ينتەرنەت-الاياقتىقتان قالاي ساقتانعان ءجون؟
بۇگىنگى تاڭدا كوپتەگەن ازاماتتاردىڭ ءومىرىن ۇيالى تەلەفوندارسىز جانە ينتەرنەتسىز ەلەستەتۋ قيىن. ازىق-تۇلىككە، تاۋارلارعا تاپسىرىس بەرۋ، شوتتاردى تولەۋ جانە ت.ب. ۇيدەن شىقپاي-اق جاساۋعا بولادى، كەيبىرەۋلەر ءۇشىن بۇل ۋاقىتتى ۇنەمدەۋگە جانە ءومىردى مۇمكىندىگىنشە جەڭىلدەتۋگە تاماشا مۇمكىندىك، ال باسقالارى ءۇشىن – الاياقتىق ارەكەتتىڭ ۇلكەن ءورىسى اشىلادى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz Polisia.kz-كە سىلتەمە جاساپ.
«جۇرگىزىلگەن تالداۋ سوڭعى 5 جىلدا ينتەرنەتتەگى الاياقتىقتاردىڭ كوبەيگەنىن كورسەتتى. سونىمەن قاتار، مۇنداي قىلمىس تۇرلەرىن اشۋ 4،3 ەسەگە جاقساردى. بيىلعى جىلدىڭ باسىنان بەرى الماتىدا 1 560 ينتەرنەت-الاياقتىق تىركەلدى، بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 34،6%-عا از. بەلسەندى پروفيلاكتيكالىق جۇمىستار شەشۋشى ءرول اتقاردى. ءبىز بارلىق جەردە الاياقتىق جاساۋدىڭ ادىستەرى مەن تىزبەكتەرى، قاۋىپسىزدىك شارالارىن ساقتاۋ تۋرالى جالىقپاي ايتامىز، تاقىرىپتىق بەينەروليكتەر تاراتامىز»، – دەدى الماتى قالالىق پد كريمينالدىق پوليسيا باسقارماسىنىڭ باستىعى قۋاتبەك ناۋاتوۆ.
الماتى پوليسياسى مىنالاردى قاتاڭ تۇردە ۇسىنادى:
– بانك كارتاسىنىڭ دەرەكتەمەلەرىن، سونداي-اق جەكە باسىن كۋالاندىراتىن دەرەكتەرىڭىزدى (جەكە كۋالىكتىڭ سۋرەتى، بانك كارتاسىنىڭ سۋرەتى، كارتانىڭ ارتقى جاعىنداعى ءۇش تاڭبالى CVV كودى) ەشكىممەن بولىسپەڭىز.
– ينتەرنەتتە ساتىپ الىنعان تاۋار ءۇشىن الدىن الا تولەم سالماڭىز، تاۋاردى ساتىپ الماس بۇرىن ينتەرنەت-دۇكەننىڭ بەدەلىن مۇقيات تەكسەرىڭىز.
– OLX.KZ، Market.kz، Kolesa.kz، Krisha.kz ءموبيلدى قوسىمشالارى ارقىلى تاۋاردى، جىلجىمايتىن مۇلىكتى نەمەسە اۆتوكولىكتى ساتقاندا اباي بولىڭىز، تولەمدى جەكە كەزدەسكەندە العان دۇرىس نەمەسە بەينە قوڭىراۋ ارقىلى تۇتىنۋشىنىڭ ادالدىعىنا كوز جەتكىزىڭىز.
– تاۋاردى، كولىكتى، پاتەردى جالعا بەرۋ تۋرالى حابارلاندىرۋدا ەڭ الدىمەن الدىن الا تولەم جاساۋ كەرەكتىگى كورسەتىلسە نەمەسە ساتۋشىمەن تەك WhatsApp ارقىلى بايلانىس بولاتىنى كورسەتىلسە، اباي بولىڭىز، Qiwi، Yandex دەنگي جانە ت.ب.ەلەكتروندى جۇيەلەرى ارقىلى ەشقاشان الدىن الا تولەم سالماڭىز.
– ءارتۇرلى “مەسسەندجەرلەر” جانە الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى سىزگە جىبەرىلەتىن كۇماندى سىلتەمەلەرگە وتپەڭىز، ويتكەنى بۇل ۆيرۋستىق فايلدار مەن قولدانبالار بولۋى مۇمكىن، ولار قاسكويلەرگە ءموبيلدى بانكينگتەگى اقشاڭىزعا قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
– ءارتۇرلى سايتتارعا بانك كارتاڭىزدىڭ دەرەكتەمەلەرىن ەنگىزبەڭىز، سەبەبى بۇل ءسىزدىڭ جەكە اقپاراتىڭىزدى جيناۋ ءۇشىن ارنايى جاسالعان، كەيىنىرەك بانك كارتاڭىزدان رۇقسات ەتىلمەگەن تولەمدەر ءۇشىن پايدالانىلاتىن “فيشينگتىك” سايتتار بولۋى مۇمكىن.
– ينتەرنەتتە اقشاڭىزدى كوبەيتۋگە ۋادە بەرەتىن نەمەسە ۇلكەن اقشالاي سىيلىق ۇتقانىڭىز تۋرالى حابارلايتىن كۇماندى كونكۋرستارعا قاتىسپاڭىز.
– كريپتوۆاليۋتالارعا، اكسيالارعا، باعالى مەتالدارعا جانە ت.ب. ينۆەستيسيالاۋ ارقىلى ۇلكەن ديۆيدەندتەر ۋادە ەتەتىن كۇماندى جوبالارعا ينۆەستيسيا سالماڭىز. كومپانيانىڭ سەنىمدى ەكەنىنە كوز جەتكىزىڭىز، ينتەرنەتتە شولۋلار مەن پىكىرلەردى وقىڭىز، سىزگە ءارتۇرلى ەلدەردىڭ ابونەنتتىك نومىرلەرىنەن قوڭىراۋ شالىپ، ءوز كومپانياسىنا ينۆەستيسيالاۋدىڭ ارتىقشىلىقتارى تۋرالى سەنىمدى تۇردە ايتۋى مۇمكىن (QuestraWorld، AssetWorldManagement جانە ت.ب.).
– الاياقتىق ارەكەتتەر انىقتالسا، دەرەۋ پوليسياعا حابارلاسىڭىز، بارلىق حات-حابارلاردى ساقتاڭىز، ەكراننان سكرينشوت جاساپ الىڭىز (كەيبىر مەسسەندجەرلەردە قىلمىسكەرلەر ديالوگتى تولىعىمەن جويا الادى)، ەگەر ءسىز الدىن الا تولەم سالۋ ءۇشىن بانكوماتتى نەمەسە تەرمينالدى پايدالانعان بولساڭىز، تۇبىرتەكتەردى ساقتاڭىز.