سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاۋ، بەلسەندى قوزعالىس - جۇرەكتىڭ جۇمىسىن جاقسارتاتىن العىشارتتار
«گيمناستيكا، فيزيكالىق جاتتىعۋ، جاياۋ ءجۇرۋ - جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىن، دەنساۋلىق، تولىققاندى ءارى جايدارى ءومىردى ساقتاعىسى كەلەتىن ءاربىر ادامنىڭ كۇندەلىكتى ومىرىنە مىقتاپ ەنۋى كەرەك» دەگەن ەكەن مەديسينانىڭ اتاسى گيپپوكرات.
كوپ جاياۋ ءجۇرۋ، جۇگىرۋ، دەنەنى شىنىقتىرۋ دەگەن بەلسەندى قوزعالىستىڭ ءبارى سايىپ كەلگەندە جۇرەكتىڭ جاقسى جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن قاجەت. جۇرەك تاقىرىبىن تەككە قوزعاپ وتىرعان جوقپىز. سەبەبى، بۇگىن - دۇنيەجۇزىلىك جۇرەك كۇنى.
ەڭ العاش رەت بۇل كۇن دۇنيەجۇزىلىك جۇرەك فەدەراسياسىنىڭ باستاماسىمەن ۇيىمداستىرىلعان. بۇل اكسيانى سول كەزدە ددسۇ، يۋنەسكو جانە باسقا دا ماڭىزدى ۇيىمدار قولداعان. باستىپقىدا بۇل كۇن قىركۇيەكتىڭ سوڭعى جەكسەنبىسىندە اتالىپ وتەتىن، 2011 جىلدان بەرى ناقتى كۇن رەتىندە 29 قىركۇيەك بەلگىلەندى.
بۇگىنگى تاڭدا جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋلارىنا الەمدە ادامدار وتە ءجيى شالدىعادى. دۇنيە جۇزىندە جىل سايىن 18 ميللليونان استام ادامنىڭ ءولىمى تاپ وسى جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋلارىنان بولادى ەكەن.
سوندىقتان، وسىنداي قايعىلى جاعدايلار ورىن الماس ءۇشىن، ونىڭ الدىن العان ماڭىزدى. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانباۋ جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋلارىنىڭ دامۋىنا اكەلەدى جانە كوبىنەسە اۋرۋ بالا كەزدەن نەمەسە ءجاسوسپىرىم شاقتان باستاپ قالىپتاسا باستايدى. ال جاس ۇلعايعان سايىن جۇرەك-قان تامىرلارى اۋرۋلارىنىڭ ءقاۋپى ارتا تۇسەدى. سوندىقتان جۇرەكتى ساقتاپ، دەنساۋلىققا كوڭىل ءبولىپ، اۋرۋدىڭ الدىن الۋدى بالا كەزدەن قولعا العان ءجون.
سالاۋاتتى ءومىر سالتىنان باسقا، قازىرگى قوعامدا دەنساۋلىق مادەنيەتىن ساقتاعان ءجون. اۋرۋلاردى ەرتە انىقتاۋ ءۇشىن، جۇيەلى ءارى ۋاقىتىلى مەديسينالىق تەكسەرۋدەن ءوتىپ تۇرعان ءجون. كۇيزەلىسپەن كۇرەسىپ، قولايسىز قورشاعان ورتا مەن ەكولوگيالىق جاعداي ناشارلاعان جاعدايدا، دەنساۋلىق ساقتاۋ ادىستەرىن مەڭگەرۋ كەرەك.
دۇنيەجۇزىلىك جۇرەك فەدەراسياسىنىڭ مالىمەتىنشە، 80% جاعدايدا ينفاركت پەن ينسۋلتتان بولاتىن ءولىمنىڭ الدىن الۋعا بولادى. ول ءۇشىن سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاپ، تاباك ونىمدەرىنىڭ قولدانىلۋىن قاداعالاپ، تاماقتانۋدى رەتتەپ، دەنە قيمىلدارىنىڭ بەلسەندىلىگى كەرەك.
62 تامىرىمىزدان قان ايداپ تۇرعان "موتورىمىز" - جۇرەككە اۋىر سالماق تۇسىرە بەرمەي، سترەستەن اۋلاق بولايىق. كۇيزەلىس پەن ۋايىم-قايعى جۇرەككە زيان ەكەنىن ەستەن شىعارمايىق. ءارى اينالامىزداعى جانداردىڭ دا جۇرەكتەرىن جارالاماي، كەرىسىنشە، ايالايىق.