Búgin QR Prezıdenttigine kandıdat Saltanat Tursynbekova Respýblıkalyq psıhıkalyq densaýlyq ǵylymı-praktıkalyq ortalyǵynyń Pavlodar qalasyndaǵy fılıalynda boldy. Munda ishimdik pen esirtkige táýeldi azamattar ońaltýdan ótedi, dep habarlaıdy Almaty-akshamy.kz.
«Meni osy máseleni jaqsy biletin adam retinde qabyldaǵandaryńyzdy qalaımyn. Óıtkeni, bul másele meniń jaqyn adamdarymnyń da ómirinde boldy. Ol kisimen birge otyryp, jylap, keıde ashýlanǵan túnderim de boldy. Men árqashan jaqyn adamdarymnyń, qurbylarymnyń jáne barsha qazaqstandyqtardyń basynda mundaı keleńsiz jaǵdaı eshqashan bolmaǵanyn qalaıtynmyn. Men Pavlodardaǵy ortalyqqa osy sebeppen keldim. Árıne, bizdiń aımaqtyq shtab zaýyttardy, aýrýhanalardy jáne t.b. mekemelerdi usyndy. Biraq men sizderdiń máselelerńizge beı-jaı qaraı almaımyn, eldegi esirtki men ishimdiktiń taralýyna baılanysty ahýaldy ózgertkim keledi», – dedi ol.
Ortalyqta ómirinde talaı qıyndyq kórgen jandar ońaltýdan ótip jatyr. Kezdesýge qatysýshylardyń biri ózi týraly bylaı dedi:
«Men ómirimniń úshten birin kolonıalarda ótkizdim, ómirimniń jartysynan kóbinde esirtki paıdalandym. «Tájirıbe» preparattaryna 25 jylymdy arnadym. 10 jasymnan bastap jeńil esirtkini, keıin alkogóldi, odan keıin geroındi qoldana bastadym. 15 jasymda geroındi tamyrǵa saldym. Sodan keıin osynda keldim, óıtkeni men tómengi deńgeıge túsip ketken edim. Ata-anam menen bas tartty, áıelim ketip qaldy».
Qazir ol ońaltýdan ótip jatyr jáne ózin ómirge, qoǵamǵa qajet sezinedi, oǵan jan-jaqty qoldaý kórsetilýde.
Qoǵam qaıratkeri álemdik jáne otandyq statısıkany ortaǵa saldy.
«Álemde psıhoaktıvti zattardy belsendi túrde qoldanatyn shamamen 275 mıllıon adam bar. Esirtki jyl saıyn 500 myńnan astam adamnyń ólimine sebepker bolady. 19 mıllıon halqy bar Qazaqstan úshin esirtki tutynýdyń az ǵana kórsetkishi ulttyq qaýipsizdikke úlken qaýip tóndiredi. Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń málimetinshe, elimizde 18,5 myńnan astam nashaqor tirkelgen. Onyń ishinde 1,5 myń áıel bar», - dedi ol.
Tursynbekova bul tek resmı derekter ekenin basa aıtty. Rasynda, nashaqorlar odan da kóp. Sebebi, «dástúrli» dep atalatyn esirtkiler jańa psıhoaktıvti zattarmen almastyrylǵan. Jyl saıyn psıhoaktıvti zattardyń 20-25-ten astam jańa túri sıntezdeledi. Olar esirtkiniń basqa túrlerinen salystyrmaly túrde arzandyǵymen, aıqyn psıhotroptyq áserimen, ásirese jastarda beıim bolatyn táýeldiliktiń tez qalyptasýymen erekshelenedi.
Quqyq qorǵaýshy qarapaıym mektep oqýshysynyń da bul iske shatylyp úlgergenin aıtty. Balalar qalanyń ár jerinde kýrer bolyp, esirtki tasýmen aınalysyp júr.
«Negizgi másele - búgingi kúni psıhoaktıvti zattardy jasaý ońaı. Barlyq derlik komponentter zańdy jáne qol jetimdi. Osy faktorlardyń barlyǵy sıntetıkalyq esirtkini óz sanasyna eksperıment jasaýǵa beıim jáne barlyq qaýipti túsinbeıtin jastar úshin tartymdy etedi», - dep bólisti Tursynbekova.
Kandıdattyń aıtýynsha, táýeldilikti jeńgen adamdardyń qoǵamdastyǵyn qurý mańyzdy. Ákimdikter olarǵa jan-jaqty qoldaý kórsetip, kómek berýi kerek.
«Biz quqyq qorǵaý organdarymen birlese jumys isteýimiz kerek, sonda olar qylmysker men kómekke muqtaj nashaqordy ajyrata alady. Ata-anamen, otbasymen, olardyń jaqyn qarym-qatynastaǵy ortasymen jumys isteý de asa qajet. Narkolog-psıhıatrlar psıhologtarmen birlese otyryp, otbasylarǵa arnalǵan profılaktıkalyq baǵdarlamalardy jasap, trenıńter ótkizýi qajet. Bul toleranttylyq, qamqorlyq jáne bir-birine degen jaqsy baılanysty kórsete otyryp, barlyǵy atsalysýǵa tıis jumystyń úlken bóligi», - dep qosty ol.