ەلىمىزدىڭ استاناسى نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ تۋعان كۇنى قارساڭىندا الماتىدا ءبىرقاتار نىسانداردىڭ اشىلۋ سالتاناتى بولدى. سولاردىڭ ءبىرى – تۇركسىب اۋدانىنداعى «ادەل» بالاباقشاسى. قازىرگى زامانعا ساي ەتىپ سالىنعان ءزاۋلىم بالاباقشا 1 شىلدەدەن باستاپ بۇلدىرشىندەرگە ەسىگىن ايقارا اشتى.
تۇركسىب اۋدانىندا قالانىڭ باسقا دا اۋداندارى سەكىلدى مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالارعا ارنالعان ءبىلىم ورداسى تاپشىلاۋ، بالاباقشالاردا ورىندار دا شەكتەۋلى ەكەنى راس. سونداي-اق بالاباقشانىڭ قۇرىلىسىن قولعا العان مەردىگەرلەردىڭ ايتۋىنشا، بۇل اۋداندا بالالار مەن ولاردىڭ اتا-انالارىنا جايلى، جاڭا زاماننىڭ تالاپتارىنا جاۋاپ بەرەتىن، يننوۆاسيالىق، وزىق بالاباقشالار جوقتىڭ قاسى. ال جاس ۇرپاقتىڭ ءبىلىمدى بولۋى ءۇشىن ولارعا بەرىلگەن ءبىلىم مەن تاربيەنىڭ ىرگەتاسى مىقتى بولۋى كەرەك. سوندىقتان مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم ورداسىنىڭ ساپالى بولۋى اسا ماڭىزدى.
تۇركسىب اۋدانىنىڭ شەتكەرى جاعىندا، ءسۇيىنباي كوشەسىنىڭ تومەنگى تۇسىندا ورنالاسقان «ادەل» بالاباقشاسىنىڭ ورنىندا بۇرىن تيپتىك بالاباقشا بولعان ەدى. كەڭەستىك كەزەڭنەن قالعان بالاباقشانىڭ توزىعى جەتىپ، ابدەن ەسكىرگەن بولاتىن. مەردىگەر وسى بالاباقشانىڭ اۋماعىن تۇگەلدەي ءوز مەنشىگىنە الىپ، ەسكى عيماراتتى كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزدى، جاپسارلاس قۇرىلىس جۇرگىزدى. بالاباقشانىڭ قۇرىلىسىنا شامامەن 50 ميلليوننان استام قارجى جۇمسالعان.
بالاباقشا نەگىزىنەن ءورىستىلدى بالالارعا ارنالعان. الايدا مۇندا قازاق ءتىلى مەن اعىلشىن تىلدەرى تەرەڭدەتىلىپ وقىتىلادى. سۋرەت، مۋزىكا، سپورت ۇيىرمەلەرى دە قاراستىرىلعان. بولاشاقتا بالاباقشا جانىنان بالالاردى دامىتۋ ورتالىعى جانە مەكتەپ اشۋ جوسپارلانىپ وتىر.
لاريسا اندرەيەۆنا، «ادەل» بالاباقشاسىنىڭ مەردىگەرى:
بالاباقشا مەن ءۇشىن بيزنەس ەمەس...
- وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن مەن تۇركسىب اۋدانىنان نەمەرەمدى بەرەتىن بالاباقشا ىزدەدىم. مەملەكەتتىك تە، جەكە مەنشىك تە بالاباقشالاردى ارالاپ كوردىك، ءبىراق كوبى كوڭىلىمىزدەن شىعا قويمادى. بالاباقشا ەڭ الدىمەن بالالارعا ءوز ۇيىندەي جايلى، ادەمى بولۋى كەرەك جانە ول جەردە ءوز جۇمىسىن جانە بالالاردى جاقسى كورەتىن ادامداردىڭ جۇمىس ىستەگەنى ماڭىزدى. سول كەزدە نەگە ءوزىمىز قالاعانداي بالاباقشا اشپاسقا دەگەن وي كەلدى.
بالالار – ءبىزدىڭ بولاشاعىمىز. ولار جاقسىنىڭ بارىنە لايىق دەپ ويلايمىن. سوندىقتان وسىدان ءتورت جىل بۇرىن ەسكى بالاباقشانى قايتا جاڭعىرتۋعا كۇش سالدىق. ەكى جىل بويى جوندەۋ جۇمىستارى جالعاستى. 2019 جىلدىڭ ناۋرىزىندا اشامىز با دەگەن كەزدە پاندەمياعا سايكەس كەپ قالدى. سونىمەن اشىلۋىن كەيىنگە قالدىردىق. مىنە، بيىل بالاباقشانى اشۋعا بەل بۋدىق. ويتكەنى ەشتەڭەگە قاراماستان بالالار ءوسىپ كەلەدى، ولارعا جاقسى ءبىلىم مەن تاربيە بەرەتىن ءبىلىم ورداسى قاجەت. ءبىزدى قولداپ، بارىنشا قول ۇشىن بەرگەن ءبىلىم باسقارماسىنا العىسىمىزدى بىلدىرەمىز. مەن تاربيەشىلەر مەن باسقا دا قىزمەتكەرلەردى جۇمىسقا ءوزىم تاڭدايمىن. بىلىمدەرىنە، تاجىريبەلەرىنە، ماماندىقتارىنا دەگەن ادالدىعىنا قاتتى ءمان بەرەمىن. قىزمەتكەرلەرىمىزدىڭ ءبىلىمى مەن بىلىگىن ۇنەمى تەرەڭدەتىپ وتىرۋعا تىرىسامىز. بالاباقشا اشۋداعى ماقساتىمىز - تابىس تاۋىپ، كاسىپتى دوڭگەلەتۋ ەمەس، جاس ۇرپاق ءۇشىن ساۋاپتى ءىس جاساپ، مەملەكەتتىڭ وركەندەۋىنە تامشىداي بولسا دا ۇلەسىمىزدى قوسۋ.
ايسۇلۋ امانگەلدى قىزى، الماتى قالاسى ءبىلىم باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى:
- تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 30 جىلدىعى قارساڭىندا، ەلوردانىڭ تۋعان كۇنىنىڭ قۇرمەتىنە قالامىزدا كوپتەگەن بالاباقشالار اشىلۋدا. قالانىڭ الاتاۋ، ناۋرىزباي، تۇركسىب اۋداندارىندا جاڭا بالاباقشالار اشىلىپ جاتىر. سونىڭ ءبىرى - وسى «ادەل» بالاباقشاسى. كورىپ وتىرعاندارىڭىزداي، بالاباقشا وتە كەرەمەت سالىنعان، ءاربىر بولشەگى تالعاممەن جاسالعان. بۇل بالاباقشا بايقاۋدان ءوتىپ، مەملەكەتتىك تاپسىرىس العالى جاتىر. بايقاۋعا بارلىعى 136 بالاباقشا قاتىستى، سونىڭ ىشىندە مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم وردالارىنىڭ 40-ى مەملەكەتتىك تاپسىرىسقا يە بولدى. بۇگىندە ەڭ ماڭىزدىسى - 3 پەن 6 جاسقا دەيىنگى بالالاردى بالاباقشامەن تولىق قامتاماسىز ەتۋ. ءقازىر قالا بويىنشا مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ بالاباقشامەن قامتاماسىز ەتىلۋى – 89،5 پايىز. جىل سوڭىنا دەيىن بۇل كورسەتكىشتى 91 پايىزعا جەتكىزۋدى كوزدەپ وتىرمىز. جالپى، 2025 جىلعا دەيىن بالالار 100 پايىز بالاباقشامەن قامتىلۋى ءتيىس.
قالالىق ءبىلىم باسقارماسى وكىلىنىڭ ايتۋىنشا، ءقازىر بالاباقشالارعا مەملەكەت تاراپىنان، جەرگىلىكتى بيلىك تاراپىنان بارىنشا جاعداي جاسالۋدا. العاشقى كەزدەردە جەكە مەنشىك بالاباقشالارعا قيىن ەدى. ءقازىر ۋاقىت وتكەن سايىن ءبارى جەڭىلدەدى. الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باقىتجان ساعىنتايەۆ مەملەكەتتىك تاپسىرىستان بولەك بالاباقشالارعا باسقا قانداي كومەك كورسەتە الامىز دەپ ءبىلىم مينيسترلىگىنە حات جازدى. وسىدان كەيىن بۇيرىققا ازداعان وزگەرىستەر ەنگىزىلىپ، جەرگىلىكتى باسقارۋ ورىندارى بالاباقشالاردىڭ تاماعىن تولىق جانە ءىشىنارا سۋبسيديالاۋعا مۇمكىندىك بەردى. بۇل دەگەنىمىز - اتا-انالارعا جاسالعان ۇلكەن جەڭىلدىك.
بۇرىن مەملەكەت «بالاپان» باعدارلاماسىن 3 جاستان اسقان بالالارعا ارناپ جاساعان بولاتىن. ءقازىر 2 جاستان اسقان بالالارعا دا رۇقسات ەتىلدى.