Úkimet otandyq taýarlar satatyn gıper, sýpermarketter qurylysyna kredıtterdi búdjetten sýbsıdıalamaq, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz. inbusiness.kz-ke silteme jasap.
«Qazaqstanda jasalǵan» jalpyulttyq naýqany 2010-shy jyldardyń basynda birinshi Prezıdenttiń bastamasymen iske qosylǵan bolatyn. N.Nazarbaev sonyń aıasynda otandyq ónimderdi aldymen óz elimizde tanymal etip, artynsha atalǵan brendti álemdik naryqta ilgeriletýdi tapsyrdy. Osy jobaǵa «Bıznestiń jol kartasy» jáne basqa da baǵdarlamalar aıasynda qyrýar qarjy bólindi.
Aıaǵynda bılik jap-jaqsy ıdeıany kózboıaýshylyqqa, tipti absýrdqa aınaldyrdy. Prezıdent tapsyrmasy sóz júzinde oryndaldy. Ákimder qurǵan monıtorıń toptary óz aýmaqtaryndaǵy iri saýda oryndaryn aralap, olarda "Qazaqstanda jasalǵan" naýqanynyń emblemasy japsyrylǵan sórelerdiń kóp bolýyn qadaǵalady. Alaıda ol sórelerde qandaı taýarlar ornalastyrylǵanyna mán bergeni az boldy. Mysaly, aqparat quraldary Magnum, Silk Way jáne basqa saýda jelileri «Qazaqstanda jasalǵan» brendine bólingen sórelerde Reseı, Belarýs taýarlaryn satyp jatqanyn anyqtady. Sórelerdi otandyq emes, odaqtastardyń ónimderi jaýlap, Qazaqstandy óz aýmaǵynda yǵystyrdy.
Keıin bul bastama sıyrquıymshaqtanyp baryp, joıyldy. Onyń japsyrmasyn keıbir sýpermarketter keıbir taýarlarǵa klıentterdiń kózin tartý úshin óz betinshe qoldanyp júr.
Endi bul bastama jańa Prezıdent tusynda qaıta jandanatynǵa uqsaıdy.
Osy maqsatta Ulttyq ekonomıka mınıstrligi Úkimettiń qoldanystaǵy qaýlylaryna, sonyń ishinde «Qoljetimdi kredıt berý mindetin sheshý úshin uzaq merzimdi teńgelik ótimdilikti qamtamasyz etýdiń keıbir máseleleri týraly» 2018 jylǵy 11 jeltoqsandaǵy jáne «Jeke kásipkerlikti memlekettik qoldaýdyń keıbir sharalary týraly» 2019 jylǵy 31 jeltoqsandaǵy qaýlylaryna ózgerister men tolyqtyrýlar engizýdi usynyp otyr. Úkimettiń jańa qaýlysymen qabyldanǵaly turǵan bul usynystar «týmaı jatyp, týa shókken» bastamany jandandyrýǵa baǵyttalǵan.
Qujat 2025 jylǵa deıingi Kásipkerlikti damytý jónindegi ulttyq joba aıasynda bıznestiń alǵan kredıtteriniń syıaqy stavkasynyń bir bóligin sýbsıdıalaýdy qarastyrady. Bul ıgiliktiń qyzyǵyn kem degende 1 myń sharshy metr saýda ornyn: saýda ortalyǵyn, gıpermarketterdi, basqasyn ashatyn kompanıalar kóre alady.
««Mamandandyrylmaǵan dúkenderde basymdyqty túrde tamaq ónimderin, sýsyndar men temeki ónimderin bólshek saýdada satý» ekonomıkalyq qyzmet túri boıynsha kásipkerler iske asyratyn, aýdany keminde 1 myń sharshy metr bolatyn qurylys jobalaryn sýbsıdıalaýǵa ruqsat etiledi. Saýda ortalyqtaryn, qazirgi zamanǵy formattaǵy saýda obektilerin jáne saýda salasyndaǵy kópfýnksıonaldy keshenderdi (saýda oıyn-saýyq ortalyqtaryn qospaǵanda) salý, keńeıtý, jańǵyrtý, rekonstrýksıalaý jáne bankter men olardyń enshiles uıymdarynan satyp alý jobalaryn sýbsıdıalaýǵa jol beriledi» , – dep jazylǵan jańa qujatta.
Mınıstrliktiń túsindirýinshe, bul «qazirgi zamanǵy formattaǵy saýda alańdaryn ulǵaıtý jáne «Qazaqstanda jasalǵan» tańbasy bar otandyq taýarlardy ilgeriletý maqsatynda» jasalyp otyr.
Qujatta jobalar qandaı sharttarǵa sáıkes kelýge tıistigi, krıterııleri kórsetilgen. Eń bastysy, búdjetten sýbsıdıa alatyn saýda ortalyqtarynda, zamanaýı formattaǵy saýda obektilerinde, saýda qyzmetindegi kópfýnksıonaldy keshenderde «obektiniń aýmaǵynda «Qazaqstanda jasalǵan» degen tańbasy bar azyq-túlik jáne azyq-túlik emes taýarlardy ótkizýge arnalǵan saýda oryndarynyń bolýy" mindetti. Sondaı-aq onyń aýmaǵynda áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlarynyń satylýy shart.
Baǵdarlama aıasynda jalpy somasy 3 mıllıard teńgeden aspaıtyn 1 bıznes-joba aıasynda bir óńirde ornalasqan 2 nemese odan da kóp obektilerdi salýǵa nemese satyp alýǵa ruqsat etiledi.
Naqty bir jobaǵa qatysty sýbsıdıalaý týraly oń sheshim qabyldansa, onda kásipkerdiń mindettemesi bekitiledi: oǵan sáıkes, joba qojaıyny birinshiden, búdjetke tólenetin salyqty, ıaǵnı korporatıvtik tabys salyǵyn, jeke tabys salyǵyn arttyrýǵa, ekinshiden, jumys oryndarynyń sanyn jáne eńbekaqy tóleý qoryn ulǵaıtýǵa mindettenedi. Bul salyq deklarasıasy jáne BJZQ-ǵa aýdarylatyn zeınetaqy jarnalary arqyly tekseriledi. Úshinshiden, 2 jyl ótken soń "Qazaqstanda jasalǵan" tańbaly azyq-túlik jáne azyq-túliktik emes taýarlarǵa arnalǵan sóreler kólemin 10 paıyzǵa kóbeıtýge tıis.
Eger monıtorıń nátıjesinde otandyq taýarlarǵa arnalǵan sórelerdi artynsha joıa salǵany anyqtalsa, onda sýbsıdıa tóleý toqtatyldy.
Degenmen, bul jerde taǵy da basshylyqqa sórelerdiń, "saýda oryndarynyń" bolýy alynyp otyr. Al onda taǵy reseılik taýarlar satylmasyna kim kepil? Endeshe Álibek Qýantyrovtyń komandasy sýpermarketter qojaıyndaryna el qarjysyn úlestirýge asyqpaı, olarǵa qoıylatyn talaptardy taǵy bir pysyqtap alsa jón.
Ázirge bul jobaǵa qansha mıllıard bólinetini belgisiz. Ulttyq ekonomıka mınıstrligi ózderi usynǵan jobany respýblıkalyq búdjettik komısıa aldaǵy otyrysynyń birinde qaraıdy dep kútilip otyrǵanyn jetkizdi.
Sonymen birge, otandyq tanymal sýpermarketter jelisiniń menedjeri Oljas Sadyrbaı otandyq taýarlardy tabý ońaı emestigin aıtady.
«Biz ara-tura otandyq taýar óndirýshilerge arnap, aksıalar ótkizip turamyz, sórelerge óz ónimin qoıýda jeńildikter beremiz. Biraq otandyq taýardy jetkizýde irkilister týady. Ónimdi aptap ystyqtan buzylyp ketken, aıazda toń bolyp qatyp qalǵan, nemese taýarlyq sıpatyn joǵaltqan kúıde jetkizip jatady. Biz ondaıdy sórege shyǵara almaımyz. Joǵary talap qoıamyz, áıtpese, satyp alýshylar dúkenderimizden teris aınalady. Olarǵa refrıjerator jáne basqa da arnaıy júkti tasymaldaıtyn kólik satyp alýǵa keńes beremiz. Olar talapty oryndaý ornyna teris aınalady. Taýardy az ákelip, sońynan jetkizilim aǵynyn suıyltyp jiberetinder bar, saldarynan sóreler bos qalady. Ol da klıentti teris aınaltady. Otandyq óndirýshiler óz isine jaýapty qaraǵany jón» , – dedi Oljas.
Sórelerge qoıatyn jergilikti taýarlar kólemi men assortımentin arttyrýda kórshi qyrǵyzdyń tájirıbesi qyzyqty. Taıaýda "Atameken" ulttyq kásipkerler palatasynyń delegasıasy Qyrǵyzstanǵa arnaıy baryp, kórshide 2007 jyldan beri iske asyrylyp jatqan japondyq "Bir aýyl – bir ónim" jobasyn zerdelep qaıtty. Sapar barysynda UKP qyzmetkerleri joba aıasynda jergilikti ónim óndiretin sehtar men sheberhanalardy aralady. Óńirlik brend-komıtetter men Qyrǵyzstanda jasalǵan taýarlarǵa mamandanǵan dúkenderdiń jumysymen tanysty. Jergilikti atqarýshy organdardyń, bıznes-qoǵamdastyqtyń jáne "Bir aýyl – bir ónim+1" qoǵamdyq qorynyń ókilderimen kezdesýler ótkizdi.
Endi olar Japondyq halyqaralyq yntymaqtastyq agenttigimen (JICA) yntymaqtastyqty jolǵa qoıyp, osy tájirıbeni ózimizde engizýge nıetti. Ulttyq palatanyń habarlaýynsha, bıylǵy 2023 jyly Qazaqstanda osy joba engiziletin bolady.