اللا تاعالا حارامعا جولاماۋ كەرەكتىگىن بىلايشا ەسكەرتكەن: «ەي، ادامدار! جەر بەتىندەگى نارسەلەردىڭ حالال ءارى تازاسىنان جەڭدەر!». ياعني اعزاعا، اقىل-ەسكە كەرى اسەر ەتپەيتىن سانسىز حالال رىزىقتاردى جەڭدەر دەگەن. ەندەشە، كۇندەلىكتى ومىردە حارام مەن حالالدى اجىراتىپ، حالال ءونىم تۇتىنۋ، كۇماندى نارسەلەردەن اۋلاق ءجۇرۋ ءار مۇسىلمان ءۇشىن ماڭىزدى بولماق.
تاقۋا كىسىلەردىڭ ءبىرى ءابۋ باكىر ءبىر اڭگىمەسىندە: «تاڭەرتەڭ ۇيقىدان تۇرعاننان كەيىن ماڭايىمداعى كىسىلەرگە قاراپ، كىمنىڭ ادال اس، كىمنىڭ حارام اس جەگەنىن اجىراتا الامىن»، - دەپتى. سوندا جانىنداعىلار: «ۇستاز، ونى قالاي اجىراتاسىز؟» - دەپ سۇراعاندا، بىلاي دەپ تۇسىندىرگەن ەكەن: «كىمدە- كىم تاڭ اتا بوس ءسوز، بوستەكى اڭگىمەگە سالىنسا، اركىمدەردى سىرتتاي جامانداپ، بىلاپىت ءسوز ايتا باستاسا، دەمەك، ونىڭ بۇل ارەكەتى حارام اس جەگەندىگىنەن تۋىنداۋدا دەپ تۇسىنەم. ال ەگەر كىمدە-كىم تاڭەرتەڭ تۇرعاننان كەيىن اۋەلى اللا تاعالانى كوپ زىكىر ەتىپ، ءتاۋحيد كاليماسىن ايتىپ، وزىنە كەشىرىم تىلەسە، ونىڭ بۇل ارەكەتى ادال اس جەگەندىگىنەن. ويتكەنى، حالال دا، حارام دا ادامنىڭ كۇندەلىكتى ىس-ارەكەتىنە مىندەتتى تۇردە اسەر ەتەدى». حالال ادال اس ادام ءومىرىن جاقسارتادى اللا تاعالا حارامعا جولاماۋ كەرەكتىگىن بىلايشا ەسكەرتكەن: «ەي، ادامدار! جەر بەتىندەگى نارسەلەردىڭ حالال ءارى تازاسىنان جەڭدەر!». ياعني اعزاعا، اقىل-ەسكە كەرى اسەر ەتپەيتىن سانسىز حالال ريزىقتاردى جەڭدەر دەگەن. ەندەشە، كۇندەلىكتى ومىردە حارام مەن حالالدى اجىراتىپ، حالال ءونىم تۇتىنۋ، كۇماندى نارسەلەردەن اۋلاق ءجۇرۋ ءار مۇسىلمان ءۇشىن ماڭىزدى بولماق.
جالپى، قازاقتىڭ دا ۇرپاعىنا جاقسى تاربيە بەرىپ، ادامگەرشىلىك پەن يماندىلىقتى جوعارى قويۋىنىڭ ءوزى ادال اس ءىشىپ كەلگەندىگىمىزدەن ەكەنى انىق. ادال استى قازاق بۇرىننان بىلگەن. باۋىزدايتىن مالىن قۇبىلاعا قاراتىپ، «ءبىسمىللا، اللاھۋ اكپارىن» ايتىپ، سويعان. ياعني ءاربىر ءىستى ءبىسمىللاسىز باستاماعان. ءتىپتى، استىڭ بەتىن جاۋىپ قويۋ، قول جۋماي تۇرىپ اس ازىرلەۋگە بولمايتىنى، وشاق باسىندا ورامال تارتىپ ءجۇرۋ، ت.ب. قاعيدالاردىڭ بارلىعى وتباسىندا قاتاڭ قاداعالانعان. جاڭا تۇسكەن كەلىندەرگە دە تازالىق ءتالىمىن ۇيرەتكەن. ونىمەن قوسا، تاماقتى وڭ قولمەن جەۋ، تاماقتان كەيىن باتا جاساۋ، جاتىپ تاماق جەمەۋ، ناندى جەرگە تاستاماۋ، ىدىسقا قۇيىلعان تاماقتى تاۋىسۋ، داستارحان باسىنان اس جينالماي جاتىپ تۇرىپ كەتپەۋ، تاماقتان بۇرىن جانە كەيىن قول جۋۋ، ۇلكەندەرگە قۇرمەت كورسەتۋ سەكىلدى ادەت-عۇرىپتاردىڭ بارلىعىنا قاتتى كوڭىل بولىنگەن. وسىدان-اق ءبىزدىڭ اس ادالدىعىنا، تازالىعىنا قانشالىقتى ءمان بەرگەنىمىز ايقىن اڭعارىلادى.
حالال ونىمدەردى پايدالانۋدىڭ ارتىقشىلىعى تۋرالى قۇران اياتتارى مەن كوپتەگەن حاديستەر بار، ءتىپتى ول تۋرالى «ىنجىلدە» دە جازىلعان. مىسالى: «شىنايى تۇردە سەندەرگە ولەكسەنى، قاندى، دوڭىز ەتىن جانە اللادان باسقانىڭ اتىمەن باۋىزدالعاندى ارام قىلدى. سوندا كىم ماجبۇرلەنسە، قارسىلىق قىلماسا، شەكتەن شىقپاسا وعان كىنا جوق. كۇدىكسىز اللا وتە جارىلقاۋشى، ەرەكشە – مەيىرىمدى». «...ال ولارعا لاس پۇتتاردان، بۇزاقىلىقتان، ولەكسە مەن قاننان اۋلاق بولۋ جانە وزدەرىنە قالاماعاندى باسقالارعا قولدانباۋ وسيەت ەتىلدى». «ال دوڭىز، ونىڭ تۇياعىنىڭ اشاسى ايرىق بولسا دا، ول كۇيسەمەيدى، ول سەندەرگە ادال ەمەس؛ ونىڭ ەتىن جەمەڭدەر جانە ولەكسەسىنە جولاماڭدار».
جالپى، حارامعا بويلاۋ ادامعا ماتەريالدىق ءارى رۋحاني تۇرعىدان زيانىن تيگىزەدى. ماسەلەن، ءبىر جۇتىم نەمەسە ءبىر شاينام حارام اس ادامنىڭ ومىرىندە اداسۋىنا سەپ بولۋى مۇمكىن. ءتىپتى، بالاشاعاسىنىڭ باياندى بولاشاعىنا كەرى اسەرىن تيگىزۋى دە ىقتيمال. ادام ىشىپجەيتىن نارسەلەرىنىڭ ءدىني تۇرعىدان حالال، تازا بولۋىنا جانە تاپقان تابىسىندا كىسى اقىسى بولماۋىنا باسا ءمان بەرۋى كەرەك. اق ادال ماڭداي تەرمەن تابىس، پايدا تابۋ وتە ماڭىزدى. پايعامبارىمىز دانالىققا تۇنعان حاديستەرىنىڭ بىرىندە: «كەيبىر كۇنالارعا ناماز دا، ورازا دا، قاجىلىق تا وتەم بولا المايدى. ونداي كۇنالار تەك اق ادال ماڭداي تەرمەن تابىس تابۋ ءۇشىن ەڭبەكتەنگەندە عانا كەشىرىلىپ، تازالانۋى مۇمكىن» دەگەن. سونداي-اق، پايعامبارىمىز (ساللاللاھۋ ءالايھي ءۋا ءساللام) باسقا ءبىر حاديسىندە: «حارامنان ساقتانىڭدار. اسقازانىنا حارام اس تۇسكەن ادامنىڭ دۇعاسى قىرىق كۇنگە دەيىن قابىل بولمايدى» دەگەن.
قالاي دەسەك تە، جۇرەك تازالىعىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە حارامنان بويدى اۋلاق سالىپ، حالال نارسەلەردى قاناعات تۇتقان ءجون. حالقىمىزدىڭ ارى تازا، رۋحاني دۇنيەسى باي بولسىن دەسەك، ەڭ ءبىرىنشى مەملەكەت جۇرتشىلىقتى حالال، تازا اسپەن قامتاماسىز ەتۋى قاجەت. ەگەر ىشىپ-جەيتىنىمىزگە اسا ءمان بەرمەيتىن بولساق، حارامعا بوي الدىرساق، وندا رۋحاني ءومىرىمىز دە قۇلدىراپ، قوجىراي تۇسەدى. ونىمەن قوسا، ۇرپاعىمىز دا ازىپ-توزاتىن بولادى. بۇل جەردە ۋاقىت، زامان وزگەردى دەپ سىلتاۋ ايتۋعا بولمايدى. حارامنان اۋلاق بولۋىمىز – مىندەت. پايعامبارىمىز (ساللاللاھۋ ءالايھي ءۋا ءساللام) «حارام استى تالعاجاۋ ەتىپ وسكەن ادام وتقا تۇسۋگە لايىقتى» دەگەن. ءاربىر حارام ونى ءىشىپ- جەگەن ادامنان نەمەسە ونىڭ بالا-شاعاسىنىڭ الدىنان وسى دۇنيەدە بولماسا دا، ارعى دۇنيەدە مىندەتتى تۇردە شىعادى.
حالال جۇرەكتى نۇرلاندىرىپ، جارقىراتسا، حارام ونى قاتايتىپ، قارايتادى. عيباداتى كەمشىلىكسىز، دۇعاسى قابىل بولعانىن، ۇل-قىزى نىڭ ىزگىلەردەن بولۋىن قالايتىن كىسى حالالدىڭ اياسىنان اينىماۋى كەرەك.