الماتىدا جەلتوقسان كوتەرىلىسىنىڭ قىر-سىرىن باياندايتىن تالعات ايتباي ۇلىنىڭ جاڭا كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى، دەپ حابارلايدى Almaty-aqshamy.kz.
تاۋەلسىزدىك كۇنىنىڭ قارساڭىندا ا.پ.چەحوۆ اتىنداعى قالالىق كىتاپحانادا پۋبليسيست-جازۋشى تالعات ايتباي ۇلىنىڭ «الماتى: 1986 جەلتوقسان» ايعاق-كىتابىنىڭ 6-10 تومدارىنىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمى ءوتتى.
ءوزىنىڭ تاريحي ءمان-مازمۇنىنا قاراي 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسى – قازاق حالقىنىڭ ومىرىندە بۇرىن-سوڭدى بولماعان ەڭ اۋىر ءارى ەرەكشە قاستەرلى وقيعالاردىڭ ءبىرى. ويتكەنى سول كۇندەرى الاڭعا شىققان اعالارىمىز بەن اپايلارىمىزدىڭ ارقاسىندا ءبىز اتا-بابالارىمىز عاسىرلار بويى ارمانداعان تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزدىك. اتالمىش كىتاپتا سول زۇلمات كەزەڭدى ارقاۋ ەتكەن، وبلىستىق، جەرگىلىكتى گازەتتەردە جاريالانعان، جەكەلەگەن رەسپۋبليكالىق باسىلىمداردا جارىق كورگەن دۇنيەلەر جيناقتالعان. تاريحشى عالىمدار ءسوز الادى، جەلتوقسان اقيقاتىن اشۋ ءۇشىن قۇرىلعان كوميسسيا قۇرامىندا جۇمىس ىستەگەن زاڭگەر-عالىم ءوز ويىن ورتاعا سالادى. جالپى، ءالى كۇنگە دەيىن ساياسي، تاريحي باعاسىن الا الماي كەلە جاتقان كوتەرىلىستىڭ اشىلۋعا ءتيىستى قالتارىستارىن العا تارتادى.
ايعاق-كىتاپ الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن 100 دانا بولىپ باسىلىپ شىقتى. ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى جەلتوقسانشىلارعا تارتۋ ەتىلىپ، قالعانى قالا كىتاپحانالارىنىڭ سورەلەرىنەن تابىلماق.
«جەلتوقسان كوتەرىلىسى قازاق تاريحىندا ايرىقشا ورىن الاتىن ۇلكەن وقيعا، ۇلت ازاتتىق كوتەرىلىس. 1986 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا ءۇش كۇندە بولعان وقيعا تاۋسىلمايتىن تاريح، تاۋسىلمايتىن تاقىرىپ. ءبىز سونىڭ شەتىن عانا ءمۇجىپ ءجۇرمىز-اۋ دەپ ويلايمىن. ايتىلماعان قۇپيالارى قاتپار-قاتپار. مەن سونىڭ ءبىر ۇشىن عانا شىعاردىم دەپ ويلايمىن. الماتى قالالىق اكىمدىگىنە مىڭ العىس!» - دەپ ويىمەن ءبولىستى اۆتور.
تالعات ايتباي ۇلى «الماتى: 1986 جەلتوقسان» كىتابىن جازۋدى 1990 جىلدان باستاسا، ءبىر كىتاپتىڭ اينالاسىندا جۇرگەنىنە 31 جىل تولىپتى. اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى دەرەكتەر مەن انىقتالعان اقيقاتتارعا وراي بۇعان دەيىن «وقيعا» اتالىپ كەلگەن تاريحي ءساتتىڭ «كوتەرىلىس» دەپ اتالۋىنا تولىقتاي نەگىز بار. سوندىقتان پۋبليسيست-جازۋشى بەس جىل بۇرىن العاش رەت «جەلتوقسان كوتەرىلىسى» دەگەن اتپەن ەكى توم كىتاپ شىعارعان. ءقازىر سول كىتاپتىڭ 3-تومى باسىلىپ جاتىر ەكەن.
تۇساۋكەسەر جيىنىنا جەلتوقسانشىلار مەن قوعام قايراتكەرلەرى، قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ باسشىلارى قاتىستى. ولاردىڭ قاتارىندا ق ر مادەنيەت قايراتكەرى ماحمۇت قۇلمەنتەگى، «جەلتوقسان زەينەتكەرلەرى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ءتوراعاسى تالعات قوجاناديروۆ، سازگەر، اقىن باۋىرجان شۇعىل، «تاۋەلسىزدىك - 1986 جەلتوقسان» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ءتوراعاسى باقىت باينيازوۆ، ەتنوگراف، جازۋشى دانيار ءالبوزىم بار.
قوناقتار كىتاپ اۆتورىن تۇساۋكەسەرمەن قۇتتىقتاپ، جىلى لەبىزدەرىن ءبىلدىردى. قاشاندا تاۋەلسىزدىكتى ءسوز ەتكەندە، ەسىمىزگە اۋەلدەن 1986 جىلدىڭ ىزعارى تۇسەرى ءسوزسىز. سونداي تاريحي وقيعالار باياندالاتىن كىتاپتاردىڭ جازىلا ءتۇسۋى تاريحتىڭ قاراڭعى بەتتەرىنە ساۋلە ءتۇسىرىپ، اقيقاتقا ءبىر تابان جاقىنداتادى. سوندىقتان بۇل كىتاپتىڭ ماڭىزى مەن ورنى بولەك ەكەنى ءسوزسىز.
الماتىلىقتار تاريحي كىتاپتى قالالىق كىتاپحانالاردان وقي الادى.