عىلىمي جيناقتى شىعارۋ ءۇشىن عالىم 35 جىلىن ارناعان
ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلدىعىنا وراي «ابىلاي حان تاريحى» اتتى ءۇش تومدىق عىلىمي جيناقتىڭ تۇساۋى كەسىلدى، دەپ حابارلايدى Almaty-akshamy.kz قازاقپاراتقا سىلتەمە جاساپ.
تۋىندىنىڭ اۆتورى - اكادەميك، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، قۇرمەتتى پروفەسسور زارقىن تايشىباي. عالىم بۇل ەڭبەكتى جارىققا شىعارۋعا 35 جىلىن ارناعان. ناتيجەسىندە عىلىمي تۇرعىدا نەگىزدەلگەن، جان-جاقتى زەرتتەلگەن بىرەگەي تۋىندى قالىڭ وقىرمانعا جول تارتتى. اۆتور XVIII عاسىردىڭ باسىنان وسى كۇنگە دەيىن جارىق كورگەن ورىس، جۇڭگو، قازاق، كەڭەس زەرتتەۋشىلەرىنىڭ پىكىرلەرى مەن تۇجىرىمدارىن قايتا قاراپ، جىبەرىلگەن قاتەلىكتەردى تۇزەتىپ شىقتى. كىتاپقا مىڭنان اسا قۇجات ەنگىزىلدى.
«زەرتتەۋمەن اينالىسۋ وڭاي ەمەس. 300 جىل بۇرىن ءوتىپ كەتكەن نارسەنىڭ انىعىنا جەتۋىڭ كەرەك، شىندىقتى بۇرمالاماي، ءدال كورسەتۋىڭ قاجەت. بىرنەشە قۇجاتتى بىرىنە-بىرىن بايلانىستىرىپ وتىرىپ زەرتتەۋ كەرەك. ول جاعىنان ادالمىن دەپ ەسەپتەيمىن. سوسىن بۇل كىتاپتىڭ ىشىندە ابىلايدىڭ تەك قانا جاقسى جاقتارىن كورسەتۋ ماقسات بولعان جوق. مەن ءوزىمدى بەيتاراپ ۇستادىم، وقىمىستى، زەرتتەۋشى بولعاننان كەيىن. مەنىڭ الدىمدا ابىلايعا بەلگىلى ءبىر قاسيەتتەردى جاماپ نەمەسە جاقسىسىن اسىرىپ، جامانىن جاسىرۋ مىندەتى تۇرمادى»، - دەيدى زارقىن تايشىباي.
ابىلاي حاننىڭ ءومىرى مەن قىزمەتىنە ارنالعان قۇجاتتار جيناعى العاش رەت 2005 جىلى پەتروپاۆلداعى «استانا» باسپاسى ارقىلى الماتىداعى «اتامۇرا» كورپوراسياسىنىڭ باسپاحاناسىنان 2 مىڭ دانا بولىپ باسىلىپ شىقتى. زارقىن تايشىبايعا 2007 جىلى «ەلىمىزدىڭ ينتەللەكتۋالدىق الەۋەتى» باعدارلاماسى بويىنشا «ابىلاي حاننىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى» دەگەن تاقىرىپتا 3 جىلعا مەملەكەتتىك گرانت بەرىلدى.
2009 جىلى عالىم ابىلاي حان بويىنشا جوباسىن قورعاپ، ەكىنشى گرانتتى جەڭىپ الدى. پروفەسسور سوڭعى جىلدارى رەسپۋبليكانىڭ مەرزىمدى باسپاسوزدەرىندە ءۇش جۇزگە تارتا عىلىمي ماقالا جاريالادى. ابىلاي حاننىڭ ءومىرى مەن قىزمەتىنە بايلانىستى رەسەي مەملەكەتتىك ارحيۆتەرىنەن تىڭ دەرەكتەر تاپتى، ولاردى عىلىمي تالاپتارعا ساي سارالاپ، جاريالادى. ابىلايعا قاتىستى اڭىز دەڭگەيىندە عانا ايتىلىپ جۇرگەن كەيبىر دەرەكتەر جاڭا ماعلۇماتتارعا ساي تۇزەتىلدى. حاننىڭ تۋعان، ومىردەن وزعان جىلدارى تۋرالى ەكى عاسىر بويى جاڭساق ايتىلىپ كەلگەن مالىمەتتەر دە ناقتىلاندى.
«ابىلاي حاننىڭ وسى وڭىردە ورداسى بولعان. ابىلاي حان اڭىز ادام. ونىڭ ەل تاريحىنداعى ءرولى ەرەكشە. بۇل كىتاپتى ءار قازاق بالاسى وقۋى كەرەك. كوپتەگەن ماعلۇمات بار. جيناقتى تاراتىپ، تيراجىن كوبەيتۋ ءۇشىن الدا جۇمىس ىستەيمىز»، - دەدى عىلىمي ەڭبەكتىڭ تۇساۋكەسەرىنە قاتىسقان سقو اكىمىنىڭ ورىنباسارى عاني نىعىمەتوۆ.
«ابىلاي حان تاريحى» اتتى ءۇش تومدىق كىتاپ ازىرگە 100 دانامەن عانا وقىرمانعا جول تارتتى.