«سەرگەك» كامەراسى باقىلايدى
«ەندى ساياباق پەن قوعامدىق ورىنداردا تۇكىرىپ، ادەپسىزدىك تانىتقانداردىڭ سۋرەتى الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالانۋى مۇمكىن. قوعامعا زيان كەلتىرگەندەردى وسىلايشا ماسقارالاپ، ولارمەن كۇرەسۋىمىز كەرەك» دەيدى دەنساۋلىق ساقتاۋ ەكس-ۆيسە-مينيسترى قامالجان نادىروۆ. ءتىپتى دارىگەرلەر بولسا، كوشەدەگى تۇكىرىك كەسىرى ءقاۋىپتى اۋرۋلارعا اكەلۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتىپ دابىل قاعىپ وتىر، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz Almaty.tv-گە سىلتەمە جاساپ.
جەر-جەردە ورىنسىز تۇكىرەتىندەرگە قاتىستى جازانىڭ كۇشەيەتىنى تۋرالى ءسوز بولعانى سول ەدى، قوعامدا ۇلكەن پىكىرتالاس تۋدى. باستاپقىدا بۇل ۇسىنىستى ەلوردالىق ءماسليحات دەپۋتتارى كوتەرگەن ەدى. كەيىننەن ونى قولدايتىندار كوبەيدى. الماتى قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتى سەرگەي پونوماريەۆ تە ارىپتەستەرىنىڭ بۇل ويى ورىندى دەپ وتىر. ايتۋىنشا، بۇل تىيىمدى زاڭنامالىق دەڭگەيدە بەكىتۋ كەرەك.
«سايراندا، اتاكەنت، پانفيلوۆ كوشەلەرىنىڭ بويىندا ءتۇرلى ادەپسىز قىلىقتى كورىپ، ۇيالاسىڭ. قالا اكىمدىگىنىڭ ايتۋىنشا، بيىل الماتىعا كەلەتىن تۋريستەر سانى 2 جارىم ەسەگە وسكەن. قازاقستاننىڭ مادەني استاناسى الەمگە نەسىمەن تانىلادى؟ تروتۋارلارداعى كەۋىپ قالعان تۇكىرىكپەن بە؟ مەنىڭ ويىمشا، بۇل ادەتتەن ارىلۋ كەرەكپىز»، – دەدى قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتى سەرگەي پونوماريەۆ.
دەپۋتاتتاردىڭ ۇسىنىسى الماتىلىق تۇرعىندارعا دا ۇناعان سەكىلدى. ولار كوشەدە وڭدى-سولدى تۇكىرەتىندەردى جازالاۋدى بۇرىننان قولعا الۋ كەرەك ەدى دەيدى.
«ءيا. تۇكىرمەۋگە، قوقىس تاستاماۋعا كەلىسەمىن. شەتەل دامىپ كەتكەن عوي. ول جاقتا مىسالى دالادا اياق-كيىمىمەن كوشەدە دە، ۇيلەرىندە دە اياق كيىممەن جۇرەدى. ويتكەنى، تازا كوشەلەرى. بىزدە قوقىس»، – دەدى قالا تۇرعىنى جانار ساپاربەك.
«گيگەنا دەگەن بار. بالالارعا دا جامان. نەشە ءتۇرلى اۋرۋدىڭ ءبارى وسى تۇكىرىكپەن جۇعادى عوي. سول ءۇشىن مەن وعان قارسى ەمەسپىن. تازالىق تا سالدە بولسا تۇزەلەدى»، – دەدى قالا تۇرعىنى اينۇر اسانوۆا.
ال دارىگەرلەر جەرگە تۇسكەن تۇكىرىكتەن كەلەر ءقاۋىپ كوپ دەپ وتىر. سەبەبى ادامنىڭ اۋىز قۋىسىندا ءتۇرلى باكتەريالار شوعىرلانادى. كەسىرىنەن قورشاعان ورتاعا تۇسكەن سىلەكەي كەۋىپ، ونداعى ۆيرۋستار اۋاعا تەز تارايدى. قاۋىپتىلىگى سول، تۋبەركۋلەز سەكىلدى قاتەرلى اۋرۋدى دا وسى جەردە جاتقان تۇكىرىك ارقىلى جۇقتىرۋ مۇمكىن ەكەن.
«ولار قالاي تارايدى؟ بىزدەر جۇرگەن كەزدە شاڭ-توزاڭمەن كوتەرىلەدى. باسىپ، ونى كيىمىمىزبەن، اياق كيىمىمىزبەن باسىپ ۇيگە الىپ كەلەمىز. كەيدە «قالاي اۋىرىپ قالدىق» دەپ ويلايمىز. تۇكىرىك، قاقىرىق، قورشاعان ورتاعا تارالۋىندا ءبىزدىڭ ادامزاتتىڭ اۋرۋىنا ۇلكەن ىقپالىن تيگىزەتىنىن ايتىپ ءوتۋىمىز كەرەك»، – دەدى ي. س. جەكەنوۆا اتىنداعى قالالىق جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسى باس دارىگەرىنىڭ ورىنباسارى تامارا ۋتاعانوۆا.
بۇعان دەيىن ساياباقتار مەن قوعامدىق ورىنداردا مىنانداي «قوقىس تاستاۋعا بولمايدى»، «شەمىشكە شاعۋعا تىيىم سالىنعان» دەگەن بەلگىلەردى بايقاپ ءجۇرمىز. ەندى ولاردىڭ قاتارىنا ءدال وسىنداي «تۇكىرۋگە بولمايدى» دەگەن بەلگى دە ورناتىلۋى مۇمكىن. ەندى ساياباقتاردا وڭدى-سولدى تۇكىرىپ، ادەپسىز قىلىق تىنىتقاندار وڭاي قۇتىلمايتىنىن ايتادى. ولار ءۇشىن ايىپپۇلدىڭ كولەمى ارتادى، جازا ءتۇرى قاتاڭداتىلادى.
بۇدان بىلاي، قوعامدىق ورىنداردا وعاش قىلىق تانىتقانداردى سەرگەك بەينەباقىلاۋ كامەراسى انىقتايدى. قۇرىلعى ەندى تەك جولداعى ەرەجەنى عانا باقىلاپ قويماي، قالا حالقىنىڭ ءجۇرىپ-تۇرۋىن دا تەكسەرەتىن بولادى. وسىلايشا، كىمدە-كىمنىڭ ءتارتىپسىز قىلىعى بايقاۋسىزدا كامەراعا ءتۇسىپ قالسا، ارتىنان قوماقتى كولەمدە ايىپپۇل ارقالايدى.