15 ناۋرىز - دۇنيەجۇزىلىك تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ كۇنى.
الماتىدا وتكەن جىلى تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ سالاسىندا بارلىعى 4139 ءوتىنىش تۇسكەن. تۇرعىندار تاراپىنان تۇسەتىن وتىنىشتەر جىل وتكەن سايىن كوبەيىپ كەلەدى. بۇل تۋرالى وڭىرلىك كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىنىڭ الاڭىندا الماتى قالاسى بويىنشا ساۋدا جانە تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ دەپارتامەنتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى نۇرلىبەك بيمىرزايەۆ ايتتى، دەپ حابارلايدى اlmaty-akshamy.kz.
سپيكەردىڭ سوزىنشە، وتكەن جىلى دەپارتامەنتكە eOtinish قوسىمشاسىن پايدالانا وتىرىپ، 1852 ءوتىنىش تۇسكەن، ونىڭ 2287ء-ى ەلەكتروندى قۇجات اينالىمى ءبىرىڭعاي جۇيەسى بويىنشا، 435ء-ى باسقا مەملەكەتتىك ورگاندار مەن تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ كوميتەتىنەن قايتا باعىتتالعان.
2022 جىلى 33 اكىمشىلىك حاتتاما تولتىرىلدى، ونىڭ 14ء-ى بويىنشا تەكسەرۋ جۇرگىزىلدى. ەسكەرتۋ تۇرىندە 27 ايىپپۇل جانە 6-ۋى بويىنشا 50 اەك جانە 20 اەك مولشەرىندە ايىپپۇل سالىندى.
تۇتىنۋشىلار قۇقىعىن قورعاۋ سالاسىن جاقسارتۋ ماقساتىندا ەكى جىل بۇرىن «تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ تۋرالى» زاڭعا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلدى. بۇل ماڭىزدى قادام تۇتىنۋشىلاردىڭ شاعىمدارىن قاراۋدىڭ 3 ساتىلى مەحانيزمىن (ساتۋشى – مەملەكەتتىك ورگاندار – سوت) ىسكە قوسۋعا، «مەملەكەتتىك» جانە «قوعامدىق» باقىلاۋدى ەنگىزۋگە، كاسىبي ماماندار اراسىنان قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ ءتىزىمىن قالىپتاستىرۋعا كومەكتەستى. سونىمەن بىرگە، داۋ-دامايدى سوتقا دەيىنگى تارتىپتە رەتتەۋ مەحانيزمى قارالدى.
«سونىمەن، ءبىرىنشى كەزەڭدە ساتۋشى ساتىپ الۋشىنىڭ تالابىن ءوز بەتىنشە نەمەسە تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ۇيىمدارىن تارتا وتىرىپ قاراۋعا مىندەتتى. بۇل شاعىمداردى وسى جەردە جانە ءقازىر بەيبىت جولمەن شەشۋگە بولاتىن ەڭ ءبىرىنشى كەزەڭ. ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار بۇل جاعدايدا داۋدى سوتقا دەيىن رەتتەۋ سۋبەكتىلەرى رەتىندە ارەكەت ەتەدى. ەكىنشى قادام مەملەكەتتىڭ قاتىسۋىن قامتيدى. ياعني، ەگەر ساتۋشى كەلىسسوز جۇرگىزگىسى كەلمەسە، شاعىم نە تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ كوميتەتىنە، نە باسقا مامانداندىرىلعان ورگانعا جىبەرىلەدى. مىسالى، ەگەر ساتۋشى تارازىنى بۇراپ جىبەرسە نەمەسە ينتەرنەت-دۇكەن تاۋاردى جىبەرمەسە، بۇل كوبىرەك الاياقتىققا كەلەدى جانە ول ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ جۇمىس سالاسى بولىپ تابىلادى»، - دەدى سپيكەر.
دەپارتامەنتتەگىلەردىڭ اتاپ وتۋىنشە، كاسىپكەرلەر مەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا بۇل ماسەلەنى مەملەكەتتى قاتىستىرماي-اق شەشۋ مۇمكىندىگى بەرىلەدى. سوتقا شاعىمدانۋ، شىن مانىندە، شاعىمدى قاراۋدىڭ سوڭعى كەزەڭى.
سپيكەر تۇتىنۋشىلارعا، بيزنەسكە جانە مەملەكەتتىك ورگاندارعا ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن 2021 جىلدان باستاپ e-tutynushy.kz شاعىمداردى قابىلداۋ جانە قاراۋدىڭ ءبىرىڭعاي اقپاراتتىق جۇيەسى جۇمىس ىستەي باستاعانىن ايتتى.
«جۇيەنىڭ ماقساتى – تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ جونىندەگى بارلىق شارالاردى ءبىر جەرگە شوعىرلاندىرۋ، شاعىمداردى دايىنداۋ جانە ولاردى قۇزىرلى ورگاندارعا جولداۋ راسىمدەرىن جەڭىلدەتۋ جانە ارزانداتۋ، سونداي-اق بارلىق وتىنىشتەر مەن ولاردى قاراۋ ناتيجەلەرىن سيفرلاندىرۋ»، - دەپ ءبولىستى سپيكەر.
تۇتىنۋشىعا ىڭعايلى بولۋ ءۇشىن جۇيە داۋدىڭ نىساناسىنا بايلانىستى شاعىمداردىڭ ءبىرقاتار ستاندارتتى نىساندارىن ورنالاستىرۋدى قاراستىرادى. سونداي-اق تۇتىنۋشى قاجەت بولعان جاعدايدا جۇيەگە قوسا بەرىلگەن تىزىمنەن ءوز وكىلىن تاڭداي الادى، سوتقا دەيىنگى رەتتەۋدىڭ قولدانىستاعى ينستيتۋتتارىنىڭ ءبىرىن تاڭداي الادى نەمەسە تىكەلەي مەملەكەتتىك ورگانعا شاعىم جىبەرە الادى.
سونداي-اق، بۇگىنگى كۇنى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ساۋدا جانە ينتەگراسيا مينيسترلىگى شاعىمداردى قاراۋدىڭ ءۇش ساتىلىدان ەكى ساتىلى مەحانيزمگە دەيىنگى جاڭا مەحانيزمىن ازىرلەپ جاتىر. ونىڭ ناتيجەسىندە تۇتىنۋشى ساتۋشىعا سوتقا دەيىنگى تالاپ ارىزىن جىبەرگەننەن كەيىن ەكىنشى كەزەڭدە سوت ورگاندارىنا تالاپ ارىز بەرە الادى.