قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترىنىڭ 2024 جىلعى 11 ماۋسىمداعى №189 بۇيرىعىمەن "كاسىپتىك مەرەكەلەر تىزبەسىن بەكىتۋ تۋرالى" قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-مينيسترىنىڭ ورىنباسارى - ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترىنىڭ 2023 جىلعى 29 ماۋسىمداعى №258 بۇيرىعىنا وزگەرىستەر ەنگىزىلدى.
جاڭارتىلعان تىزىمدە 10 شىلدەدە اتاپ وتىلەتىن "ۆەتەريناريالىق قىزمەتكەر كۇنى" اتتى جاڭا كاسىبي مەرەكە پايدا بولدى. وسىعان بايلانىستى، مەرەكە قارساڭىندا الماتى قالاسىنىڭ ۆەتەرينارلىق قىزمەتىنىڭ جۇمىسىن اتاپ وتكىم كەلەدى.
قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ۆەتەريناريانىڭ ۋاكىلەتتى ورگانى "قازاقستان رەسپۋبليكاسى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ ۆەتەريناريالىق باقىلاۋ جانە قاداعالاۋ كوميتەتى" بولىپ تابىلادى، رەسپۋبليكانىڭ بارلىق وبلىستارىندا جانە رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردا الماتى، شىمكەنت جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسىندا استانادا اۋماقتىق بولىمشەلەرى، سونداي-اق ۆەدومستۆولىق باعىنىستى ۇيىمدارى بار.
كوميتەتتىڭ الماتى قالاسىنداعى بولىمشەسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى ۆەتەريناريالىق باقىلاۋ جانە قاداعالاۋ كوميتەتىنىڭ الماتى قالاسى بويىنشا اۋماقتىق ينسپەكسياسى تۇرىندە ۇسىنىلعان. اۋماقتىق ينسپەكسيا بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك، تاماق قاۋىپسىزدىگى، اقپاراتتىق جانە مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ بولىمدەرىنەن جانە شەكارا مەن كولىكتەگى مەملەكەتتىك باقىلاۋ جانە قاداعالاۋ بولىمىنەن تۇرادى.
اۋماقتىق ينسپەكسيانىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى: جانۋارلاردى اۋرۋلاردان قورعاۋ جانە ولاردى ەمدەۋ؛ حالىق دەنساۋلىعىن جانۋارلار مەن ادامعا ورتاق اۋرۋلاردان قورعاۋ؛ ۆەتەريناريالىق-سانيتاريالىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىن باسقا مەملەكەتتەردەن جانۋارلاردىڭ جۇقپالى جانە ەكزوتيكالىق اۋرۋلارىنىڭ اكەلىنۋىنەن جانە تارالۋىنان قورعاۋ جانە باسقالار بولىپ تابىلادى. ينسپەكسيادا قويىلعان مىندەتتەردى ورىنداۋ ءۇشىن 56 مەملەكەتتىك ۆەتەريناريالىق-سانيتاريالىق ينسپەكتور جۇمىس ىستەيدى، ولار الماتى قالاسىنىڭ اۋماعىن جانۋارلاردىڭ جۇقپالى جانە ەكزوتيكالىق اۋرۋلارىنىڭ اكەلىنۋىنەن جانە تارالۋىنان قورعاۋدى، سونداي-اق اكەلىنەتىن جانە اكەتىلەتىن تاماق ونىمدەرىنىڭ، جەمشوپ پەن جەمشوپ قوسپالارىنىڭ، ۆەتەريناريالىق پرەپاراتتاردىڭ ساپاسىن باقىلاۋدى جۇرگىزەدى. مامانداردىڭ جۇمىسىنىڭ ارقاسىندا سوڭعى 10 جىل ىشىندە قالادا جانۋارلاردان الىناتىن ونىمدەرمەن ادامداردىڭ جاپپاي ۋلانۋى، سونداي-اق جانۋارلاردىڭ اسا ءقاۋىپتى اۋرۋلارمەن جاپپاي اۋرۋلارى تىركەلگەن جوق.
الماتى قالاسىندا ەپيزووتياعا قارسى ءىس-شارالاردى جۇرگىزۋگە جانە قاراۋسىز مەن قاڭعىباس جانۋارلاردىڭ سانىن رەتتەۋگە جاۋاپتى نەگىزگى وپەراتور شجق «قالالىق ۆەتەريناريالىق قىزمەتى» كمك (بۇدان ءارى - كاسىپورىن) بولىپ تابىلادى. بۇل كاسىپورىن 2012 جىلى الماتى قالاسى اكىمىنىڭ قاۋلىسىمەن قۇرىلعان.
قازىرگى ۋاقىتتا كاسىپورىندا 30 ۆەتەرينارلىق مامان جۇمىس ىستەيدى. مال ءدارiگەرلiك قىزمەتتiڭ ماڭىزدى مiندەتتەرiنiڭ بiرi ادامدار مەن جانۋارلارعا ورتاق اسا قاۋiپتi اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ بولىپ تابىلاتىن ادام دەنساۋلىعىن قورعاۋ بولىپ تابىلادى.
ۆەتەريناريالىق مامانداردىڭ ەپيزووتياعا قارسى ءىس-شارالاردىڭ بەكىتىلگەن جوسپارىن ورىنداۋى ەرتە كوكتەمدە باستالىپ، كۇزدىڭ اياعىنا دەيىن جالعاسادى جانە بۇل رەتتە ۆەتەريناريالىق ىس-ارەكەتتەر ەپيزووتيالىق بىرلىكتەر، اۋلانى ارالاۋ كەزىندە جۇزەگە اسىرىلادى. ايتا كەتۋ كەرەك، الماتى قالاسىندا اۋىل شارۋاشىلىعى جانۋارلارىن ۇستاۋدىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى بار. قالا اۋماعىندا تابىندار، گۋرتتار مەن وتارلار قالىپتاسپايدى. جانۋارلاردىڭ يەلەرى ءوز اۋلالارىندا مال ۇستايدى جانە جاقىن ماڭداعى جايىلىمداردا جايادى. الماتى قالاسى بويىنشا جانۋارلاردىڭ اسا ءقاۋىپتى اۋرۋلارىن الدىن الۋ جانە دياگنوستيكالاۋ جونىندەگى اتالعان ءىس-شارالار اۋلالاردى ارالاۋ ادىسىمەن جۇزەگە اسىرىلادى. جوسپارلانعان ءىس-شارالاردى جۇزەگە اسىرا وتىرىپ، ۆەتەرينار ءار اۋلاعا كەمىندە 5-7 رەت بارادى. كەيدە جانۋارلاردى وڭدەۋ ەڭ دايىندالماعان جاعدايلاردا جۇزەگە اسىرىلادى: سارايلاردا، جارىق ءالسىز بولعاندا، مەحانيكالىق تازالاۋ تيىسىنشە جۇرگىزىلمەگەندە، تار بولعاندا، جانۋارلاردى بەكىتۋگە ارنالعان باعاندار مەن باسقا دا قۇرالدار بولماعاندا.
ۆەتەريناريالىق ماماندار وزدەرiنiڭ دەنساۋلىعىنا تەرiس اسەر ەتەتiن فاكتورلارمەن ۇدايى بەتپە-بەت كەلەدi. ءىرى جانۋارلارمەن جۇمىس ىستەۋ دە جاراقات الۋدى جوققا شىعارمايدى.
قالانىڭ ۆەتەرينارلىق-سانيتارلىق سالاۋاتتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگى كاسىپورىن بالانسىنا 12 ارنايى جاك اۆتوكولىگىن، جۇمىسشىلاردى تاسىمالداۋعا ارنالعان اۆتوبۋس، تراكتور جانە 2 تريسيكلدى بەردى. كاسىپورىن ۆەتەريناريالىق زاڭناما تالاپتارىنا سايكەس كەلەتىن جەكە عيماراتپەن قامتاماسىز ەتىلگەن.
ۆەتەريناريالىق ماماندارعا ءونىمدى جۇمىس ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالعان؛ جەلىلىك جابدىعى بار كومپيۋتەرلەرمەن جابدىقتالعان جەكە كابينەتتەر، ۆەتەريناريالىق پرەپاراتتار، بۇيىمدار مەن اتريبۋتتار جانە ولاردى ساقتاۋعا ارنالعان جابدىقتار بار.
ۆەتەرينار-بۇل ماماندىق ەمەس، كوپ جاعدايدا كاسىپ. ول ءوز پاسيەنتتەرىن ءسوزسىز تۇسىنەدى جانە ءوز قامقورلىعىنان العىس نەمەسە قۇتتىقتاۋ كۇتپەيدى.
ۆەتەرينارلار ءۇشىن باستى قاعيدا - ءوز مىندەتتەرىنە ادالدىق. ۆەتەرينارلىق جۇمىس-بۇل ساۋاتتى ماماندار رەتىندە باعالاناتىن ويلاۋدى، تالداۋدى جانە شەشىم قابىلداۋدى قاجەت ەتەتىن كۇندەلىكتى جۇمىس. ۋاقتىلى جانە ساپالى جۇرگىزىلگەن ۆەتەريناريالىق پروفيلاكتيكا اۋرۋلاردىڭ پايدا بولۋىنىڭ الدىن الىپ قانا قويماي، كوبىنەسە پروفيلاكتيكانىڭ وزىنەن قىمبات بولاتىن جانۋارلاردى ەمدەۋگە كەتەتىن شىعىنداردى ۇنەمدەيدى. ۆەتەريناريالىق دارىگەرلەر جانۋارلار يەلەرىنە ارنالعان جادىنامامەن تۇراقتى نەگىزدە ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەدى.
2023 جىلعى 1 ماۋسىمدا جوعارىدا اتالعان ماسەلەلەردى شەشۋ، سونداي – اق قازاقستاندا ۆەتەريناريالىق قىزمەتتى جاقسارتۋ جانە دامىتۋ ماقساتىندا "قازاقستاننىڭ ۇلتتىق ۆەتەريناريالىق پالاتاسى" قاۋىمداستىعى (بۇدان ءارى-قۇۆپ) دارا كاسىپكەرلەر مەن زاڭدى تۇلعالار بىرلەستىگى قۇرىلدى. وسى پالاتا 13 جەتەكشى مامانداردىڭ، عىلىمي قايراتكەرلەردىڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۆەتەريناريا سالاسىنداعى جەتەكشى ۇيىمدارىنىڭ قاتىسۋىمەن قۇرىلدى.
قۇۆپ - نىڭ نەگىزگى ماقساتى - قازاقستاننىڭ ۆەتەرينارياسىن دامىتۋ، مەملەكەتتىك ورگانداردا جانە وزگە دە ۇيىمداردا ۆەتەريناريالىق قوعامداستىقتىڭ كاسىبي مۇددەلەرىن ءبىلدىرۋ جانە قورعاۋ.
ۆەتەريناريا تۋرالى زاڭداردى، ۆەتەريناريالىق-پروفيلاكتيكالىق ءىس-شارالار سالاسىنداعى قىزمەت رەگلامەنتتەرىن قالىپتاستىرۋ، زاڭ جوبالارىن بىرلەسىپ تالقىلاۋ جانە كاسىبي ۆەتەريناريالىق قىزمەتكە بايلانىستى قابىلداناتىن قۇجاتتارعا ساراپتاما جۇرگىزۋ ارقىلى قۇقىقتىق بازانى جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا مەملەكەتتىك ورگاندارمەن جانە وزگە دە ۇيىمدارمەن ءوزارا ءىس-قيمىل جاساۋ.
ۆەتەريناريالىق ماماندارعا قويىلاتىن بىلىكتىلىك تالاپتارىن، ۆەتەريناريالىق كومەك شارالارى مەن ستاندارتتارىن ازىرلەۋ جانە كۇندەلىكتى ۆەتەريناريالىق پراكتيكاعا ەنگىزۋ، كورسەتىلەتىن ۆەتەريناريالىق قىزمەتتەردىڭ جوعارى ساپاسىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ولاردىڭ ورىندالۋىن باقىلاۋعا جاردەمدەسۋ.
ق ر جانۋارلارى مەن حالقىنىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ جانە قولداۋ ءۇشىن كورسەتىلەتىن ۆەتەريناريالىق قىزمەتتەردىڭ جوعارى ساپاسىن، ارتۇرلىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ۆەتەريناريالىق دارىگەرلەردىڭ كاسىبي دەڭگەيىن ارتتىرۋ.
ق ر ازاماتتارىنىڭ كونستيتۋسيالىق قۇقىقتارىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىمەن ءوزارا ءىس-قيمىل جونىندەگى ۇسىنىمداردى ازىرلەۋ جانە ەنگىزۋ.
قۇۆپ-نىڭ مۇشەلەرى مەن قۇرىلتايشىلارى قازاقستاننىڭ ۆەتەرينارياسىن دامىتۋعا قاتىسۋعا، ۆەتەريناريا تۋرالى زاڭداردى، ۆەتەريناريالىق-پروفيلاكتيكالىق ءىس-شارالار سالاسىنداعى قىزمەت رەگلامەنتتەرىن قالىپتاستىرۋ جانە ۆەتەريناريالىق قوعامداستىقتىڭ كاسىبي مۇددەلەرىن قورعاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا مەملەكەتتىك ورگاندارمەن ءوزارا ءىس-قيمىل جاساۋعا دايىن.
جوعارىدا ايتىلعانعا قوسىمشا، ق ر اشم ۆبقك شجق «رەسپۋبليكالىق ۆەتەريناريالىق زەرتحانا» رمك ءاوف، ق ر اشم ۆبقك شجق «ۆەتەريناريا بويىنشا ۇلتتىق رەفەرەنتتىك ورتالىق» رمك اف، ق ر اشم ۆبقك شجق «رەسپۋبليكالىق ەپيزووتياعا قارسى وترياد» رمم اف، الماتى قالاسىنداعى ىشكى ساۋدا وبەكتىلەرىندەگى ۆەتەريناريالىق-سانيتاريالىق ساراپتاۋ زەرتحاناسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنىڭ ۆەتەريناريا سالاسىندا اتقارىپ جاتقان قىزمەتتەرىن، كۇندەلىكتى قاجىرلى ەڭبەكتەرىن اتاپ ءوتۋ كەرەك.
ۆەتەريناريالىق مامانداردىڭ ۇيلەسىمدى جانە جۇيەلى جۇمىسى ارقاسىندا ۆەتەريناريالىق زاڭنامالاردىڭ تالاپتارىمەن نورمالارى ورىندالۋدا جانە قالادا تۇراقتى قولايلى ەپيزووتيالىق احۋال ساقتالۋدا.
بارلىقتارىڭىزدى ۆەتەريناريالىق قىزمەتكەر كۇنىمەن قۇتتىقتايمىن جانە زور دەنساۋلىك، كاسىبي جەتىستىكتەر، بار جاكسىلىق تىلەيمىن!