استانا كۇنى مەرەكەسىنە ارنالعان شارالار قالامىزدا باستالىپ كەتتى. سولاردىڭ ءبىرى – بۇگىنگى دوڭگەلەك ۇستەل.
دوڭگەلەك ۇستەلگە تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ قالىپتاسۋىن كورگەن جانە استانانى كوشىرۋ تۋرالى شەشىمدى قولداپ، داۋىس بەرگەن تۇلعالار قاتىستى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz
الماتىدا استانا كۇنى قۇرمەتىنە قبتۋ عيماراتىندا قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرجان باباقۇماروۆتىڭ، مەملەكەت قايراتكەرلەرى امانگەلدى شابداربايەۆتىڭ، عاني قاسىموۆتىڭ، قحا مۇشەسى برونيسلاۆ شين مەن احمەتجان شاردينوۆتىڭ، ءماجىلىستىڭ ەكس-دەپۋتاتتارى زاعيپا بالييەۆا مەن نۇرلان سۇلەيمەنوۆتىڭ، ق ر جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى ۇلىقبەك ەسداۋلەتتىڭ، الماتى قالالىق ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى اقان بيجانوۆتىڭ، پروفەسسور گەورگيي كاننىڭ، ەڭبەك ەرى، حالىق ءارتيسى روزا رىمبايەۆانىڭ، قازاق ۇلتتىق اگرارلىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى تىلەكتەس ەسپولوۆتىڭ، «تۇران» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، الماتى قالالىق قوعامدىق كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى راحمان الشانوۆتىڭ جانە باسقالارىنىڭ قاتىسۋىمەن « ەلىمىزدىڭ استاناسى - ۇلى دالا جۇرەگى» تاقىرىبىندا دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى.
ونلاين فورماتتا وتكەن وسى ديالوگقا قاتىسقان الماتىلىق جاستار وكىلدەرى ەلىمىزدىڭ جانە ەل استاناسى نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ تاريحى، الماتىلىق قوعامداستىقتىڭ ونىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسى تۋرالى تەرەڭ ماعلۇمات الدى.
قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرجان باباقۇماروۆ ءوزىنىڭ سوزىندە دوڭگەلەك ۇستەلدىڭ ءبۇرىن جوعارى كەڭەس ورنالاسقان قبتۋ عيماراتىندا ءوتىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى. ءدال وسى جەردە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى» كونستيتۋسيالىق زاڭ قابىلداندى. بۇدان وزگە، وسى عيماراتتا جوعارعى كەڭەستىڭ وتىرىسى ءوتىپ، وندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ استانانى كوشىرۋ تۋرالى ۇسىنىس جاساعان بولاتىن.
«ەلباسىنىڭ پىكىرىنشە، «قازاقستان – تاۋەلسىزدىك – جاڭا استانا» تۇسىنىگى ءبىزدىڭ مەملەكەتتىلىگىمىزدىڭ، ءبىزدىڭ بولاشاعىمىزدىڭ ءبىرتۇتاس سيمۆولىنا اينالدى. ءبىزدىڭ كوپشىلىگىمىز 1994 جىلى استانانى كوشىرۋ تۋرالى ماسەلەنى قاراعان كەزدە تۇڭعىش پرەزيدەنت وسى عيماراتتا جوعارعى كەڭەس دەپۋتاتتارىن «جاڭا استانا» ارقىلى قازاقستان تەك جاڭا قوعامدىق-ساياسي عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە قازاقستاننىڭ ءىرى عىلىمي، مادەني جانە ىسكەرلىك ورتالىعىنا يە بولاتىنىنا سەندىرگەنىن جاقسى بىلەمىز. بۇگىندە مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ باسشىلىعىمەن ەلىمىز ءوزىنىڭ استاناسى سياقتى جاھاندىق وزگەرىستەر مەن پاندەمياعا قاراماستان سەنىمدى تۇردە العا قاراي دامۋدا»، - دەپ اتاپ ءوتتى ەرجان باباقۇماروۆ.
كەزدەسۋدىڭ مودەراتورى، الماتى قالالىق ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى، جوعارعى كەڭەستىڭ ەكس-دەپۋتاتى احان بيجانوۆ بارشا قازاقستاندىقتاردى الداعى مەرەكە – استانا كۇنىمەن قۇتتىقتادى.
«ق ر تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ اتاپ وتكەندەي، «الماتى - تاۋەلسىزدىكتىڭ بەسىگى» جانە كوپتەگەن تاريحي شەشىمدەر وسىندا قابىلداندى. مەنىڭ ەسىمدە 6 شىلدە ماڭىزدى كۇن رەتىندە قالدى، ءبىز، جوعارعى كەڭەستىڭ دەپۋتاتتارى، جازعى سەسسيانىڭ قورىتىندى وتىرىسىنا كەلدىك. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ءوز سوزىندە استانانى اقمولاعا گەوساياسات، ەكونوميكا جانە باسقا اسپەكتىلەر تۇرعىسىنان كوشىرۋ قاجەتتىلىگىنە جاقسى تالداۋ جاسادى. سول كەزدەگى دەپۋتاتتىق كورپۋس بۇل شەشىمدى كوپشىلىك داۋىسپەن قابىلدادى. بۇل وتە دۇرىس شەشىم بولعانىن ۋاقىت كورسەتتى. بۇگىنگى تاڭدا نۇر-سۇلتان – ءبىزدىڭ ۇلكەن ماقتانىشىمىز – ۇلكەن عىلىمي جانە مادەني ورتالىق. ول ساۋلەت جانە اتموسفەراسى جاعىنان الەمنىڭ كوپتەگەن استانالارىنان ەرەكشە. مەن وسى وقيعانىڭ كۋاگەرى رەتىندە بارلىق جۇرتشىلىقتى استانا كۇنىمەن قۇتتىقتايمىن»، - دەدى ا. بيجانوۆ.
قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ بۇرىنعى ءبولىم مەڭگەرۋشىسى ۇلىقبەك ەسداۋلەت تە استانانىڭ دامۋى تۋرالى جەكە پىكىرىمەن ءبولىستى.
«ءار ەلدە استانا - ەلدىڭ جۇرەگى. نۇر-سۇلتان - مەملەكەتىمىزدىڭ جۇرەگى، ەكونوميكالىق دامۋدىڭ تىرەگى، ەلىمىزدىڭ مادەني كەلبەتى. بۇرىن استانا اقمولا، ودان كەيىن استانا، ال بۇگىندە نۇر-سۇلتان دەپ اتالدى. ءبىز قالانىڭ وسكەنىنە، عيماراتتاردىڭ بوي كوتەرگەنىنە، كوشەلەردىڭ اباتتاندىرىلعانىنا كۋاگەر بولدىق. ءبىزدىڭ استانامىز – ەرەكشە ساۋلەت كەلبەتىنىڭ جيىنتىعى، مىسالى، پيراميدا، حان شاتىر جانە باسقالارى. جازۋشىلار وداعىنىڭ نۇر-سۇلتانداعى فيليالى دا ءوزىنىڭ ەرەكشەلىگىمەن تانىمال، ءبىز بۇعان وتە قۋانىشتىمىز. ەلورداداعى بارلىق تانىمال جازۋشىلارعا ەسكەرتكىشتەر ورناتىلىپ، اللەيالار مەن الاڭدار اشىلۋدا»، - دەدى ۇ. ەسداۋلەت.
قازاق ۇلتتىق اگرارلىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى تىلەكتەس ەسپولوۆ جاڭا استانانىڭ قالىپتاسۋىنداعى تۇڭعىش پرەزيدەنت – ەلباسىنىڭ ەرەكشە ءرولىن اتاپ ءوتتى.
«ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ارقاسىندا ءزاۋلىم قالا سالىنعانىن ءبارى بىلەدى. نۇر-سۇلتان – بۇكىل ەلدىڭ ساياسي ەكونوميكاسى، رۋحاني دامۋى مەن قارجىلىق قۋاتى شوعىرلانعان ەۋرازياداعى جالعىز قالا. قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلىندا ەلوردانىڭ قۇرىلىسى – ءبىزدىڭ جەتىستىگىمىز. نۇر-سۇلتان – تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ بەلگىسى، حالقىمىزدىڭ ار-نامىسى، ۇرپاقتارىمىزعا قالاتىن باعا جەتپەس بايلىق. ول كەزدە ەلباسى اقمولاعا كوشكەندە بارلىق شەنەۋنىكتەر ونىڭ سوڭىنان ەرىپ، بۇل شەشىمدى قولدادى. ولاردىڭ اراسىندا ەل دامۋىنا ۇلەس قوسقان الماتىلىقتار كوپ. تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ارقاسىندا رەسپۋبليكاداعى بارلىق ۇلتتار مەن حالىقتار بىرىككەن، ول تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ جاڭا تاريحىنىڭ نەگىزىن قالادى»، - دەدى ت. ەسپولوۆ.
قازاقستاننىڭ مەملەكەت قايراتكەرى، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ ەكس-توراعاسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ ەكس-باسشىسى امانگەلدى شابداربايەۆ ءوز كەزەگىندە 30 جىل ىشىندە نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ ادام تانىماستاي وزگەرگەنىن باسا ايتتى. ا. شابداربايەۆ ەلباسىنىڭ ماڭىزدى شەشىمدەرىنىڭ ءبىرى جەكە ۆاليۋتامىز – تەڭگەنى قالىپتاستىرۋ ەكەنىن اتاپ ءوتتى. «ول جىلدارى كوپتەگەن تاريحي ساتتەر بولدى، ءبىز وعان كۋامىز. ءبىز 90-شى جىلداردان بەرى ۇزاق جولدان وتتىك، ەندى ءوز جەتىستىكتەرىمىزبەن ماقتانا الامىز. بارلىعىن استانا كۇنىمەن قۇتتىقتايمىن!»
قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى روزا رىمبايەۆا دا بارشا قازاقستاندىقتاردى استانا كۇنىمەن قۇتتىقتادى.
«ءبىز جىل سايىن ەلىمىزدىڭ جەتىستىگىن اتاپ وتەمىز. نۇر-سۇلتان جاڭا تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ سيمۆولىنا اينالدى. بارلىعىمىز مەملەكەتىمىزدىڭ ودان ءارى دامۋى ءۇشىن بار كۇش-جىگەرىمىزدى سالۋىمىز كەرەك. ءبىز، شىعارماشىلىق ادامدار، ساحنادا ادامداردىڭ الدىندا ونەر كورسەتە وتىرىپ، ونەر ارقىلى – اندەر نەمەسە ولەڭدەر ارقىلى حالىققا ورتاق جەڭىستەرىمىزدى جەتكىزەمىز»، - دەدى ول. بىرىككەن كۇش-جىگەردىڭ قازاقستاندا قولايلى اتموسفەرا قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرگەنىن، سونىڭ ارقاسىندا «ءبىزدىڭ جاستارىمىز دامىپ، تەك قانا قازاقستاندا عانا ەمەس، الەمدىك ارەنادا ەلدى لايىقتى تۇردە تانىتۋدا»، - دەدى ول.
عاني قاسىموۆ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەت قايراتكەرى، قازاق كسر پرەزيدەنتىنىڭ بۇرىنعى كەڭەسشىسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى جانە مينيسترلەر كابينەتى كەڭسەسىنىڭ حالىقارالىق ءبولىمىنىڭ ەكس-باسشىسى، ءوز ءسوزىن الماتىلىقتاردىڭ جاڭا استانانىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسىنە ارنادى. «عاسىرلار توعىسىندا قر-دىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەلدىڭ تۇراقتى استاناسىن تاڭداۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. قازاقستان استاناسى نۇر-سۇلتان قالاسى جارىق جۇلدىزداي جارقىراۋدا. مەن ءبىزدىڭ قالالىقتاردىڭ استانا كۇنىن ەرەكشە مەرەكەلەيدى دەپ ويلايمىن الماتىلىقتار استانانى اۋىستىرۋ ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ ستراتەگيالىق، گەوساياسي مۇددەسى دەپ ءتۇسىندى. الماتىلىقتار مەملەكەتتىك جۇيەنىڭ نەگىزگى كادرلىق قۇرامىن جاسادى. ولار ەڭ تاجىريبەلى شەنەۋنىكتەر بولاتىن. سونىڭ ارقاسىندا جاقسى جاعدايلار مەن جايلى اۋرا قالىپتاستى. كوپتەگەن الماتىلىقتار استانانى دامىتۋ ءۇشىن بىرنەشە جىلدارى مەن كاسىبي شەبەرلىكتەرىن ارنادى. الماتى دا ءقازىر بۇكىل ەل سياقتى دامىپ كەلەدى: بارلىعى حالىقتىڭ يگىلىگى ءۇشىن جاسالادى».
مەملەكەت قايراتكەرى، قازاق اگرارلىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پرورەكتورى زاعيپا بالييەۆا دا جوعارعى كەڭەستىڭ مۇشەسى بولدى، استانانى كوشىرۋ تۋرالى شەشىمگە داۋىس بەردى.
«ءبىز ۇمىتپەن داۋىس بەردىك. بارلىعى دۇرىس جاسالعانىن ۋاقىت كورسەتتى. ستراتەگيالىق ماقساتتار جۇزەگە اسىرىلدى. قالا دامي باستادى. ءبىز دامۋ جوعارى قارقىنمەن ءجۇرىپ جاتقان كەرەمەت استانانىڭ كۋاگەرىمىز. جاڭا استانادا ماڭىزدى ساياسي شەشىمدەر قابىلداندى. ەلباسى – بىتىمگەرشى، ول گەوساياسي تۇراقتىلىقتى ساقتاۋعا كوپ كۇش جۇمسادى»، - دەگەن ز.بالييەۆا دوڭگەلەك ۇستەلگە قاتىسۋشى جاستاردىڭ پاتريوتيزم مەن ازاماتتىق ۇستانىمدى ءبىلىم نەگىزىندە قالىپتاستىرۋلارى كەرەك ەكەندىگىن ايتتى.
سونداي-اق، تالقىلاۋعا ەلوردانىڭ ساۋلەتتىك كەلبەتىن قالىپتاستىرۋعا ۇلەس قوسقان قوعام قايراتكەرلەرى – قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەسى، «الماتىينجستروي» اق باس ديرەكتورى، ەسىل وزەنىنىڭ جاعالاۋىن جاساعان برونيسلاۆ شين، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەسى، قوعام قايراتكەرى احمەتجان شاردينوۆ، سونىمەن قاتار تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور گەورگيي كان قاتىستى. ولار نۇر-سۇلتاندا قۇرىلىس جۇمىستارى قالاي جۇرگەنى تۋرالى جانە ءار قازاقستاندىق بۇگىن ماقتان ەتەتىن جاڭا استانانى قۇرۋعا الەمدىك ساۋلەتتىڭ قانداي برەندتەرى قاتىسقانى تۋرالى اڭگىمەلەدى.
«مەن 1998 جىلى استاناعا العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ كەلگەنىمدى ماقتان تۇتامىن. قازاقستاننىڭ باستى تۋى جەلبىرەيتىن جەر – بۇل ەلوردا جاريالانعاننان كەيىن سالىنعان العاشقى نىسان. سودان كەيىن كەلەسى جىلى اقپاننان ماۋسىمعا دەيىن جاعالاۋدى سالدىق. ال 10 ماۋسىمدا پرەزيدەنت ماعان مەدال تاپسىردى. ءبىرىنشى مەدالدى 60-80 ادام الدى، مەن دە قۇرىلىسشى رەتىندە پرەزيدەنتتىڭ قولىنان مەدال الدىم»، - دەپ برونيسلاۆ شين ءوز تاريحىمەن ءبولىستى.
احمەتجان شاردينوۆ "تاۋەلسىزدىكتى الۋ كەزەڭىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى بەلگىلەگەن ءبىرىنشى باسىمدىق ەكونوميكالىق دامۋدىڭ باسىم باعىتى بولدى" دەپ اتاپ ءوتتى. وسىعان بايلانىستى كوپتەگەن زاۋىتتار مەن جۇمىس ورىندارى ساقتالدى.
تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور گەورگيي كان ءار قازاقستاندىق بۇگىن ماقتان ەتەتىن جاڭا استانانى قۇرۋ ءۇشىن الەمدىك ارحيتەكتۋرانىڭ قانداي برەندتەرى تارتىلعانىن ايتتى. سونداي-اق، گ. كان جاستارعا ءسوز سويلەپ، ەلوردا – نۇر-سۇلتان قالاسىندا ستۋدەنتتەردىڭ ۇزاق جانە ەرەڭ ەڭبەكتى جانە ونىڭ ناتيجەسىن باعالاي الاتىنىن ايتتى.
شارا بارىسىندا «تۇران» ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، الماتى قالاسى قوعامدىق كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى ر. الشانوۆ، ق ر پرەزيدەنتى ءارحيۆىنىڭ ەكس-ديرەكتورى ب.جاپاروۆ، قبتۋ رەكتورى م.ا. م. عابدۋللين ءسوز سويلەدى.
دوڭگەلەك ۇستەل سوڭىندا قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرجان باباقۇماروۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «تاۋەلسىزدىك ءداۋىرى» كىتابىندا ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىز بەن استانامىزدىڭ قالاي قۇرىلعانى جانە سالىنعانى تۋرالى ايتىلاتىنىن اتاپ ءوتتى جانە جاستاردى وسى كىتاپتى وقۋعا شاقىردى.