الماتى – ەلىمىزدىڭ ەڭ ءىرى مەگاپوليسى جانە ەڭ ماڭىزدى تۇرعىن ءۇي قورىنا يە قالا. 2012-2015 جىلدارى پيلوتتىق رەنوۆاسيا باعدارلاماسى ءساتتى جۇزەگە اسىرىلدى. 2021 جىلى 2025 جىلعا دەيىن ەسەپتەلگەن جاڭا رەنوۆاسيا باعدارلاماسى بەكىتىلدى. وسى ەكى باعدارلاما اياسىندا 181 ەسكى ءۇي بۇزىلىپ، 1629 پاتەردىڭ تۇرعىندارى جاڭا ۇيلەرگە كوشىرىلدى.
ماسەلە: اپاتتى ۇيلەر سانىنىڭ ازايماۋى
وتكەن جىلدارى جۇيەلى ءتاسىلدىڭ بولماۋى جانە قارجىلاندىرۋدىڭ جەتكىلىكسىزدىگى سالدارىنان تۇرعىن ءۇي قورىنىڭ ەداۋىر بولىگى توزىعى جەتكەن ۇيلەر قاتارىندا قالىپ وتىر. قازىرگى ۋاقىتتا الماتى قالاسىندا 1366 توزىعى جەتكەن جانە سەيسميكالىق قاۋىپسىزدىك تالاپتارىنا ساي ەمەس ءۇي بار. بۇل ۇيلەردە 14 430 پاتەردە 43 مىڭنان استام ازامات تۇرادى. اسىرەسە، تۇركسىب اۋدانىندا – 586، بوستاندىق اۋدانىندا – 246، جەتىسۋ اۋدانىندا – 134 ءۇيدىڭ جاعدايى اپاتتى دەپ تانىلعان.
جاڭا رەنوۆاسيا باعدارلاماسىنىڭ نەگىزگى ماقساتتارى
- ەسكى ۇيلەر تۇرعىندارىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتىپ، جاڭا، جايلى جانە ءقاۋىپسىز پاتەرلەر ۇسىنۋ. سونىمەن قاتار، قالانىڭ ارحيتەكتۋرالىق كەلبەتىن جاقسارتۋ.
- قالانىڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك جۇيەلەرىن دامىتۋ، تۇرعىندارعا ءومىر ءسۇرۋدىڭ ءوزىن-وزى قامتاماسىز ەتەتىن جانە قولايلى ورتاسىن قۇرۋ.
رەنوۆاسيا باعدارلاماسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى
باعدارلاما تۇرعىنداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋدى، قوعامدىق كەڭىستىكتەردى جاڭارتۋدى جانە اپاتتى تۇرعىن ءۇي قورىنىڭ ءوسۋىن بولدىرماۋدى كوزدەيدى. سونىمەن بىرگە، باس جوسپارعا سايكەس تۇرعىن ءۇي اۋماقتارىن، الەۋمەتتىك، كولىك جانە ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمداردى دامىتۋعا ارنالعان.
ماسەلەلەردى شەشۋ جولدارى
- الماتى قالاسىنىڭ 2040 جىلعا دەيىنگى باس جوسپارىن ەسكەرە وتىرىپ، رەنوۆاسيا ۋچاسكەلەرىندە جاڭا تەحنيكالىق تاسىلدەر ەنگىزىلدى.
- زاڭناماعا «رەنوۆاسيا» تەرمينىنىڭ انىقتاماسى ەنگىزىلدى. بۇرىن بۇل باعدارلاما زاڭنامالىق تۇردە رەتتەلمەگەندىكتەن، ساپاسىز جۇزەگە اسىرىلعان بولاتىن.
رەنوۆاسيا نىساندارىنىڭ ساناتتارى
بارلىق نىساندار ءۇش ساناتقا بولىنەدى:
- ينۆەستيسيالىق تارتىمسىز نىساندار.
- ورتاشا تارتىمدى نىساندار.
- ينۆەستيسيالىق تارتىمدى نىساندار.
قارجىلاندىرۋ جانە مەحانيزمدەر
رەنوۆاسيا باعدارلاماسى مەملەكەتتىك بيۋدجەت جانە جەكە ينۆەستيسيالار ەسەبىنەن قارجىلاندىرىلادى. 2024 جىلى كوشىرۋ قورىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن 1110 پاتەردى ساتىپ الۋعا 30 ملرد تەڭگە ءبولىندى. بۇل قاراجاتتار 2026 جىلدان باستاپ قايتا ينۆەستيسيالاناتىن بولادى.
ناتيجەلەر جانە بولاشاق جوسپارلار
باعدارلاما 2030 جىلعا دەيىن 676 ءۇيدى بۇزىپ، شامامەن 7500 وتباسىنى جاڭا ۇيلەرگە كوشىرۋدى جوسپارلاپ وتىر. سونىمەن قاتار، باس جوسپار تالاپتارىنا ساي جاڭا عيماراتتاردى سالۋ ارقىلى قالانىڭ تىعىزدىعىن ءتيىمدى رەتتەۋ جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى.
رەنوۆاسيا باعدارلاماسى الماتى تۇرعىندارىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتىپ، قالانىڭ ينفراقۇرىلىمىن جاقسارتادى. بۇل قالا تۇرعىندارىنىڭ ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋعا، ەكونوميكالىق دامۋعا جانە قالانىڭ جالپى تارتىمدىلىعىن جوعارىلاتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.