قالاداعى جولدار مەن كوپىرلەردى جوندەۋ، گرانيت پليتكالارىن الۋ – جۋرناليستەر اعىمداعى جىلدىڭ 10 شىلدەسىندەگى باسپا ءسوز تۋرى بارىسىندا الماتى كوشەلەرىندەگى جوندەۋ جۇمىستارى جانە ولاردىڭ نە ءۇشىن قولعا الىنعاندىعى تۋرالى ءبىلدى. الماتى اكىمدىگىنىڭ وكىلدەرى بارلىق ماسەلەنى تولىق ايتىپ بەردى، دەپ حابارلايدى almaty-akshamy.kz
الماتىنىڭ 15 كوشەسىندە العاش رەت جاڭا زاماناۋي جابىن قولدانىلۋدا
الماتىنىڭ قالالىق موبيلدىلىك باسقارماسىنىڭ (قمب) باسشىسى ساعىندىق تەلىبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، جول قۇرىلىسىندا 15 ماگيسترالدى كوشە بار، ولاردىڭ جالپى ۇزىندىعى 44 كم:ءال-فارابي، تىلەندييەۆ، بايزاقوۆ، اباي، تۇرعىت ءوزال، ساين، تولە بي، شالياپين، ماناس، قالداياقوۆ، قۇرمانعازى، جۇمالييەۆ، شاعابۋتدينوۆ، دوسمۇحامەدوۆ، تۇركەبايەۆ. بۇلاردى جوندەۋ بارىسىندا اسفالت قۇرامىنا پوليمەر پايدالانىلدى.
ول وتە بەرىك، بيتۋمدى جۋۋعا ءتوزىمدى، سونىمەن قاتار جول توسەمىنىڭ قىزمەت ەتۋ مەرزىمىن ۇزارتادى، قۇرامىندا پوليمەر بار اسفالت قىفستا وتە ءتوزىمدى.
پوليمەراسفالتبەتون 150-160وس تەمپەراتۋرادا توسەلەدى. ونى قولدانۋدىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى بار- پوليمەردىڭ ءتيىستى قاتتىلىعىن، بەرىكتىگىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ورتا ەسەپپەن 36 ساعات قاجەت. سوندا ونىڭ توزىمدىلىگى ارتادى ءارى جول قوزعالىسى بولماۋى ءتيىس. ءقازىر ورتاشا جوندەۋ ءجۇرىپ جاتقان كوشەلەردە كولىك قوزعالىسىنىڭ تولىعىمەن جابىلۋى سوندىقتان.
"بۇل پوليمەرلى جول كادىمگى قيىرشىق تاس-ماستيكالىق اسفالتبەتونعا قاراعاندا 10 ەسە ءتوزىمدى. بيىل ءبىز قالا بويىنشا العاش رەت پوليمەرلى اسفالتبەتون توسەپ جاتىرمىز. نورماتيۆتىك تالاپتارعا سايكەس، اسفالتبەتون 40وس دەيىن سالقىنداعان جاعدايدا عانا قوزعالىستى باستاۋعا بولادى. وسى كەزدە اسفالتبەتون جابىنىنىڭ قاڭقاسى قالىپتاسادى، ول ءوزىنىڭ بەرىكتىگىن ارتتىرادى، سودان كەيىن جول تەگىس بولادى. سوندىقتان تۇرعىنداردان جۇرگىزىلىپ جاتقان جول جوندەۋ جۇمىستارىنا تۇسىنىستىكپەن قاراۋدى سۇرايمىن: ەگەر ءبىز ساپالى جولدارمەن ءجۇرىپ، ولاردى پايدالانعىمىز كەلسە، وندا وسى نورماتيۆتىك تالاپتاردىڭ بارلىعى ساقتالۋى ءتيىس"، – دەپ ءتۇسىندىردى ساعىندىق تەلىبايەۆ.
بۇل ماگيسترالدىق كوشەلەر 2008 – 2015 ارالىعىندا جوندەلگەن ەدى. ماسەلەن، ءال-فارابي داڭعىلىنداعى جول جابىنىن جوندەۋ تەك 2010 جىلى جۇرگىزىلدى. جالپىحالىقتىق رەگلامەنتكە سايكەس، الماتى قالاسىنىڭ جول-كليماتتىق ايماعىن ەسكەرە وتىرىپ، ورتاشا جوندەۋدىڭ قىزمەت ەتۋ مەرزىمى 5 جىلدى قۇرايدى. پوليمەردى قولدانۋدىڭ ارقاسىندا، ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، قىزمەت ەتۋ مەرزىمى 8-10 جىلعا دەيىن ۇزارادى.
ساعىندىق تەلىبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، 2023 جىلى اكىمدىك ۇزىندىعى 200 كم-دەن اساتىن 230 كوشەنى ورتاشا جوندەۋدى جوسپارلاۋدا. اعىمداعى جىلى جاقسى جانە قاناعاتتانارلىق جاعدايداعى اۆتوجولداردىڭ ۇلەسىن بىلتىرعى 86%-دان 89%-عا دەيىن، ال 2025 جىلعا قاراي 95%-عا دەيىن كوتەرۋ جوسپارلانۋدا.
الماتىدا بارلىعى 2746 كوشە بار، كوشە-جول جەلىسىنىڭ ۇزىندىعى 3097 كم.
ۇاك اۋدانىنداعى كوپىردى جوندەۋ وسى اۋدان تۇرعىندارىنىڭ ءوتىنىشى بويىنشا جۇزەگە اسىرىلۋدا
تۇركسىب اۋدانىنىڭ اكىمى باقىتجان اقجاروۆ ب ا ق وكىلدەرىنە سەيفۋللين داڭعىلىنىڭ ۇلكەن الماتى كانالىمەن (ۇاك) قيىلىسىنداعى كوپىردىڭ اعىمداعى جوندەلۋى تۋرالى ايتىپ بەردى.
كوپىر نىسانى وتكەن عاسىردىڭ 80ء-شى جىلدارىندا سالىنعان. سودان بەرى مۇندا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلمەگەن. ءار جىلدارى جۇرگىزىلگەن اعىمداعى جوندەۋ بارىسىندا سىنعان، توزعان پليتالار ءىشىنارا قالپىنا كەلتىرىلدى.
"تۇرعىندار وسى نىسانعا نازار اۋدارۋدى بىرنەشە رەت سۇرادى، ويتكەنى ونىڭ ەستەتيكالىق كەلبەتى ناشارلادى ءارى ءقاۋىپ ءتوندىردى. كوپىردىڭ باسپالداقتارى مۇلدەم ەسكىرگەن. بۇل كوپىردىڭ تاريحي قۇندىلىعى بار جانە ونى رەتكە كەلتىرۋ جانە ونى پايدالاناتىن تۇرعىندار ءۇشىن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ قاجەت بولدى"، - دەپ اتاپ ءوتتى ول.
نىساندى تەكسەرگەن كەزدە گرانيت پليتالارىنىڭ ىدىراعانى، ءتۇرلى اقاۋلاردىڭ پايدا بولعانى انىقتالدى، تىرەك قابىرعالارىنىڭ گرانيت پليتالارى قابىرشاقتانعان. مۇنىڭ ءبارى جاياۋ جۇرگىنشىلەر ءۇشىن ءقاۋىپتى. سوندىقتان نىسان جوندەلۋدە، الىنعان پليتالار تازارتىلىپ، باستاپقى ورنىنا قويىلۋدا.
كوپىردى ارلەۋ جۇمىستارىنا ەكى ءتۇرلى ماتەريال قولدانىلادى: وڭ جاعىندا-قاتتى گرانيتتى تاستار، سول جاعىنداعى سەيفۋللين داڭعىلىنىڭ ءجۇرۋ بولىگىندە قالىڭدىعى 20 مم كەسىلگەن گرانيت پليتالار.
بەتى جارىقشاقتانعان تۇتاس ءماسسيۆتى گرانيتتى تاستار اۋىستىرىلمايدى: ولار تازالاۋ جانە تەگىستەۋ ءۇشىن الىنادى، سودان كەيىن ولار وسى ۋچاسكەدە قايتا پايدالانىلادى. سەيفۋللين داڭعىلىنىڭ ءجۇرىس بولىگىن قاپتاۋ ءۇشىن قولدانىلاتىن قالىڭدىعى 20 مم كەسىلگەن پليتالاردىڭ اقاۋلارى بار. مۇنداي اقاۋلى پليتالار ۇقساس پليتالارمەن اۋىستىرىلادى. بولشەكتەلگەن جانە اۋىستىرىلعان پليتالاردىڭ جالپى سانى 25%-دان اسپايدى.
ەسەنتاي ۇستىندەگى كوپىر اپاتتى جاعدايدا بولدى
ساعىندىق تەلىبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇرىن ءال-فارابي كوپىرىندە كەپتەلىستەر ءجيى بولاتىن. سوندىقتان مۇنداعى جولاقتار سانىن التىدان سەگىزگە دەيىن كوبەيتۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى: ەكى باعىتتا تورتتەن. بۇعان جاياۋ جۇرگىنشىلەر مەن ۆەلوسيپەدشىلەرگە ارنالعان جەكە كوپىر قۇرىلىمدارىن سالۋ ارقىلى ونىڭ كەڭەيۋى ارقاسىندا قولجەتكىزۋگە بولادى. رەكونسترۋكسيالاۋعا دەيىن جاياۋ جۇرگىنشىلەر وتكەلى نەگىزگى كوپىر قۇرىلىسى ارقىلى ۇيىمداستىرىلدى، بۇل ءال-فارابي داڭعىلىنداعى كولىك قوزعالىسىنىڭ جىلدامدىعىن 80 كم/ساع بولعانىن ەسكەرسەك، ارينە وتە ءقاۋىپتى.
«رەكونسترۋكسيانى باستاماس بۇرىن، 2022 جىلى ساۋالناما جۇرگىزىلگەن ەدى. ساۋالناما كوپىر قۇرىلىسىنىڭ اپاتتى جاعدايدا ەكەنىن كورسەتتى. بيىل وقۋ ماۋسىمى اياقتالعاننان كەيىن ءبىز رەكونسترۋكسيالاۋدى باستادىق. كوپىر قۇرىلىسىن رەكونسترۋكسيالاۋ ءۇش كەزەڭدە جۇزەگە اسىرىلادى: ءقازىر تەگىستەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە، سودان كەيىن گيدرووقشاۋلاۋ قولعا الىنادى، سوڭىرا اسفالت جابىنى توسەلەدى. كوپىردە بارلىعى 96 دىڭگەك بار. بۇگىندە ولاردىڭ 27ء-ى اۋىستىرىلدى"، - دەدى ساعاندىق تەلىبايەۆ.
ءال-فارابي داڭعىلىنداعى ەسەنتاي وزەنى ارقىلى وتەتىن كوپىردى رەكونسترۋكسيالاۋ بارىسىندا وتە زاماناۋي پوليمەر پايدالانىلۋدا، سونىڭ ارقاسىندا جول جابىنىنىڭ قىزمەت ەتۋ مەرزىمى 1،5–2 ەسە ارتادى.
الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگىندە اتاپ وتكەندەي، مەگاپوليستە قوزعالىس شەكتەلگەن جولدار مەن كوپىرلەردى جوندەۋ بويىنشا بارلىق جۇمىستار اعىمداعى جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىنە دەيىن اياقتالاتىن بولادى.