Qyzylsha taqyryby áli de kún tártibinen túspeı tur. Ókinishke oraı, ótken aptada óskemendik alty aılyq náresteniń qyzylshadan shetinep ketkeni týraly aqparat tarady. Saqtanbasaq bolmaıdy.
Taqyrypqa oraı Almaty qalalyq № 30 emhananyń epıdemıolog-dárigeri Aınur Sársenovamen suhbattasqan bolatynbyz.
– Qyzylshany balalardyń kóbirek juqtyryp jatqany ras pa?
– Bıylǵy qańtardan bastap qazan aıyna deıin ınfeksıalyq aýrýhanaǵa qaralǵan naýqastar sany 5754 boldy, olardyń 71%-y 1-7 jas aralyǵyndaǵy balalar. Al eresekterdiń arasynda bul kórsetkish 2 myńǵa jýyqtady. Men 1 qarashada alynǵan málimetterge súıenip aıtyp otyrmyn.
Ózderińizge málim, qyzylsha aýrýy bizdi ǵana emes, búkil álemdi ábigerge salyp tur. Sondyqtan biz de qosymsha ekpe salý naýqanyn bastadyq. Qosymsha ımmýnızasıa – bul balalar arasynda qyzylsha aýrýynyń taralýyn aýyzdyqtaýǵa, sonymen qatar, medısına qyzmetkerleriniń qyzylshaǵa ımýnıtetin kúsheıtýge baǵyttalǵan.
– Eresekter men balalarda qyzylsha belgileri birdeı me? Ekpe alǵan balalar qyzylshany esh asqynýlarsyz jeńil ótkeredi degen ras pa?
– Eresekterdiń 20%-dyna teri qyshymasy baıqalady. Larıngıt pen bronhıt 15 kúnge deıin sozylýy múmkin, ásirese 60 jastan asqan qarttarda. 20-30%-ynda qysqamerzimdi dıareıa jáne ortalyq júıke júıesiniń zaqymdanýy baıqalady. Qyzylsha aýrýynda birshama jıi kezdesetin asqynýlar – pnevmonıa.
Bir jasqa deıingi balalar qyzylshamen aýyrǵan kezde álsiz kataraldy belgiler baıqalady. Qyzyl daqtardyń paıda bolý kezeńinde silemeıli qabatta jıi kórinis beretin aqshyl-sur tústi «Belskıı-Fılatov-Koplık daqtary» keı kezde bolmaýy múmkin. Sonymen qatar, ishi ótip, qusady.
Jasyratyny joq, keıbir ata-analar ekpeden bas tartyp jatady. Bul bolashaqta erte jáne kesh asqynýlardyń damýyna ákelýi múmkin. Jalpy, ekpe alǵan adamdarda aýrý jeńil ótedi jáne bórtpe kezeńi bolmaıdy.
– Qyzylsha nesimen qaýipti jáne onyń saldary qandaı? Sońy ólimge alyp keletin jaǵdaılar kezdese me?
– Bul jerde gemorragıalyq formany atap ótken jón. Aýrý teride jáne shyryshty qabattarda kóptegen qan ketýlermen, zárde jáne nájiste qannyń paıda bolýymen, sondaı-aq kóp qan joǵaltýǵa baılanysty ólim yqtımaldyǵymen birge júredi. Ýaqytyly medısınalyq kómekke júginý arqyly mundaı saldardyń aldyn alýǵa bolady.
– Qyzylsha belsizdikke alyp kelýi múmkin be?
– Joq. Biraq túsik tastaý, merziminen buryn bosanyp qalý nemese jatyrishilik aqaýlarǵa alyp kelýi múmkin. Qazirgi ýaqytta júkti áıelderde qyzylsha tynys alý jetkiliksizdigi jáne ıntoksıkasıa belgilerine baılanysty ortasha aýyrlyqta ótip jatyr.
– Bul aýrý nelikten dál qazir bas kóterip otyr?
– Onyń taralý faktorlarynyń biri – halyq arasynda ujymdyq ımýnıtettiń tómendeýi. Onyń ústine, keıingi jyldary ekpeden bas tartý úrdisi beleń alyp keledi. Saldarynan balalar arasynda aýrýdyń taralýy jıileı bastady. Ekpeden qorqýdyń qajeti joq, kerisinshe onyń aýrýdan qorǵaıtynyn biletin ýaqyt jetti bizge.
Birinshi kezekte vaksına 6 aıdan bastap 10 aı 29 kún bolǵan balaǵa salynady. Bıylǵy 5 jeltoqsannan bastap, balalarǵa ekpe alý, statýsyna qaramastan, 2 jastan bastap 4 jasqa deıin jáne 11 aı 29 kúninde ekpe salady.
– Otbasyda nemese ujymda qyzylshamen aýyrǵan jaǵdaıda karantın erejeleri qandaı?
– Mysaly, eger naýqas aýrýdyń jeńil túrimen aýyrsa jáne oǵan tek ambýlatorlyq em taǵaıyndalsa, onda ol úı karantıninde bolady. Jalpy, jótel etıketin saqtap, alǵashqy belgiler paıda bolsa, birden medısınalyq kómekke júgingen abzal.