Men Nurlandy qazaq poezıasynda sanaýly aqyndardyń biri dep qabyldaımyn - Farıza Ońǵarsynova

Men Nurlandy qazaq poezıasynda sanaýly aqyndardyń biri dep qabyldaımyn - Farıza Ońǵarsynova sýret: Almaty-akshamy.kz

«Alatay Aqparat» JSHS ujymy dańqty aqyn Nurlan Orazalındi mereıtoıymen quttyqtaı otyryp, 75 jastyń bıigine shyqqan qazaq óleńiniń aqıyǵy týraly ár kezeńde jazylǵan belgili adamdardyń maqalalary men oramdy oılarynan úzindilerdi oqyrman nazaryna usynyp otyrmyz.



«...Orazalın aqyndyqtyń, poezıanyń nebir tereń syrlaryn, náziktigi men ot-jalyny, shýaǵy men nóseri  baryn synshylarymyzdyń birde-biri aıta almaǵan maǵynaly, mándi túrde aıtqan...» -  Ǵabıt MÚSİREPOV, 1984  jyl.


***


«Ia, kak stareıshına sovetskoı ı post­sovetskoı lıteratýry, vıdavshıı na svoóm veký dostatochno raznyh lúdeı, vosqıshón porádochnostú, chelovechnostú, delovıtostú ı skromnostú moego molodogo drýga, kollegı Nýrlana Myrkasymovıcha Orazalına ı ýveren, chto on ı svoım lıteratýrnym talantom, ı nespokoınym dobrym serdsem, ı organızatorskoı sposobnostú prınesót mnogo-mnogo polzy dlá dýhovnogo edınstva narodov nashıh stran...», - Sergeı MIHALKOV, 2004 g.



***



«Nurlan ne jazsa da ábden boıaýyn qandyryp, kóńilinde kóp terbep, kóp tolǵatyp baryp qaǵazǵa túsiredi. Onyń ústine ol poezıanyń arǵy-bergisin tipti kóp biledi. Sol bilgennen qashady. Qashady da ózinshe bir jyr jelisin ashady...
İnimniń oı-tolǵaýlary, qalam siltesteri óz qatarlastary emes, aldaǵy aǵany da bir silkıtin, oıatatyn aıqaı dep baǵalaımyn. Men Nurlanyń óleńderin oqyp otyryp, kóbine oıǵa batamyn, áldebir ásem ánniń áýezin estigendeı kúı keshemin. Nurlannyń jyrlary oqyrmanyn beıjaı qaldyrmaıdy. Jylatady. Muńaıtady. Kúrsintedi. Qýantady. Shıryqtyrady. Aryńdy aıalap, namysyńa qamshy salady. Osynyń bári aınalyp kelgende, naǵyz jyrdyń, naǵyz óleń tamyrynyń soǵysyn anyqtar krıterıı-ólshemder. Jyrdyń kórkemdik qýaty men aqyndyq minezdiń syr-sıpattaryn anyqtar basty belgiler», - Tumanbaı MOLDAǴALIEV, 1997 jyl.





«...Men Nurlandy tolysqan, shyǵarmashylyq jaǵynan da, azamattyq jaǵynan da birdeı ósip, kemeldenip kele jatqan tulǵa retinde qatty syılaımyn, qadirleımin. Nurlannyń, ásirese, maǵan azamattyq kózqarastary men qaıratkerligi erekshe unaıdy... Qazirgi tańda ádebıetke, uıymdy basqarýǵa, ádebı prosesti úılestirýge metr kerek pe, menedjer kerek pe degen másele – sheshimi qıyn daýly másele! Ázirge metrge de, menedjerge de birdeı ıkemi bar, oǵan jetkilikti mólsherde ómirlik tájirıbe jınaqtaǵan birden-bir adamymyz da osy – Nurlan Orazalın. Ádebıettiń úlken aqıqattaryn túsinetin jáne túsindiretin tulǵa taǵy da osy Nurlan!
...Ádebıet – ult abyroıy. Ult abyroıynan bıik nárse joq. Ult abyroıyna qyzmet etý – qaı-qaısymyzdyń da paryzymyz. Qysqasy, qazirgi jáne bolashaq ádebıetimizdiń órkendeýine bárimiz birge atsalysýymyz kerek. Sonyń ishinde Senator, qalamger Nurlan Orazalın osynaý erdiń eri ǵana shydaıtyn, ulttyń ulylyǵyn pash eter abyroıly istiń basy-qasynda bolýy kerek dep esepteımin!», - Ábish KEKİLBAEV, 2014 jyl


***


«Men Nurlandy qazaq poezıasynda sanaýly aqyndardyń biri dep qabyldaımyn... Ol ómirdegi barlyq bolmysqa, qubylysqa yzasy betine teýip, tepsine qaramaıdy. Yza – aqyldyń jaýy... Ol tirshilik bolmysyna bıikten, parasat bıiginen baıyppen qaraıdy...», - Farıza OŃǴARSYNOVA, 1988 jyl.




***




«Nurlan eń aldymen aqyn. Aqyn bolǵanda, qazaq óleńine qomaqty olja salyp, óz bıigin ózi anyqtap kele jatqan myqty aqyndarymyzdyń biri, biregeıi. Óz úni, óz qoltańbasy aıqyn, ult bıigine kóterilgen aqyn.
Nurlan – dramatýrg. Mádenıet mınıstrliginde júrgen kezeńde biraz pesalar jazdy. Ol dúnıeleri sahna betin kórdi, kúni búginge deıin teatrlarda júrip te keledi. Nurlannyń pesalary – qazaq mádenıetine qosylǵan úles. Osy turǵydan kelgende, Nurlan tek qana ákimshilik jolmen, ıaǵnı Jazýshylar odaǵynyń basshysy bolýmen ǵana aty shyǵyp kele jatqan joq. Ol – óziniń shyǵarmashylyq tabystarymen de jarqyrap kórinip júrgen qazaq ádebıetindegi kórnekti tulǵa.
Nurlan – bizdiń dáýirimizdiń úlken aqyndarynyń qataryn sapaly turǵydan molaıtqan aqyn», - Tursynbek KÁKİSHEV, 2014 jyl


***




«Poezıa áleminiń qat-qabat jumbaq syry, názik ıirimi, eriksiz ózine tabyndyrar tylsym kúshi Nurlan aqynnyń óleńderin oqyǵan saıyn sezilip, aqynnyń búkil ishki álemin aldymyzǵa jaıyp salady... kóz aldymyzǵa jany mazasyz, sezimi alań tulǵa keledi...», - Rymǵalı NURǴALI, 2002 jyl.


***




«Eýrazıanyń kindiginde, Shyǵys pen Batystyń tereń mádenıeti toǵysqan jerde ornalasqan Egemen Qazaqstan azamattyq birlik pen jalpy ulttyq tatýlyqty saqtaı otyryp tegeýrini myqty demokratıalyq memleket quryp jatyr. Qazaqstan Jazýshylar odaǵy tek qazaq qalamgerleriniń ǵana emes, ulttar ádebıeti ókilderiniń týǵan úıine aınaldy. Keńestik dáýirden keıingi qıyn kezeńderde ol Halyqaralyq Jazýshylar odaǵynyń qaýymdastyǵy men halyqaralyq ádebı qor quryltaıshylarynyń biri boldy. Kóp jyldar boıy ádebıettiń dana patrıarhy Sergeı Mıhalkov basqarǵan Halyqaralyq Jazýshylar odaǵy qaýymdastyǵy ulttyq mádenıet pen ádebıettiń ózara tıimdi shyǵarmashylyq baılanysynyń nyǵaıýyna kóp yqpal etti, onyń yqpaly áli de óte zor. Osy bir qıyn da kúrdeli istiń bastaýynda Rasýl Ǵamzatov, Mustaı Kárim, Shyńǵys Aıtmatov, Oljas Súleımenov, Ábdijámil Nurpeıisov, Davıd Kýgýltdınov syndy azamattar júrip Qaýymdastyqtyń damýyna úlken úles qosty.
Dostastyq memleketteriniń mádenı birligi men osy ádebıetshileriniń ózara qarym-qatynasynyń nyǵaıýyna Qazaqstan Jazýshylar odaǵy basqarmasy men onyń Basqarma Tóraǵasy, aqyn, dramatýrg Nurlan Orazalınniń qosqan úlesi óte zor. Halyqaralyq Jazýshylar odaǵy qaýymdastyǵynyń birinshi hatshy-koordınatory Tımýr Polatov qyzmetinen ketken soń bul jaýapty mindetti aqarýǵa Sergeı Mıhalkov arnaıy Nurlan Orazalındi shaqyrǵan edi. Alaıda, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń basshysy óz qajyr-qaıratyn týǵan elindegi Jazýshylar odaǵynyń damýy men kórkeıýine jumsaǵandy jón sanaıdy. Nurlan Myrqasymulynyń bul oryndaǵy qyzmeti mańyzdy ári syndardy bolǵanyn ýaqyt dáleldedi. Qazaqstan Jazýshylar odaǵy reformalar kezeńinde óziniń tutastyǵyn saqtap, ǵımaratyn ózgelerdiń qolyna ótýden aman alyp qaldy», - Felıks KÝZNESOV, akademık, Reseı Ǵylym akademıasynyń korespondent-múshesi, 2005 jyl. 




***


«Nurlannyń óleńderin oqı otyryp, men ózim úshin jańa bir álem ashqandaımyn. Aqyn álemi. Qazaq álemi. Azat Qazaqstan. Evrazıa keńistigi... Ol álem qat-qabat qattaýly, astarly, erekshe. Sondyqtan da qyzyqty, eliktirgish. Onyń óleńderinde qazaqshylyq ta, túrkilik te, musylmandyq ta aıqyn kórinis tapqan. Mıstıka men sýfızm, halyqtyq hám ulttyq mıras, ótken zamandar men búgingi ýaqyt birge óriledi. Onyń óleń joldarynan kóneden kele jatqan ortaq tarıhymyzdyń, burynǵy babalarymyzdyń jyraqta qalǵan jan daýystary estilip turǵandaı. Aqyn kóńili bir sát jastyq shaǵyn da saǵynatyndaı, búgingi zamannyń kelbetine mazasyzdanady, óz halqynyń búgini men keleshegin baqytty etip kórgisi keledi. Aqynnyń óleńderin oqyǵannan soń: «Qazaqtyń shetsiz de sheksiz dalasy – jarqyn bolashaqqa, ór rýhty qazaqtyń kóńili Ǵalamǵa jáne Qudaıǵa jaqynyraq pa eken?» – dep te oılap qoıasyń. Óıtkeni, ótken shaqtardy eske túsirgende de, týǵan halqynyń taǵdyry jaıly tolǵanǵanda da, Ǵalammen tildesip, Qudaıǵa minájat etkende de aqyn ózin óte erkin sezinedi, ár sózine sendire biledi...», - Robert MINÝLLIN,Tatarstannyń halyq aqyny, 2015 jyl.



***


ALLANYŃ ǴANA ERKİNDE...


Daýym joq, deme!
Sóz jalǵan.
jaýym joq, deme!
Kóz jalǵan.
Kórip tur bárin Jaratqan,
Kórip tur myna boz jalǵan.


Qasym joq, deme!
İrgeńde.
Dosym kóp, deme!
Bir demde...
Qas penen dosty tanyrsyń,
taǵdyr sheńgeli búrgende...


Janatyn tusta janyp qal,
baratyn tusta baryp qal,
bastaǵy baqtyń ǵumyryn
ýaqyt shirkin anyqtar.


Ǵalamdy kórseń...
Kór túnde!
Saǵynysh – júrek órtinde.
Ómirdiń qyzyq, qaıǵysy – 
Allanyń ǵana erkinde!

Sizdiń reaksıańyz?
Unaıdy
0
Unamaıdy
0
Kúlkili
0
Shekten shyqqan
0
Sońǵy jańalyqtar

16:19

16:08

15:08

13:41

13:00

10:56

10:13

09:56

09:24

19:54

18:29

16:55

15:07

14:14

13:34

13:27

12:38

11:20

10:15

09:55

09:05

19:42

19:19

18:33

18:31