ول ءۇشىن اعاشتىڭ جاي-كۇيىن ۋاقىتىندا انىقتاعان ءجون. كوبىنەسە اعاشتىڭ سىرتقى كورىنىسى جاقسى بولۋى مۇمكىن، ءبىراق وزەگى شىرىگەن، ءىشى قۋىس نەمەسە تامىر شىرىگى بار.
اعاشتىڭ قانداي كۇيدە ەكەنىن انىقتاۋ ءۇشىن – ساۋ نەمەسە شىرىك، زاماناۋي دياگنوستيكالىق جابدىق بار – رەزيستوگرافتار مەن توموگرافتار. رەزيستوگراف اعاشتىڭ كۇيىن ەڭ جاقسى بۇرعىلاۋدى تەز باتىرۋ ارقىلى وڭاي انىقتايدى. الىنعان دەرەكتەر بىردەن وپەراسيالىق بلوكقا جەتكىزىلەدى جانە گرافيك تۇرىندە كورسەتىلەدى. رەزيستوگرافتى اعاش قاباتتارىن وقۋ، اعاشتىڭ يممۋنيتەت دەڭگەيىن انىقتاۋ جانە ونىڭ جاسىن انىقتاۋ ءۇشىن دە قولدانۋعا بولادى. توموگرافتىڭ جۇمىس ءپرينسيپى ءسال وزگەشە: قۇرىلعى ۋلترادىبىستىق كومەگىمەن اعاشتىڭ ىشكى كۇيىن باعالايدى. دىبىس ءيمپۋلسى نەعۇرلىم تەز جۇرسە، اعاشتىڭ جاعدايى سوعۇرلىم جاقسى بولادى. تومەن جىلدامدىق سيگنال جولىندا بوس ورىندار بار نەمەسە اعاشتىڭ ءشىرىپ جاتقانىن كورسەتەدى.
الماتىدا 2023 جىلى ەكولوگيا جانە قورشاعان ورتا باسقارماسى اعاشتاردىڭ سانيتارلىق جاعدايىن ءدال انىقتاۋ ءۇشىن 8 رەزيستوگراف پەن 2 توموگراف ساتىپ الدى. بۇگىندە ولار قالادا اپاتتى جاعدايداعى جانە اۋرۋ اعاشتاردى كەسۋدەن بۇرىن قولدانىلادى. ولار 2023 جىلى باستالعان باۋم توعايىنداعى اپاتتى جاعدايداعى اعاشتاردى جوسپارلى ىرىكتەپ سانيتارلىق كەسۋ كەزىندە قولدانىلادى. قۇرىلعىلاردان دەرەكتەر الىنعاننان كەيىن ەسكى اعاشتى ساقتاۋ نەمەسە ونى كەسۋ ماسەلەسى شەشىلەدى.
ايتا كەتەيىك، باۋم توعايىنداعى جاسىل جەلەكتەردىڭ ەكولوگيالىق جاي-كۇيىن ءتورت عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى - قازاق ۇلتتىق اگرارلىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتى، «زوولوگيا ينستيتۋتى» شجق رمك، «قازەكوپروەكت» ج ش س جانە «بوتانيكا جانە فيتوينترودۋكسيا ينستيتۋتى» شجق رمك باقىلايدى. عالىمدار اعاشتاردىڭ نەگىزگى زيانكەستەرى مەن اۋرۋلارىن انىقتايتىن زەرتتەۋلەر جۇرگىزدى. 6560 قۋراعان جانە اپاتتى جاعدايداعى اعاشتار مەن 1713 شىرىگەن اعاش، ياعني قانداي دا ءبىر زاقىمدانۋلار تىركەلدى. بۇگىنگى تاڭدا باۋم توعايىندا 1 663 اپاتتى اعاش رەتتەلدى، ىرىكتەپ سانيتارلىق كەسۋ جۇمىستارىن 2026 جىلعا دەيىن جۇرگىزۋ جوسپارلانىپ وتىر.